spiegel

Een spiegel heeft in bouwgerelateerde omgeving meer betekenissen:

• spiegelende ruit

• veld in een omlijsting (op een dakvlak)

• spiegelende houtstralen (mergstralen)

• spiegelstuk

• spiegel als plateau van een vlakspoeler toilet

• boomspiegel

• achtersteven schip

1. Een spiegel is meestal een ruit waarachter een spiegelend oppervlak is aangebracht. Ook: een spiegelend oppervlak, bijvoorbeeld een spiegelend wateroppervlak.

spiegelend oppervlak, hier licht bollend (kevin hoffberg):

slangenmuur, weerspiegeld, kasteel.zuylen:

Het woord spiegel is ontleend aan de middeleeuws-Latijnse nevenvorm speglum van het klassiek Latijnse speculum (spiegel), dat is afgeleid van het Latijnse werkwoord specere (zien, bekijken), verwant met spieden; bron Etymologiebank.

Zie eventueel reflectie-absorptie-transmissie.

Eng. mirror

2. Een spiegel is een veld dat in een omlijsting is gevat, zoals bijvoorbeeld het langwerpige vlak bij een spiegelgewelf, of het met (geglazuurde) dakpannen bedekte gedeelte van een rieten dak, of de betonplaat tussen de ribben van een ribbenvloer. Zie bijvoorbeeld ook spiegeloplegging. Geglazuurde pannen hebben het voordeel dat daarop vuil en algen veel minder vat hebben; zeker bij een rietdak is dit belangrijk. 
Ook in de huidige architectuur wordt een dak wel eens verfraaid met een soort spiegel; er is dan soms geen echte omlijsting of insluiting van een vlak, maar meer een interessant samenspel van verschillende dakbedekkingen.

Op de site van de spiegelvoorbeelden van Riet werden als redenen van een rieten dan wel een pannendak vermeld:
- "Panhaken en een goede hoekkeper- en nokpan waren bij de gegolfde Hollandse pan nog onbekend. Dus werden deze details in riet uitgevoerd."
- "Boven de koeien ligt het hooi op de hooizolder. De beesten produceren nogal wat vocht. Dit vocht condenseert vooral in de winter tegen de pannen, er vallen druppels naar beneden. Deze condensatiedruppels wil de boer niet in het hooi hebben want dan begint dit te schimmelen. Daarom is boven de hooizolder het riet gehandhaafd. Wel ventilatie, geen condensatie. Het hooi blijft mooi droog."
- "Er gaan veel makke schapen in een hok. Dan wil de schaapherder natuurlijk wel optimale toetreding van zuurstof en dus veel ventilatie. Vandaar het pannenvlak. Daar waait de wind gewoon doorheen." Met het oog op condensatie van vochtige lucht: de schapen staan alleen 's nachts en bij strenge winter in de stal?
- "Bij veel (kleinere) boerderijen had de boer zijn jongvee of varkens aan de zijkant van de stal staan. Vaak was er dan voor dit vee via een aantal deuren in de buitenmuur een uitloop naar buiten. Om te voorkomen dat het vee aan het riet zou gaan trekken en eten werden er een paar lagen pannen gelegd. Het aantal is vooral afhankelijk van de hoogte van de zijmuur. Lage muur, veel pannen (3 à 4 rijen) hoge muur (1 à 2 rijen)."
- Pannendak boven het woongedeelte van de boerderij: "Een afgewerkt pannendak is aantrekkelijker dan een niet afgewerkt rieten dak. Minder stoffig en comfortabeler. Een van de eerste vormen van isolatie."
- "Een voornaam huis natuurlijk pannen gedekt."
- "Het grote vlak pannen is bedoeld om het regenwater op te vangen. Hieronder loopt een regengoot die is aangesloten op de waterput. Met heeft zo helderder en schoner water dan wanneer men water op zou vangen wat over een redelijke afstand over het riet heeft gelopen."
- "Nog een heel andere reden. De ijdelheid van de bewoner."

Vroeger was riet de goedkoopste dakbedekking. Kon je pannen betalen dan zat je er warmpjes bij. Door een spiegel van (geglazuurde) pannen aan te leggen, het liefst boven de voordeur, kon iedereen zien dat je je pannen kon veroorloven. Het statussymbool uit die jaren. In deze vorm vooral te zien in Noord Holland. Het gezegde "hij is onder de pannen", vindt hier haar oorsprong.

"Het is grappig dat nu riet soms juist als een statussymbool wordt gezien."

spiegel van geglazuurde dakpannen bij een rieten dak van een stolpboerderij (vakfederatie rietdekkers):

"spiegel", riet en keramische dakpannen, hedendaags uiterlijk, abtswoude, delft; klik voor groter (fakro):

"spiegel" bij een dak van pannen en metaal, boerderijwoning hurwenen met dakvlakken die goed in een landelijke omgeving passen; klik voor groter (joustrareid architecten):

3. Een spiegel is een meer of minder "spiegelende" houtstraal (mergstraal) in bijvoorbeeld eikenhout: in radiaal gezaagd hout (kwartiers gezaagd) tonen de houtstralen zich als spiegels als ze overlangs worden doorsneden. Spiegels worden toegepast bij bijvoorbeeld meubels, maar ook wel bij speciale betimmeringen van wanden.

mergstralen in hout; klik voor groter (pijl en boog)

mergstralen in gezaagd hout:

spiegel-paar of livre-ouvert in hout:

Zie ook bij livre ouvert en eventueel hout-allerlei.

Eng. silver grain

4. Een spiegel of spiegelstuk is een in het deurvlak doorlopend bovenpaneel: boven deuren wordt zo'n spiegelstuk aangebracht in dezelfde uitvoering als de deuren.
Zie verder bij spiegelstuk.

5. Spiegel is soms een andere benaming voor het plateau van een vlakspoeler wc.
Zie verder bij toilet.

6. De boomspiegel is de ruimte rond de boom waardoor de wortels water, lucht en eventueel mest kunnen opnemen. 
Zie verder bij boomspiegel.

7. Spiegel is de achtersteven van een oud schip (17e eeuws e.d.).