Een Keuls plafond is een specifiek type van een vroeg
stucplafond. Bij een Keuls plafond zijn de plafondbalken en de ruimte tussen deze balken van
stucwerk voorzien waarbij de toplaag
meestal als versiering bepaalde motieven vertoont.
Omdat in Duitsland vaak sprake is van enkelvoudige balklagen (alleen
balken van muur tot muur), is een Keuls plafond goed uitvoerbaar; bij een
samengestelde balklaag met moerbalken en kinderbinten
maakt het stucen van de moerbalken het geheel wat overdreven en opzichtig.
Kenmerken van een Keuls plafond (met dank aan o.m. Barbara Rinn):
- de plafondbalken en de ruimte tussen de balken is voorzien van stucwerk
- er is in stucwerk een boogvormige verbinding tussen de balkeinden (deze rondingen werden vaak met brokken baksteen aangezet of het
stucwerk werd gemengd met brokken baksteen
e.d., omdat anders op die plaats het stucwerk te dik zou worden en teveel lagen
aangebracht zouden moeten worden)
- stucwerk van balken en plafond is vaak voorzien zijn van ornamenten
(waarschijnlijk via een mal of stempel
aangebracht in het natte stucwerk of gestoken uit het stucwerk)
- het middendeel van de balk kan met stucwerk verbreed zijn en voorzien zijn van
decoratie
- het bovenste deel van de wanden is soms door stucwerk met het plafond en de boogvormige verbinding tussen de balkeinden verbonden
- oorspronkelijk was het stucwerk vaak uitgevoerd in een andere kleur dan wit.
Een mogelijk verklaring van het ontstaan van Keulse plafonds (met dank aan Jan
van der Hoeve):
Plafondbalken hadden niet allemaal dezelfde dikte. Om toch een fraaie balklaag te hebben, kregen de balken een extra behandeling. Wanneer het verschil in dikte zeer groot was, werden de balken eerst afgetimmerd met planken. Het hout van de balken/planken werd geruwd met bijl of beitel, van een
leemlaag voorzien en bekleed met stucwerk op basis van
kalk. Het leem fungeerde als drager voor het stucwerk. Soms werden de planken van latjes of gekliefde twijgen voorzien om een eerste leemlaag goed dik op te kunnen zetten, waarna een dunne, overdekkende leemlaag werd aangebracht. Een dikkere leemlaag werd
vaak gemengd met dierenharen en stro.
Door het gebruik van leem als pleisterdrager wordt in dit verband ook wel
gesproken over een leemstucplafond.
"Het oudst gedocumenteerde voorbeeld van een 'Kölner Decke' dateert uit 1592 en sierde de zaal van het huis Rotgerbach 52 in Keulen."
eenvoudig uitgevoerd keuls plafond bij een samengestelde balklaag met niet-gestucte
moerbalken; een wonderlijk maar toch fraai strak uiterlijk; klik
voor groter (ralf-stocker
snap-on tools):