Ook:
calciumsulfaat, zwavelzure kalksteen. Gips is de benaming voor o.m.
gipssteen (gipsgesteente) en gips als poeder (stukadoorsgips). Gips
is, naast cement en kalk, één van de drie voornaamste bindmiddelen
in de bouw, maar het is geen hydraulische
stof want het kan na verharden weer in water oplossen.
Al in de oudheid werden gips en kalk gemengd en gebruikt om te
metselen.
Gips is ook een bindtijdregelaar (BTR) die de snelheid van
de binding van cement met water verlaagt zodat de verharding niet te snel
verloopt (zie het klinkermineraal C3A bij portlandcement).
Gipssteen is de opstapeling van lagen calciumsulfaatkristallen en de
zich erin bevindende watermoleculen, het kristalwater. De chemische
formule van gips is CaSO4.2H2O, CaSO4.H2O of CaSO4, afhankelijk van de
mate van dehydratatie (de mate waarin het water uit het kristalrooster
is verdwenen).
Gips wordt uiteindelijk in de bouw o.m. gebruikt als bindmiddel, als
onderdeel van pleistermateriaal, als ingrediënt van bv. gipsblokken
en gipskartonplaten, ornamenten e.d. Buiten de bouw bv. voor gipsen
beelden, in de tandtechnische praktijk, modelbouw, bij gebroken benen.
Het
basismateriaal van poedergips is het natuurlijke gipssteen of het gips
verkregen als nevenproduct van de industrie (chemiegips). Gipssteen
wordt in bijvoorbeeld Duitsland gewonnen en bevat dan nog veel kristalwater. Na
drogen van gipssteen wordt het vergruisd of verpulverd; de beste
kwaliteit is zo fijn mogelijk. Na het verpulveren wordt het materiaal
in een autoclaaf verhit tot 120 à 180 graden Celsius, het zgn.
calcineren (een autoclaaf is een oven waarbij niet alleen de
temperatuur maar ook de druk is in te stellen). Het zo ontstane
materiaal is het gipspoeder.
Gips moet droog bewaard worden omdat het bij contact met water zeer
snel uithardt.
Estrichgips is een gipssoort die wordt verkregen door gipssteen te
calcineren bij ca. 1000 graden Celsius. Door toevoegen van water wordt
dit gipspoeder zeer hard, weerbestendig en vertoont nauwelijks krimp.
gips, afgraving (zwolsman gips): |
gips laat ronde vormen toe (lafarge gips): |
steengaas als drager voor een gips plafond (pleisterdrager) (ceves vergeer bouwproducten): |
gips, gipskarton, schaduwvormen, shadowline van lafarge gips: |
gips, gipsen muntvorm portugal (ecb): |
gipsen afgietsel pompeii: |
Documentatie
- Gipsboek (zeer
uitgebreid, van Nederlandse Branche Vereniging Gips
NBVG)
Zie ook Gips, dormante
periode, hulpstof.
Eng. gypsum; gebrande gips: plaster