ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ Toets
een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven. (Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven
voor de site, als auteur?
Mail
even naar Joostdevree
Ook: freatische lijn. Het freatisch vlak is de bovenkant van de
grondwaterspiegel. Het is de
grens waaronder alle holten en poriën van de grond gevuld zijn met
water.
Als
we in de grond een put graven of een wat bredere peilbuis
slaan, kan er na een tijdje, bijvoorbeeld na een uur,
grondwater zichtbaar zijn. Doen we dat op meer plaatsen in de buurt
van die eerste put dan is het freatisch vlak het denkbeeldige vlak dat
die grondwaterspiegels verenigt. Al het water onder dit freatisch
vlak heet grondwater.
Technisch is het freatisch vlak het vlak waar de druk in het
grondwater gelijk is aan de atmosferische druk; dit wordt genoteerd
als p = 0. De waterspanning neemt lineair toe met de diepte.
De term freatisch is afgeleid van het Griekse phrear / phreatos
(waterput).
Boven het freatisch vlak kan wel capillair
water bestaan,
d.w.z. water
dat als het ware opgezogen wordt in minuscule kanaaltjes. Het kan
belangrijk zijn om te weten of er capillair water in de bovenste laag
van de grond aanwezig is, omdat dat water ervoor zorgt dat de
draagkracht van de grond minder is dan wanneer we van "droge
grond" uitgaan. (Als je in een drassig weiland loopt, waar
capillair vocht tot aan het maaiveld kan komen, zak je weg in de
modder; droge grond heeft meer draagkracht.)
De term capillair is afgeleid van het Latijnse capillaris
(haar), van capillus (haar, (hoofd)haar). In dit geval gaat het om de
dunne "haarvaten" in de grond waar water door omhoog kan
trekken.
Boven de capillaire zone ligt de funiculaire zone waar alleen
in de kleinere poriën nog wat capilair vocht aanwezig is. De term funiculair
is afgeleid van het Latijnse funiculus (touwtje, snoer). In dit
geval zit eventueel aanwezig water "aan een touwtje" aan het
capillaire vocht vast.
Boven de funiculaire zone en direct onder het maaiveld
ligt de pendulaire zone, waar het water niet in verbinding
staat met het grondwater, maar alleen nog bodemvocht aanwezig kan zijn
als restant van hemelwater dat in de grond is gedrongen. De term pendulair
is afgeleid van het Latijnse pendulus (hangend). In dit geval
heeft het "hangend" betrekking op aanhangend water.
Op de eerste afbeelding is een bol freatisch vlak te zien, de
situatie in de tijd dat het vaker regent; wanneer er sprake is van
droge perioden is het freatisch vlak hol.
locatie van het freatisch vlak; klik voor groter! (bodemdata):
kwel van water uit een zandpakket onder een dikke deklaag van klei of
veen; doorboring bovenste pakket door bijvoorbeeld funderingspalen laat de
grondwaterspiegel stijgen (a16rotterdam):