oor

1. De oren zijn de delen van een raam- of deurkozijn bij de bovendorpel of onderdorpel die iets buiten de stijlen uitsteken en door het omringende metselwerk worden op- of ingesloten. Het doel van de oren is wellicht dat het kozijn als geheel steviger in het omringende metselwerk staat en dat de bovendorpel de functie van latei aanneemt (bij een kruiskozijn vangt de middenstijl ook nog een deel van het metselwerk erboven op). 
De oren waren vaak gemenied, net als andere delen van het kozijn die met de buitenmuur in aanraking stonden; als de kozijnen met oren verwijderd of gerestaureerd worden, is bij de oren daarom soms nog de karakteristieke oranje kleur van de (lood)menie zichtbaar.

Er zijn twee soorten oren:
- een zichtbaar oor (waarbij het uitstekende deel zichtbaar in het metselwerk sluit; de dorpel loopt meestal simpelweg door in het oor)
- een verdekt oor (een onzichtbaar oor; het oor is door metselwerk aan het zicht onttrokken; het oor is in dit geval een versmalling van de in het metselwerk doorlopende dorpel).

kruisvenster waarbij bovendorpel en onderdorpel zichtbare oren hebben (uit "500 jaar houten kozijnen" van nederlandse branchevereniging voor de timmerindustrie nbvt):

voorbeeld van een deurkozijn met (hier niet meer) verdekte oren bij de bovendorpel  (voor- en achterzijde deur; klik op de afbeelding voor groter; museum rotterdam):

voorbeeld van een deurkozijn met zichtbare oren bij zowel boven- als onderdorpel  (voor- en achterzijde deur; klik op de afbeelding voor groter; museum rotterdam):

Eng. ear?

2. "Een oor is een overgang van een haakse op een geprofileerde doorsnede, zoals deze o.a. voorkomt aan het einde van ribben en muurplaten van een houten gewelf."
Bron Bouwkundige termen van Haslinghuis en Janse.

3. Ook: oreillon, orillon, bolwerksoor, schouder, épaulement. Een oor of oreillon is een uitbouw aan de schouderhoek van een bastion. Het oor ontstaat "vanzelf" wanneer het bastion bij de keel wordt versmald. Het oor is vaak gebogen van vorm (niet op de afbeelding hieronder). Door geschut op een oreillon worden ook de flank van het bastion en een deel van de hoofdwal of courtine (de wal tussen twee bastion) van de vesting tegen vijandelijk vuur gedekt.

locatie van het oor bij een bastion (google maps, aerodata international surveys):

Bron Terminologie vestingwerken van Stichting Menno van Coehoorn.

Eng. ear, orillon, orillion; 
Du. Bastionsohr; 
Fr. oreille, oreillon, orillon

4. De uitdrukking "op één oor": bij afwatering van bestrating aan één kant van de weg is sprake van "op één oor" (dat deel van de straat ligt als het ware op één oor te slapen). 
Zie bij afschot.

5. Algemeen: een oor is vaak de benaming van een klein, uitstekend deel aan een object (denk bijvoorbeeld aan een oor van een kopje).
Eng. ear