boogbrug

Ook, soms: verstijfde staafboogbrug. De boogbrug is één van de oudste typen vaste brug. De Romeinen en de vroegere Chinezen hebben deze constructie gebruikt in veel bouwwerken waar het zeer degelijke constructies bleken te zijn. De boogconstructie heeft een gelijkmatige belasting door samenwerking van boog, wegdek en steunpunten. 

De klassieke boogbrug is opgebouwd uit wiggen. Denk aan een rij boeken die je samenperst met je handen en zo uit de boekenkast kunt halen. Als je ze niet hard en gelijkmatig samendrukt, vallen ze op de grond. De drukkrachten van de bovenste wig worden gelijkmatig naar rechts en links uitgeoefend. De aanliggende wiggen zetten deze drukkrachten gelijkmatig verder naar de volgende wiggen links en rechts. De hoofddraagas is hier de boog. 
De belasting wordt door middel van normaalkrachten via de boog naar de ondergrond gebracht: deze (normaal)krachten kunnen onderverdeeld worden in een verticale kracht (een trekkracht op de boog), een drukkracht op het steunpunt en een horizontale kracht (de spatkracht). 
De spatkrachten trekken de steunpunten of pijlers uit elkaar. Er moet dus iets komen tussen de boogconstructie dat de twee uiterste punten weer samentrekt. De horizontale ligger, het wegdek, kan deze functie vervullen en werkt dan als trekstang. De stijfheid van de brug wordt dus verkregen door de horizontale ligger. De horizontale ligger verbindt ook begin- en eindpunt van de boog. De trekkrachten op de boog ontlasten de horizontale verstijvingsligger; door de boogconstructie wordt de draagkracht van de ligger vergoot. 
Als verstijvingsligger kan, zeker voor grotere overspanningen, ook een vakwerkligger worden toegepast.

De boog van de boogbrug kan zich bevinden:
- onder het wegdek bevinden (klassieke boogbrug),
- boven het wegdek (een vaak toegepaste vorm) 
- ergens daar tussenin "door het wegdek".
 
In alle varianten brengt de boog de krachten over naar de bruggenhoofden (landhoofden).
De variant met de boog onder het wegdek zal bijna altijd een "berg-boog" hebben zodat de scheepvaart in het midden van het vaarwater weinig hinder heeft van de boog (een "dal-boog" kwamen wij uitsluitend tegen bij MVL Bridges, een leverancier van bruggen voor miniatuurtreinen, afbeeldingen). 

Een aan de vier hoekpunten opgehangen bevroren doek is (omgekeerd) de natuurlijke vorm van de boog bij die afstanden tussen de "steunpunten" ("natuurlijke boog").

schema van een boogbrug; het wegdek hangt aan de brug en kan als verstijvingsligger dienstdoen tegen spatkrachten; klik voor groter:

voornaamste lastenverdeling bij een boogbrug met boog voornamelijk boven het wegdek:

voornaamste lastenverdeling bij een boogrbug met boog onder het wegdek:

duivelsbrug (puente del diablo) in martorell, spanje; de boogwerking met kracht omhoog wordt gecompenseerd door de extra massa van de stenen "huis":

klassieke boogbrug	klassieke boogbrug  met meer bogen
natuurlijke boog (zoiets als ook gaudi gebruikte)
boog boven het wegdek	boog dóór het wegdek
boog onder het wegdek	boog onder het wegdek (dit type is zeer zeldzaam)

Met dank aan Bruggenstichting, Werkstukken, Bureau Monumenten en Archeologie Amsterdam, het boek "Over bruggen" van H. de Jong (Delft University Press) en het boek "Bruggen in Nederland" (2001) van Henk de Jong en Nico Muyen.

Eng. arch bridge, arched bridge; deck arch bridge (boog onder wegdek), half-through arch bridge (boog boven wegdek), half-through arch bridge (tussengelegen wegdek), tubular arch bridge (a bridge in which the main supporting members are arch tubes)