Bij
reconstructie gaat het om herbouwen van verdwenen gedeelten. Na een brand wordt
meestal de laatste situatie opnieuw gebouwd. Omdat een oud gebouw vaak meer
bouwfasen heeft gehad, is bij reconstructie van wat (nu nog) een ruïne of
restant is vaak onduidelijk naar welke bouwfase gereconstrueerd wordt. "Reconstructie is altijd een interpretatie van een tijdsmoment."
Er zijn twee belangrijke gezichtpunten met betrekking tot de reconstructie van
een gebouw:
- herbouw naar de oudste bouwfase (dit wordt vaak gezien als afbreuk doen aan de
historie van een gebouw en wordt om die reden als te historiserend beschouwd)
- herbouw met oog voor alle of een aantal bouwfasen die er geweest zijn, d.w.z.
met oog voor de historische gelaagdheid (de
gegevens van die bouwfasen zijn vaak niet betrouwbaar, dus wat moet je
herbouwen?).
Deze tweedeling leidt vaak tot discussies hoe de herbouw van (een deel van) een
verdwenen gebouw moet plaatsvinden.
Verder zijn als scenario's bij een reconstructie te onderkennen:
- reconstructie in oorspronkelijke staat, in "oude" materialen en
detaillering (er wordt "teruggerestaureerd" naar een bepaalde
bouwfase; vaak is onduidelijk hoe die bouwfase precies was, voorbeeld eerste
foto hieronder)
- reconstructie met nieuwe materialen en detaillering (het nieuwe deel is in
dezelfde "trant" als het verwoeste deel van het oude gebouw, maar de
materialen en detaillering zorgen ervoor dat het onderscheid tussen origineel en
reconstructie duidelijk herkenbaar is, voorbeeld tweede foto hieronder)
- reconstructie in nieuwe vormen en materialen (herbouw op een eigentijdse
manier, eventueel geïnspireerd op de oorspronkelijke bouwmassa, eventueel met
toevoegingen van nieuwe bouwdelen).
Toevoegingen zijn vooral van belang om het (economisch) gebruik mogelijk
te maken en zo de levensduur van het monument te verlengen. Nieuwe delen behoren
bij voorkeur geïnspireerd te worden op het verleden en dienen verwijderd te
kunnen worden zonder schade aan te brengen aan het monument (de toevoeging dient
reversibel te zijn). Vaak zullen nieuwe
delen daarom als een soort doos-in-doos
of doos-op-doos worden uitgevoerd. Op die manier kan ook gelet worden op een
eenvoudiger en goedkoper onderhoud wat, naast het aspect van
duurzaamheid, het economisch gebruik kan vergemakkelijken.
Herbouw naar een werkelijk oorspronkelijke staat is vaak duur en geeft soms ook
minder mogelijkheden om de ruimten in te vullen naar de nieuwe functies
die het gebouw zal krijgen.
Een enkele keer worden uitsluitend de contouren gebouwd, waardoor een
soort "luchtkasteel" ontstaat, een visualisatie van een gebouw. Dit is geen reconstructie, maar wel is
dan voor de toeschouwer duidelijk hoe het gebouw in zijn omgeving stond.
reconstructie in oorspronkelijke staat; reconstructie
gedeelte van het in 1945 verwoeste kasteel nederhemert, maar naar de
18e-eeuwse situatie; klik voor groter (foto uit het boek "een toekomst voor kasteelruïnes"
van cultureel erfgoed):
reconstructie met nieuwe materialen en detaillering;
koldinghuis in kolden, denemarken; "de ruïne van het uitgebrande
kasteel is door een reversibele,
in materiaal en kleur duidelijk afwijkende completering voor verschillende
doeleinden geschikt gemaakt"; klik voor groter (foto uit het boek "een toekomst voor kasteelruïnes"
van cultureel erfgoed):
geen reconstructie, maar een visualisatie van
een kasteel, een hint van hoe het kasteel er zou
hebben kunnen uitzien; een metalen frame geeft de contouren weer; terrein uniastate, beers;
klik voor groter (foto uit het boek "een toekomst voor kasteelruïnes"
van cultureel erfgoed):
geen reconstructie, maar een duidelijk minder geslaagde
poging om nieuwbouw te plegen in een oude omgeving; klik voor
groter (foto uit het boek "een toekomst voor kasteelruïnes"
van cultureel erfgoed):