noodafvoer, noodoverloop, nooduitloop, nooduitlaat, overloop, noodoverstort, overstort, spuwer

Een noodafvoer is bij het dak een afvoer van hemelwater voor het geval het water door hevige regenval of verstoppingen in de hemelwaterafvoer te hoog komt te staan op het dak (of in de dakgoot). Doel van de noodafvoer is het bezwijken van de constructie door waterbelasting te voorkomen. Een noodafvoer is een voorbeeld van een zogenoemde ontlastvoorziening.

Noodoverlopen bestaan in de vorm van:
- een dakgoot die over mag lopen
- een gedeeltelijk verlaagde dakrand 
- de zogenoemde "brievenbus" of groot rond gat 
- een noodafvoersysteem met afvoeren in het dakvlak
- een spuwer als noodafvoer.

Art. 4.206 van het Bbl vermeldt: 
1. Een dak van een bouwwerk heeft een voorziening voor de opvang en afvoer van hemelwater met een volgens NEN 3215 bepaalde capaciteit van ten minste de volgens die norm bepaalde belasting van die voorziening.
2. Een binnen een bouwwerk gelegen voorziening voor de opvang en afvoer van hemelwater is, bepaald volgens NEN 3215, lucht- en waterdicht.

I.v.m. overbelasting van de gemeenteriolering tijdens hevige regenval dient een noodafvoer niet op het rioleringsstelsel te worden aangesloten.
Volgens het Bouwbesluit moet ieder dak ook op sterkte en stijfheid worden gecontroleerd met een zgn. "regenwaterbelasting" die is vermeld in de norm NEN 6702 (Belastingen door regenwater en sneeuw, voortgezet in de praktijkrichtlijn NPR6703). Rekening moet worden gehouden met verstopping van de normale regenwaterafvoeren door vuil of door overbelasting van het riool. Het toepassen van noodoverlopen is niet verplicht, maar de laatste jaren zijn er zoveel daken ingestort door wateraccumulatie dat hier meer aandacht aan besteed moet worden.

"De nooduitlaten (spuwers en overstorts) worden door de constructeur van het bouwobject bepaald in verband met de toelaatbare dakbelasting. De verantwoordelijkheid voor nooduitlaten ligt dus niet bij de installateur van het hemelwaterafvoersysteem."

Er zijn berekeningen waarmee de plaats en de grootte van de noodoverloop bepaald wordt. Bij de berekening spelen o.m. een rol: 
- de regenintensiteit (14 mm in 5 minuten, dwz. 0,047 l / m2 / s)
- de manier van waterafvoer (een groot plat dak met een afschot < 1,6% is een risico; een afschot van minimaal 2% wordt aanbevolen; verder dient het water snel van het dak afgevoerd te kunnen worden, dus de grootte van kiezelbakken en hwa's (hemelwaterafvoeren, regenpijpen) spelen een rol)
- de stijfheid van het dak (een lichte constructie is een risico; een staalconstructie met een dak van stalen profielplaten zal bij een extra belasting relatief veel vervormen). 

Het ministerie adviseert voor de breedte van de noodafvoer:

Het simpele feit dat er water uit een noodafvoer loopt, is een signaal:
- dat er teveel water op het dak blijft staan
- en/of dat de riolering het aanbod niet tijdig kan verwerken.

Ontwerpfouten met betrekking tot wateraccumulatie op daken zijn daarmee: onvoldoende afschot, onvoldoende capaciteit van de hemelwaterafvoer, onvoldoende stijfheid van de constructie (bevestiging en omvang van dakplaten, liggers, kolommen e.d.).
Uitvoeringsfouten met betrekking tot wateraccumulatie op daken zijn: foutieve of slechte uitvoering van het afschot, verkeerde kolommen of foutieve hoogte van de kolommen, lichtere dakplaten dan voorgeschreven, foutieve plaatsing of grootte van de noodafvoeren en hemelwaterafvoeren. 

noodafvoer in de vorm van een "brievenbus" (van opzij gezien; noodafvoer is rechts):

en van voren gezien:

"brievenbus", gezien vanaf het dak (adviesbureau j.g. hageman):

verlaagde dakrand fungeert als noodoverloop (adviesbureau j.g. hageman):

noodafvoersysteem in het dakvlak (adviesbureau j.g. hageman):

spuwer als noodafvoer (monumentenwacht vlaanderen):

voorbeeld van een ingestort dak (bda dakadvies kiwa):

voorbeeld van een ingestort dak (adviesbureau j.g. hageman):

Overwegingen
"Als het voor 1990 regende met 100 l/s/ha, volstonden enige spuwers. Na 1990 blijkt het 300 l/s/ha te zijn gaan regenen en moet er 540 l/s/ha via noodafvoer afgevoerd worden conform de voorschriften. Hoe veilig zijn dan de Nederlandse daken van vóór 1990?" (Huub Gerritsen).
In augustus 2010 is in één etmaal evenveel regen gevallen als normaal in die maand. Bij de vier daken van bedrijfshallen die geheel of gedeeltelijk bezweken, bleek de instorting terug te voeren te zijn tot het ontbreken (!) of het niet goed functioneren van het noodoverloopsysteem.
Bedenk ook dat de verzekering niet uitkeert, in ieder geval niet bij ondeugdelijke hemelwaterafvoer.

Met dank aan Dakweb, Kiwa BDA, Adviesbureau Hageman. 

Zie ook spuwer, zeeg, hemelwaterafvoer.

Eng. noodoverstort is emergency overflow