spuwer

Ook: waterspuwer. Een spuwer is een uitmonding van een goot, vergaarbak, rond raam of waterbekken. De spuwer zorgt ervoor dat het hemelwater niet (direct) langs de gevel loopt, waardoor minder hemelwater langs de gevel naar beneden loopt en het hemelwater de gevel minder verontreinigt.

In de Middeleeuwen gaf men de ver uitstekende spuwers graag de vorm van een dierlijk of diabolisch (duivels) monster;  later omgaf men de uitlaat het liefst met een leeuwenmasker. Deze voorstellingen worden in het Frans gargouilles en in het Engels gargoyles genoemd. Ze zijn bekend door veelvuldige toepassing bij vooral kerken.

Tegenwoordig worden spuwers toegepast als kleine, eenvoudige maar zeer nuttige uitlopen of als overlopen (noodafvoer).

Bij een verstopping van de hemelwaterafvoer of bij extreme regenval moet het water in de dakgoot kunnen overlopen zonder lekkage te veroorzaken. Dit kan door:
- een spuwer (waterspuwer)
- een verklikker in de dakgoot (een kleine V-vormige inkeping in de "tuinkant" van de goot, waar het water als eerste overheen kan stromen)
- een vergaarbak met open bovenkant (hier loopt het water wel teveel langs de muur)
- een vergaarbak met spuwer (hier is een spuwer een uit de vergaarbak stekend pijpje waar het water uit kan spuiten)
- een vergaarbak met overloop (verklikker, die V-vormige inkeping, eventueel iets naar buiten stekend om het water van de muur te houden).
Spuwertje of verklikker zorgt ervoor dat het water naar buiten gutst waardoor de bewoner kan zien dat er iets met de hemelwaterafvoer aan de hand is. Spuwers en verklikkers moeten dus aan de voorgevel spuwen en bij voorkeur in de buurt van de voordeur.

spuwers aan de sint-pieterskerk (leuven):

een rvs vergaarbak met een spuwertje (brekelmans techniek):

spuwer bij een rond raam (foto joostdevree):

spuwer van kunststeen, toe te passen bij een rond raam (holonite):

een spuwer als noodafvoer (monumentenwacht vlaanderen):

ook dit wordt een spuwer genoemd, een uitloop van het dak (geberit):

en nog een aantal afbeeldingen van wat we normaliter onder spuwers verstaan: spuwer, den bosch:

waterspuwer met enigszins gedraaide kop, om de gevel te ontzien, pandhof achter de dom, utrecht; klik voor groter (foto joostdevree):

waterspuwer (gargouille), tempelierskapel laon, frankrijk, nabij de kathedraal; op deze foto is goed te zien hoe groot de waterspuwer is en hoe het hemelwater door de spuwer wordt afgevoerd naar de kop (copyright dig keur van o.m. vademecum de late middeleeuwen, uitgeverij profiel):

spuwer, st. janskathedraal, den bosch, eigen ontwerp restaurateur/beeldhouwer serge van druten bij mooy b.v.:

spuwer (gargoyle) in salisbury:

spuwer, deze keer eens een andere soort voorstelling, rijksmuseum, amsterdam:

spuwers van (waarschijnlijk) notre dam in parijs (foto's joostdevree):

geen echte spuwers, wel duivelse voorstellingen op de notre dame in parijs:

geen echte spuwers, wel zeer apart, sommige als "human gargoyles", st. nicholas collegiate church, galway, ierland (foto teeoff2, geplaatst op waymarking door rev. big john); klik op de foto om te zien dat het geen echte spuwers (meer?) zijn...

vroeger een echte spuwer geweest of wellicht nog als overloop, let op de pijp voor de hemelwaterafvoer..., kathedraal leuven (foto joostdevree):

spuwer aan de buitenzijde van de koormuur van de piscina in de kerk in garmerwolde, groningen (zie ook de afbeeldingen bij piscina), uit het boek "vroomheid in hout en steen" van drs. r. steensma:

Voor de etymologie van gargouille.

Zie ook noodafvoer, vergaarbak, hemelwaterafvoer, Griekse bouwkunst.

Eng. water spout, downspout