postmodernisme (1980-2010?)

Postmodernisme is de bouwstijl die een reactie is op de modernistische stromingen (het Modernisme en Internationale Stijl). De nadruk ligt niet meer op de functionele, rationele, formele verschijningsvorm. In het Postmodernisme wordt de klassieke bouwkunst herontdekt als inspiratiebron voor de architectuur: klassieke elementen, vaak in combinatie met moderne elementen als vliesgevels. Klassieke elementen zijn bijvoorbeeld lijsten (banden), timpanen en zuilen; baksteen wordt, als lokaal aspect, vaak toegepast maar bouwdelen worden ook in beton uitgevoerd. Postmodernistische gebouwen lijken soms op gestileerde bouwwerken uit de klassieke oudheid, met duidelijk uitvergrote stijlkenmerken. Soms lijken postmoderne gebouwen op gewone moderne gebouwen met een kwinkslag. Wonderlijke vlakken en hoeken maken deel uit van het bouwwerk. Het ornament keert terug in de bouwkunst, maar meestal wel extreem vergoot. Meestal is er ook een duidelijk streven naar omhoog, vandaar bijvoorbeeld de enorme puntdaken. 
De vermenging van stijlkenmerken maakt deze stroming in de architectuur tot een (nieuw) eclecticisme. 
Waar het Modernisme uitgaat van het rationele,accepteert het Postmodernisme dat de mens irrationeel is in zijn denken en doen.

Vaak voorkomende kenmerken van het postmodernisme:
- nadruk ligt niet meer op de functionele, rationele, formele verschijningsvorm (zoals in het Modernisme)
- klassieke elementen (banden, timpanen, zuilen; verg. het Neo-Classicisme waar die elementen ook terugkwamen; het Postmodernisme maakt alleen een veel strakker en toch speelser en vrijer gebruik van die klassieke elementen)
- uitvergroting van bouwdelen (bijvoorbeeld gigantische kolommen, puntdaken, inkragingen)
- wonderlijke vlakken en hoeken (lijkt soms zelfs wat op het Deconstructivisme, maar wel veel strakker)
- combinaties van verschillende stijlen en bouwtechnieken (baksteen, glas, beton)
- gebruik van kleuren (gevels van verschillende, soms felle kleuren)
- speels en vrij zonder extreem overdreven te zijn (verg. Memphis interieurstijl).

Nederlands bekendste postmodernisten zijn Mart van Schijndel, Sjoerd Soeters en Jos van Eldonk (Common Affairs) (afbeeldingen verderop).

klik op de afbeeldingen voor groter oudhof effectenkantoor waarvan de gevel veel stof heeft doen opwaaien, amsterdam, 1990, arch. mart van schijndel (foto stichting mart van schijndel):

appartementen pieterskerkhof, utrecht, 1995, arch. mart van schijndel (foto stichting mart van schijndel):

lokv-gebouw (landelijk ondersteuningsinstituut voor kunstzinnige vorming), utrecht, 1985, arch. mart van schijndel (foto stichting mart van schijndel):

lumiance-gebouw, waarbij de decoratie en ambachtelijkheid van het postmodernisme de functionele glazen doos van het modernisme verzacht en uitdaagt, haarlem, 1986, arch. mart van schijndel (foto stichting mart van schijndel):

sony building (at&t building, 1984, arch. philip johnson, foto galinsky; klik voor de bron):

portland building, 1982 (foto greatbuildings):

city hall, mississauga, canada, 1987 (foto ontarioarchitecture):

castalia en helicon, den haag, 1999, architecten sjoerd soeters, jos van eldonk en ponec (foto archiguide; klik voor de bron):

de piramides, amsterdam, ontwerp 2003, gereed 2007, architect sjoerd soeters (foto j. van hertum, wikipedia; klik voor de bron):

met een beetje vrijheid is ook het "zaanse hotel" inntel als postmodernisme op te vatten, een voorbeeld van open bouwen (ca. 2008; foto van het inntel hotel, afbeelding zaanstreek, arch. wam architecten, op basis van een stedenbouwkundig plan van soeters van eldonk architecten; sinds 2016 is het bureau van jos van eldonk common affairs):

een klein beetje postmodernistisch, vleuterweide, utrecht (foto joostdevree):

Met dank aan o.m. Stichting Mart van Schijndel.

Eng. post-modernism