valbeveiliging

Valbeveiliging heeft meer betekenissen:

1. Valbeveiliging is de beveiliging tegen het vallen door een ruit of uit een raam, zie doorvalbeveiliging.

2. Beschermkappen of signaalkappen voor stekeinden worden valbeveiligers genoemd.

3. Ook, soms: valstop. Valbeveiliging is de permanente bevestiging voor kabels (lijnen, "touwen") van dakdekkers waardoor deze niet meer van het dak af kunnen vallen. 
De dakdekker kan met behulp van een daartoe geëigende lijn (touw) aan een punt of rail op het dak bevestigd worden zodat de dakdekker bij een val niet van het dak valt of in ieder geval niet op de grond belandt.

Technisch kan op verschillende manieren de val structureel (collectief) beveiligd worden:
- door een dakanker: een dakanker is een vast ankerpunt waaraan de touwen die aan de dakdekker bevestigd zijn; het ankerpunt kan permanent aan het dak bevestigd zijn door het aan het dak te lijmen of door het dak te boren, of door bevestiging aan de dakruiter
- door een rail: hier is niet sprake van één ankerpunt, maar van een rail op het dak waaraan de dakdekker zijn lijn haakt; de valbeveiligingsrail is te beschouwen als een variabel ankerpunt; de rail maakt de actieradius van de dakdekker groter omdat deze zich met dezelfde lijnlengte parallel aan de rail over het dak kan bewegen
- door een zogenoemd roefsysteem: een variant van het dakanker; het dakanker is bij het roefsysteem niet altijd één vast ankerpunt maar het ankerpunt kan naar wens verplaatst worden over de rail, vanaf dat moment is het weer te beschouwen als een vast ankerpunt maar op een iets andere plaats (adequate bevestiging van het ankerpunt is vereist)
- door een haak (uitsluitend bij leien daken, zo lijkt het): aan de haak kan de dakdekker zijn lijn en eventueel zijn ladder bevestigen
- "vangnetten/gaasnetten kunnen worden gebruikt onder nog niet dichtgelegde daken en bij het leggen van niet-mandragende daken" (o.m. ook steigernetten).

Sommige beveiligingssystemen mogen maar aan één kant belast worden, in de richting van de dakrand.
Het probleem van een (betrekkelijk) vaste lengte van de lijn is te ondervangen door in plaats van de vaste lijn gebruik te maken van de zogenoemde valstop: een katrol die de staalkabel constant op spanning houdt en bij een val blokkeert.
Belangrijk is dat dakankers e.d. op een goede onderconstructie worden bevestigd; bijvoorbeeld wel op een forse dakspoor en niet op een panlat, enkelschalig dakelement, sandwichelement e.d. De montagemiddelelen behoren vergezeld te gaan van een deugdelijk montagevoorschrift (met soort ondergrond/dakconstructie).

Voor een plat dak geldt een hekwerk aan de dakrand, als een goede begrenzer en dakrandbeveiliging tegen vallen. Uit esthetische overwegingen kan het hekwerk ook inklapbaar worden uitgevoerd, waardoor de reling vanuit veel hoeken onzichtbaar is; uit veiligheidsoverwegingen is echter een permanent aanwezige dakrandbeveiliging te verkiezen.

"Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en vanglijnen met een schokdemper. Deze gordels worden aan een ankerpunt in het dak of aan een in de breedterichting van het dak gespannen en verankerde draad geklikt." (A-blad Hellende Daken)

Bij een veilige werkplek op hoogte spelen o.m. een rol:
- de regelgeving (o.m. Bouwbesluit 2012 waar vermeld is dat al in het ontwerp van een bouwwerk rekening moet worden gehouden met de veiligheid tijdens de onderhoudsfase)
- de techniek (zie hierboven)
- het gedrag van de mens (snel even iets doen; doorwerken bij windkracht >= 7; te goedkoop werken en daardoor geen tijd en geld hebben voor een correcte valbeveiliging e.d.).

