ijkgrafiek

De ijkgrafiek geeft in de betontechnologie het verband weer tussen de gewogen rijpheid en de druksterkte van een verhardende betonspecie. "Met deze ijkgrafiek kan de berekende, gewogen rijpheid direct worden vertaald naar de betondruksterkte."
Omdat voor elke betonsamenstelling de gewogen rijpheid anders is en veel gegevens vastgelegd moeten worden, wordt de ijkgrafiek meestal opgesteld door de producent van de betonspecie. De betoncentrale informeert de aannemer met de ijkgrafiek over de sterkteontwikkeling van verhardend beton van een bepaalde betonsamenstelling.
Het meten van de sterkteontwikkeling is belangrijk om het moment te kennen waarop de bekisting van de constructie kan worden verwijderd. Op die manier is een goed stortproces optimaal te beheersen. Bij te vroeg ontkisten kan de constructie instorten of de kwaliteit van het beton sterk verminderen (o.m. door koude); te laat ontkisten betekent vertraging van de procesgang van de bouw.

Meten van de temperatuur, bepalen van de gewogen rijpheid
Vóór het storten worden in de constructie thermokoppels aangebracht die met de zogenoemde rijpheidcomputer zijn verbonden. Tijdens de verharding van de specie wordt de temperatuur door de computer gemeten en de actuele sterkte van de constructie berekend. Het verloop van de actuele sterkte geeft de rijpheid aan
De aannemer meet met een rijpheidcomputer de ontwikkeling van de rijpheid. Aan de hand van de verstrekte ijkgrafiek kan op ieder moment de druksterkte afgelezen worden. Eventueel wordt het resultaat van de rijpheidmeting door de aannemer aan de betoncentrale doorgegeven die mede hierop de betonsamenstelling voor de eerstvolgende levering van de betonspecie vaststelt.

Dit Excel-sheet geeft de ijkgrafiek aan de hand van de bepaalde waarden gewogen rijpheid en druksterkte (van Aad Leering).

In het voorbeeld van een ijkgrafiek hieronder, van één bepaalde betonsamenstelling, staat dat de druksterkte ca. 18 N/mm2 is bij een gewogen rijpheid van ca. 1900 graden C h.
De ijkgrafiek geeft het verband aan tussen gewogen rijpheid en druksterkte en bevat soms twee lijnen:
- de regressielijn (de rode lijn in de grafiek), een soort trendlijn bepaald aan de hand van de verschillende bekende punten in de grafiek
- de ijklijn (de blauwe lijn in de grafiek) is evenwijdig aan de regressielijn maar verschoven naar lagere druksterkten om door die marge wat veiligheid in te bouwen (op basis van de standaardafwijking, of door de ijklijn door de "laagste" meting te laten lopen d.w.z. meest rechts t.o.v. de trendlijn, of voor de marge worden vaste waardes gehanteerd van 1, 1,5 of 2 N/mm2 al naar gelang het risico).

ijkgrafiek van één bepaalde betonsamenstelling; klik voor groter:

De Betonpocket 2006 vermeldt o.m. ( p.80/81):
- De ijkgrafiek is alleen geldig in het gebied waarvoor hij gemaakt is; extrapoleren is onbetrouwbaar. 
- Voor cement is de ijkgrafiek op te vragen bij de fabrikant, maar voor mengsels van cementen of van cement met poederkoolvliegas moet u zelf de C-waarde bepalen. Gebruik hiervoor NEN 5970.

Documentatie
- Excel-sheet met ijkgrafiek aan de hand van bepaalde gewogen rijpheid en druksterkte (van Aad Leering)

Gegevens o.a. van Mebin (ENCI Heidelberg Cement) en Betonhuis.