belasting

1. Belastingen (lasten) zijn in de bouwkunde alle krachten die werken op een object of constructie. 
Anders gesteld: "belasting is elke oorzaak van krachten op of van vervormingen in een bouwconstructie".
Als een constructie belast wordt, treden in de constructie krachten op die inwendige spanningen veroorzaken en eventueel vervormingen. Soms zijn er ook krachten die werken in een constructie, bijvoorbeeld door uitzetting vanwege temperatuurstijging.

In verband met belastingen op constructies en de veiligheid en bruikbaarheid ervan spreken we over:
- stabiliteit (opnemen of doorgeven van de krachten, waardoor het gebouw in evenwicht blijft)
- sterkte (inwendige spanningen mogen geen scheuren en breuk veroorzaken)
- stijfheid (vervormingen mogen geen door- of uitbuigingen, hoekverdraaiingen e.d. veroorzaken)

Soorten belasting zijn o.m.:
- permanente belastingen (G) zijn altijd aanwezig (statische lasten zoals het eigen gewicht van een gebouw, de in en op de constructie rustende blijvende bouwelementen)
- veranderlijke belastingen (Q) zijn niet altijd aanwezig (windbelasting (wind blazend, wind zuigend), hemelwater (ook bijvoorbeeld sneeuw), extra massa's van machines, meubels, personen e.d.; bij wegen en bruggen bijvoorbeeld verkeersbelasting)
- interne en externe belastingen (krimp, zettingen, temperatuurverschillen, wisselingen in vochtgehalte, vorst e.d.; deze belastingen zijn eigenlijk ook veranderlijke belastingen; zie eventueel bij opgelegde vervorming)
- bijzondere belastingen (F) (bijvoorbeeld aardbevingen, explosies, brand en stootbelastingen zoals aanrijdingen)
- momentane belasting (veranderlijke belasting die men zeer waarschijnlijk op een willekeurig tijdstip zal aantreffen)
- vrije belasting ("belasting die binnen bepaalde grenzen een willekeurige, ruimtelijke verdeling over de bouwconstructie kan hebben").

Afdracht van belastingen
Met afdracht van belasting wordt bedoeld dat de belastingen worden overgebracht op bijvoorbeeld de muren en de fundering.
Voor afdracht van belastingen zijn te onderscheiden:
- volume belasting [N/m3]
- oppervlaktebelasting [N/m2], bijvoorbeeld vloerbelasting
- lijnlasten [N/m], bijvoorbeeld geschematiseerde balk of ligger onder de vloer
- puntlasten [N], bijvoorbeeld de geconcentreerde belastingen bij skeletbouw.

Twee zeer vereenvoudigde voorbeelden: 
- de dakplaten dragen af naar de gordingen, de gordingen naar de muren, de muren naar de fundering, en de fundering naar de vaste grondslag.
- de vloeren dragen af naar de muren, en die naar de fundering enz. (de tussenmuren naar de vloer en die naar andere tussenmuren of de fundering enz.). 

Verdeling van de belasting
De belasting kan hoofdzakelijk verdeeld worden op twee manieren:
- gelijkmatig
- lineair toenemend
- willekeurig verdeelde belasting.

Vaak wordt een vervangende puntlast bepaald voor de belasting, een paar voorbeelden (Hans Welleman, TU Delft):

ligger of balk met belastingsoorten als gelijkmatige belasting, puntlast en belasting door een gevel:

gelijkmatig verdeelde belasting van een inklemming en vervangende puntlast R = q * l:

lineair toenemende belasting en vervangende puntlast van de lineair toenemende belasting bij een keerwand R= 1/2 * q * h ("oppervlakte van de driehoek") en het aangrijpingspunt ligt op  a = 1/3 * h (zwaartepunt van de driehoek):

(de waterdruk op diepte h is p  = ρ * g * h [N/m2] en bij breedte b van keerwand geldt q = p * b [N/m]; wanneer het om de absolute waterdruk moet gaan, dan wordt de atmosferische druk van ca. 1 atm toegevoegd)

Grenstoestanden
Vervormingen als gevolg van belastingen worden uitgedrukt in grenstoestanden (uiterste grenstoestand en bruikbaarheidsgrenstoestand).
Denk ook aan extra maatregelen voor het geval een zeer belangrijk onderdeel het begeeft (zie tweede draagweg).

Doorbuigingen
Doorbuiging kan een gevolg zijn van een belasting op een balk, bouwelement, constructie o.d.: 
- tijdsafhankelijke doorbuiging is de toeneming van de doorbuiging in de tijd bij gelijkblijvende belasting
- tijdsonafhankelijke doorbuiging is de doorbuiging die onmiddellijk optreedt ten gevolge van een belasting
- totale doorbuiging is de som van de tijdsafhankelijke doorbuiging en de tijdsonafhankelijke doorbuiging.

NEN-normen belasting
- NEN-EN 1990 (Eurocode 0: Grondslagen van het constructief ontwerp) 
- NEN-EN 1991 (Belastingen op constructies en Verkeersbelasting op bruggen).

Zie eventueel ook belastingen op daken, buigsterkte, druksterkte, elasticiteit, hanenkam, kip, knik, kreupele stijl, kruip, kubusdruksterkte, latei, ligger, oplegging, overdimensionering, plaatdeuvel, plastische vervorming, proefbelasting, relaxatie, statisch bepaald, stijfheid, strokenfundering, trekpaal, treksterkte, vaste zandlaag, verdeelwapening, verdichten, verstijvingsbalk, voorgespannen beton, voussoir, zakking, zeeg, zetting.     

Eng. load, loading; gelijkmatig verdeelde belasting is uniformly distributed load

2. De belasting of last wordt ook wel gebruikt voor het object dat de kracht/druk veroorzaakt (de belasting van betekenis 1).

3. Elektrische belasting is het verschijnsel dat een apparaat is aangesloten op het elektriciteitsnet of een andere elektrische bron en daaruit energie verbruikt.
Verbruik elektra en gas in een woonhuis

4. Belasting is uiteraard ook de verplichte bijdrage we leveren aan de openbare middelen (de fiscus).