Tijdens kortdurende werkzaamheden mag met individuele beveiligingsmiddelen worden gewerkt als een structurele niet mogelijk is. Het A-blad Hellende Daken vermeldt: "Kortdurende reparaties zijn werkzaamheden die per dakvlak minder dan drie uur tijd kosten. Het is dan acceptabel dat met gebiedsbegrenzing of individuele valbeveiliging wordt gewerkt. Als er echter sprake is van repeterende meerdere kortdurende werkzaamheden in één project, moet er collectieve valbeveiliging worden toegepast."

Overigens, in Europees verband is bepaald dat de opdrachtgever verantwoordelijk is voor het opnemen van voorzieningen in het dak.

Vooralsnog is NEN-EN 795 de geharmoniseerde norm voor "valbescherming", waar de eisen aan "persoonlijke beschermingsmiddelen" (vaste en mobiele ankerpunten e.d.) in vermeld staat. De NEN-EN 795 heeft betrekking op de vereisten en het testen van ankerpunten. Er zijn vijf typen ankerpunten (A t/m E):
A: Constructieverankeringen
B: Transporteerbare, tijdelijke verankeringen
C: Verankeringen die wordt gebruikt voor horizontale leeflijnen
D: Verankeringen die gebruik maken van horizontale vaste verankeringsrails
E: Doodgewichtverankeringen
(Opmerking: de typen A, C en D schijnen geen persoonlijke beschermingsmiddelen genoemd te mogen worden en mogen daarom geen CE-markering hebben.)

Ook voor leien daken zijn er veiligheidsvoorzieningen, zoals de ladderhaak (Bové).

Collectieve valbeveiligingsvoorzieningen hebben de voorkeur ten opzichte van persoonlijke valbeveiligingsmiddelen. Liever een hekwerk (al is dat niet zo fraai) dan persoonlijke valbeveiliging zoals een lijnsysteem (hoewel het bevestigingssysteem voor de persoonlijke lijnen zelf eigenlijk ook collectief is).

Naar Documentatie


valbeveiliging via een dakanker (kedge):

ankerpunt bij een geballast dak (kedge):

speedfix ankerpunt geboord in betonnen dak (safesite):

valbeveiliging bij daken met roefsysteem:

valbeveiliging d.m.v. de zogenoemde loupe (safeclick):

horizontale valbeveilingsrail (roofsaferail):

horizontale valbeveiliging via een rail (multirail söll, safesite):

valbeveiliging met verticale vallijn (uniline, safesite):

verticale valbeveiliging (rail), eventueel met sporten (söll sperian, safesite):

valbeveiliging via een vallijn waaraan een beveiligingslijn wordt gekoppeld, verg. afbeelding hierboven voor de wijze van koppelen (uniline, safesite):

valstop, houdt constant spanning op de staalkabel en blokkeert bij een val (tex totaalcentrum):

valbeveiliging d.m.v. haken die aan deze strook (op de dakruiter) wordt geplaatst (flesst; klik op de foto voor documentatie):

valbeveiliging d.m.v. bronzen haak op een leidak (jobse leidekkers):

valbeveiliging d.m.v. een vangnet (van den eijnde vangnetten):

een dakbalustrade, valbeveiliging plat dak door een hekwerk, ook inklapbaar te verkrijgen (allrisk):

"veilig op een ladder", in welke situatie mag ik een ladder gebruiken en wanneer niet; klik voor groter! (uit bouwtotaal 2018-09):


Documentatie
- Veranderde regelgeving veiligheid door Bouwbesluit 2012 (uit Roofs)

- A-blad Hellende Daken (een verouderde uitgave van het vroegere Arbouw, nu Volandis)

- Brochure Fluitend het dak op, Finally Safe (van Flesst)

Zie ook Daksafe.


 Eng. fall protection (roof fall protection)