VIP-paneel, VIP-panel, vacuümpaneel, vacuümisolatiepaneel, vacuümplaat

Een VIP-paneel is een dun paneel van bijvoorbeeld microglasvezel dat overtrokken is met een zeer dampdichte folie en luchtledig is gezogen. Doel is goede warmte-isolatie te verkrijgen door een dunne stevige plaat. Met een paneel van slechts 2 cm dikte wordt volgens de leverancier een warmteweerstand (R-waarde) bereikt van 4,76 (de hoogste isolatiewaarde van isolatiematerialen in de bouw). 

VIP-panelen worden in de bouw toegepast in gevels, vloeren en daken. De panelen worden, afhankelijk van de toepassing, bevestigd met composietankers of lijm of met een profielsysteem. VIP-panelen worden zoveel mogelijk op maat gemaakt zodat zo min mogelijk naden ontstaan tussen de panelen. Om beschadigen van het VIP-paneel te vermijden zijn verschillende afwerkingen mogelijk zoals polystyreen, glasvezel, rubbergranulaat, aluminium of hout; polystyreen wordt vaak toegepast bij gevels en rubbergranulaat bij vloeren.

"Kingspan Optim-R vacuüm isolatie is dé oplossing voor situaties waarbij de ruimte zeer beperkt is. Met een extreem dunne dikte en een isolatiewaarde die tot wel vijf keer beter is dan andere traditionele isolatiematerialen, levert OPTIM-R een significante verbetering in thermische prestaties."
Kingspan Optim-R is een VIP-paneel met een λ-waarde van 0,007 W/m.K: een dikte van 6 cm geeft al een R-waarde die bij een passiefhuis hoort (R = d/λ = 0,06/0,007 = ca. 8,5 m2 K / W).
In de bouw wordt voor een VIP-paneel een rekenwaarde van 0,007 W/m.K gehanteerd i.v.m. randverliezen, veroudering e.d. Die waarde is dus "inclusief passtukken (van niet-vacuüm platen) aan de randen van het te isoleren vlak en inclusief de verliezen op de naden tussen de platen".

De λ-waarde van de verschillende panelen is volgens leveranciersopgave:
- vulling met fumed silica Kingspan Optim-R 0,007 W/m.K en Va-Q-vip van Va-Q-tec de onwaarschijnlijke 0,0044 (gedocumenteerd wordt 0,22 W/(m².K) bij een dikte van 20 mm wat een lambda zou geven van 0,0044 W/m.K).

Voordelen VIP-paneel
- hogere isolatiewaarden (bijvoorbeeld λ-waarde van 0,0044 of 0,007, maar die 0,0044 is onhaalbaar, zie bij aansluitingen!)
- veel dunnere isolatieplaat (vacuümpanelen lenen zich goed voor renovatie, bijvoorbeeld omdat de panelen in de sponningen van de (grote) ramen passen van de vele, slecht geïsoleerde rijtjeswoningen uit de naoorlogse periode)
- door de geringe dikte worden VIP-panelen ook toegepast in bijvoorbeeld geïsoleerde glaspanelen bij vliesgevels, maar ook koelkasten, vriezers, koelcellen en koelwagens (transportsector) e.d.
- kan op maat worden geleverd (er zijn uiteraard ook standaardwaarden).

Nadelen VIP-paneel
- bij doorboren, doorprikken of doorzagen daalt isolatiewaarde enorm sterk (het vacuum wordt verbroken)
- is wat duurder dan gangbare isolatiematerialen.

Aandachtpunten
- Attentiepunt is natuurlijk dat er voorzichtig met deze platen moet worden omgesprongen: het doorprikken van de folie verbreekt het luchtledige en daarmee de goede werking. Duidelijk is ook zijn dat je bij bijvoorbeeld het boren in de muur niet in de isolatielaag moet komen.
- Verder dient de kwaliteit van de folie zo hoog te zijn dat er na bijvoorbeeld 50 jaar nog geen of nauwelijks lucht of waterdamp doorgelaten wordt, ook omdat de waterdamp de isolatiewaarde slecht beïnvloedt. Een test van het Fraunhofer instituut heeft uitgewezen dat de waterdampdichtheid goed is.
- Bij VIP-panelen wordt ook gewerkt met standaardafmetingen. Info van Kingspan: "Wij vragen aan onze klant de tekening van zijn dak / vloer / muur. Op basis van die tekening maken wij een soort legpuzzel met platen die variëren in maten tussen 30 cm x 30 cm en 120 cm x 60 cm. De plekken die dan nog open blijven worden dicht gelegd met Optim-R in-fill stukken die niet vacuüm zijn maar zijn gemaakt van hardschuim. Die passtukken kunnen dus ook nog ter plekke aangepast of bewerkt worden voor het optimaal dichtleggen van het te isoleren vlak."
- Het VIP-paneel mag niet doorgeprikt/doorboord worden. Wanneer het isolatiepakket in de spouw komt en het binnenspouwblad is vrij dik (10 cm kalkzandsteen o.d.), dan is bijvoorbeeld Optim-R behoorlijk veilig (10 cm verwijderd van waar de plug de muur in gaat). Optim-R kan eventueel ingepakt worden tussen harde platen PIR o.d. 
- Een ander punt van aandacht is de aansluiting tussen de panelen: dit zijn de gebieden die geen vacuüm "binnenste" bezitten en dus een lagere isolatiewaarde hebben. Mede om die reden wordt een warmtegeleidingswaarde gehanteerd die wat hoger is: 0,007 i.p.v. 0,0044. Overigens geldt natuurlijk voor elk isolatiemateriaal dat de aansluiting tussen de panelen onderling en tussen de panelen en ander materiaal zeer belangrijk is.

vip-paneel (national research council canada):

vergelijk in dikte bij een warmteweerstand (Rd-waarde) van meer dan 2,85; klik voor groter (kingspan optim-r):

thermische eigenschappen van kingspan optim-r; dikte 7 cm geeft isolatiewaarde van 10; klik voor groter:

vip-paneel met kernmateriaal microvezel zichtbaar (va-q-tec):

test op doorslaan van waterdamp (fraunhofer iws):

Documentatie
- Kingspan Optim-R brochure

- Slimvac brochure

De term VIP staat voor Vacuum Insulation Panel. De term "VIP-paneel" is eigenlijk dubbelop maar wel duidelijk (net als bijvoorbeeld bij termen als HPL-laminaat en TL-buis waarbij resp. laminaat en buis/tube al in de afkorting zit).

Met dank aan George Balsing van BA-LOG VIP-isolatie voor Bouw en Transport.

Eng. VIP-panel, vacuum insulation panel