landscheiding

Ook: landscheidingsdijk; soms: landscheidingskade; in de volksmond: lansing. Een landscheiding is in eerste instantie een dijk tussen twee veenontginningen, later tussen twee waterschappen.
De landscheiding is daarmee:
- de grens tussen veenontginningen als waterkering aangelegd omdat het grondwaterpeil niet overal hetzelfde is (het polderpeil in Rijnland en dat in Delfland verschilde ca. 1 meter van elkaar)
- de grens tussen waterschappen (hoogheemraadschappen).

Peilbeheer
De landscheiding hoorde dus bij het peilbeheer van twee omvangrijke stukken land. Vooral in West-Nederland komen landscheidingen voor, omdat daar door de veenontginningen de grondwaterspiegels nogal van elkaar verschilden. Door het inklinken van de ontwaterde veengebieden moesten er kaden/dijken komen om het water van nog niet ontgonnen gebieden tegen te houden. 
De landscheiding werd aangelegd:
- hoogstwaarschijnlijk voordat men begon met ontginnen van een gebied
- op de plaats waar een volgend gebied ontgonnen werd.
Sommige van die landscheidingen kregen een regionale functie omdat ze voor de waterschappen belangrijk waren. 

Al in de Middeleeuwen werden tussen 1000 en 1500 landscheidingen aangelegd. Bijvoorbeeld in de 13e eeuw in de huidige gemeente Lansingerland (in de volksmond wordt de landscheiding de "lansing" genoemd). De gemeente Lansingerland omvat de voormalige gemeenten Berkel en Rodenrijs (Hoogheemraadschap Delfland), Bergschenhoek en Bleiswijk (beide Hoogheemraadschap van Schieland). De landscheiding is de westgrens van dit gebied met Delfland, zie het eerste kaartje verderop. "Het dertiende-eeuws dijklichaam loopt vanaf de Schie tot Lansinghageweg in Zoetermeer. Het is onderdeel van een ooit ingewikkeld netwerk van waterkeringen tussen Rijnland, Delfland en Schieland dat in de middeleeuwen is ontstaan om de waterhuishouding in deze gebieden beheersbaar te maken. Het is onmisbaar geweest voor het voortbestaan van deze dorpen en de hele regio."

Landscheiding en overtoom
In sommige gebieden werd het veen niet "droog" ontgraven maar via baggeren ontgonnen. Die gebieden werden dus alleen maar natter omdat het veen verdween. Als bij een naburig gebied ook veen werd gebaggerd, ontstond aan weerszijden van de landscheiding een watervlakte. Bootjes en boten die van de ene watervlakte naar de andere wilden, konden bijvoorbeeld via een overtoom van het ene in het andere water worden getrokken.

Opmerkingen
- De term landscheiding komt niet uitsluitend voor in oude benamingen, ook de Knardijk is als huidige binnendijk en grens tussen Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland een landscheiding, dus de term wordt ook nu nog zeer nuttig gebruikt. 
- Een dam scheidt water van water, een dijk scheidt water van land. In de "normale" situatie is een landscheiding geen dam én geen dijk. Meestal wordt een landscheiding een dijk genoemd.
- Toen we als kind over de landscheiding liepen en er een stukje van de bekleding van de dijk los lag, vonden we vaak pijpenkoppen van Goudse pijpen en ander puin uit vervlogen eeuwen.
- Gezien de historische waarde van landscheidingen, zelfs nu nog, beschouwen we ze als cultureel erfgoed.

Landschapselementen zijn alle rimpelingen of andere geaccidenteerde gebieden die enig reliëf geven aan het platte Nederlandse land.

landscheidingsdijk den haag; klik voor groter (leader holland rijnland):

landscheiding delfland en schieland, tussen berkel en bleiswijk (klik voor de locatie in topotijdreis, 1911, klik in topotijdreis linksonderaan op bijvoorbeeld 2023 voor de huidige situatie):

knardijk, de latere landscheiding tussen oostelijk en zuidelijk flevoland (klik voor de locatie in topotijdreis, 1965, klik in topotijdreis linksonderaan op bijvoorbeeld 2023 voor de huidige situatie):

Met dank o.m. aan de gemeenten Langsingerland en Krimpenerwaard, Leestekens van het landschap, TopoTijdReis en het boek "Over hagelkruisen, banpalen en pestbosjes" (uitgeverij Matrijs).

Verg. limes (Romeinse grens), palendijk, waterkering.