architraaf

Architraaf heeft meer betekenissen:

• onderste, dragende deel in een hoofdgestel (klassieke bouwkunst)

• lijstwerk (de koplatten) van een raam- of deurkozijn

1. Ook: hoofdbalk, epistyl. De architraaf is het onderste dragende (horizontale) deel in een hoofdgestel. Oorspronkelijk is de architraaf als een soort omvangrijke latei te beschouwen.
De klassieke Griekse bouwmethode noemen we architraafbouw omdat over de kolommen balken werden gelegd die "architraven" genoemd werden. Dit in tegenstelling tot de latere "gewelfbouw" van de Romeinen.

in het hoofdgestel is in de tekening nr 6 de architraaf (nrs 1 t/m 6 omvatten het hoofdgestel; voor uitleg van de nummers zie bij hoofdgestel):

één van de eerste uitingen van een architraaf in de griekse bouwkunst, de leeuwenpoort in mykene: een architraaf met erboven een enorme steen met een afbeelding van leeuwen in reliëf, 13e eeuw voor chr., de steen met de leeuwen heeft een basis van 3,3 m en hoogte van 3 m (de leeuwen waren waarschijnlijk een beschermend symbool):

een architraaf van het parthenon in athene,  bestaande uit de fascia en de taenia:

een romaans zuilenportaal (ca. 1080) waarbij de architraaf een reliëf voorstelt van een gevecht tussen twee krokodilachtige monsters:

een boogveld uit de neorenaissance boven en gedeeltelijk op de dunne architraaf boven het raam van de willem ii-straat 40 in tilburg; het relieëf dateert van 1888; "de beeldhouwer petrus van tielraden heeft hier op zinnebeeldige wijze de architectuur en de beeldende kunsten voorgesteld (foto paul van de sande, 1985, coll. rhc tilburg)."; de beeldhouwer is henricus petrus (piet) leonardus van tielraden, geb.1854 in den bosch;  klik voor de bron (en hoe mooi het is geworden):

De term architraaf (hoofdbalk) is afkomstig van het Italiaanse architrave, van het Griekse archi (voornaamste) en trave (balk), uit het Latijnse trabem, 4e naamval van trabs (balk); bron Etymologiebank.

Met dank aan o.m. Historie Tilburg.

Zie ook Griekse bouwkunst.
Verg. archivolt.

Eng. architrave, epistyle

2. Soms wordt de term architraaf gebruikt als benaming voor het lijstwerk (de koplatten) van een raam- of deurkozijn. Niet alleen de bovenlat wordt architraaf genoemd, maar alle lijstwerk links, rechts, boven. In het bijzonder wanneer het raam- of deurlijst fors geprofileerd is, wordt over architraaf gesproken. Vooral bij oudere gebouwen is het een goed gebruik de raam- en deurstijlen terug te brengen in een passende stijl.

architraaf (deurlijst) en bijpassende neut en hoge plint (hier het kantstuk ojief 18x140 mm) (ztyl houten sierlijsten):

Zie o.m. MooiePlinten en Ztyl houten sierlijsten.

Eng. architrave