geschoord en ongeschoord, geschoorde constructie, ongeschoorde constructie

Om horizontale belasting (bij een gebouw vaak de wind) aan te kunnen moet een constructie, bijvoorbeeld een gebouw, voldoende stabiliteit hebben zodat het geheel bij windbelasting e.d. niet (teveel) gaat buigen en uiteindelijk instort.
Bij een ongeschoorde constructie geven vloeren en wanden zelf de benodigde stabiliteit aan de constructie (het gebouw).
Bij een geschoorde constructie geven extra bouwelementen (buiten vloeren, wanden en dak) stabiliteit en stijfheid aan de constrcutie (het gebouw).

Een schoor is meestal een los hulpmiddel om een wand rechtop te houden (bij voorkeur staat de wand exact verticaal). In de term geschoorde constructie krijgt die een ruimere betekenis: om de gehele constructie, het gehele gebouw rechtop te houden, stabiel te houden.
Wanneer een stabiliteitscomponent (betonnen liftkoker o.d.) uit verschillende prefabelementen bestaat, moeten de correcte werking van het geheel (en tussen de diverse onderdelen) verzekerd zijn door eventueel aangepaste onderlinge verbindingen.

Ongeschoorde constructies

Bij een ongeschoorde constructie zorgt het "raamwerk" van vloeren en wanden en dak zelf voor de benodigde stijfheid. Dat kan meestal alleen bij laagbouw. 
Voorbeelden van deze "uit zichzelf" stabiele verbindingen zijn:
- woningen met massieve gewapende wanden en stijve verbindingen tussen de bouwmuren en de verdiepingsvloeren; vaak is er ook doorkoppeling van voor- en achtergevel (anker in de voor- en achtergevel ter hoogte van de verdiepingsvloeren; zoals vroeger een paar verdiepingsbalken en de voor- en achtergevels gekoppeld werden door muurankers)
- het inklemmen van de kolommen in de fundering waardoor stijfheid en stabiliteit verkregen wordt, eventueel in combinatie met windverbanden of met vaste knopen tussen liggers en kolommen (zeker bij prefab kolommen worden door inklemming deze kolommen momentvast verbonden met de fundering; bij staalconstructies hebben momentvaste verbindingen tussen liggers en kolommen vaak de voorkeur).
De afbeeldingen tonen ongeschoorde verbindingen van het inklemmen.

ongeschoord: "putfundering waarbij de kolom in een betonnen funderingsput wordt vastgezet met fijn ter plaatse gestort beton"; deze inklemming van de kolom in de fundering zorgt voor stabiliteit (febe):

ongeschoord: "stekverbindingen waarbij wachtstaven met gietmortel verankerd worden in de fundering of in de kolommen" (febe):

ongeschoord: "geschroefde verbinding waarbij bouten uit de fundering vastgezet worden in stalen hoekijzers die in de kolom ingestort worden; ze worden achteraf bescherm met teer plaatse gestort beton" (febe):

Geschoorde constructies

Bij een geschoorde constructie zijn er extra bouwelementen (dus buiten vloeren en wanden en dak) die de stijfheid aan het gebouw geven en daardoor het geheel weerstand biedt tegen horizontale afwijkingen door storm, aardbeving e.d. Geschoorde constructies zijn bij hogere bouw noodzakelijk. Vaak zijn deze hulpmiddelen van beton.
Noodzaak is ook dat de vloeren een eigen stijfheid hebben zodat die meewerken om de gehele constructie stijf te houden: "Alle horizontale krachten die op gelijk welke plaats en hoogte op een gebouw aangrijpen, worden via de vloeren naar de stabiliteitscomponenten overgedragen en verder naar de funderingen".

Voorbeelden van geschoorde constructies voor de stabiliteit van een gebouw zijn:
- kern/schacht: centrale betonnen kernen (liftkokers/liftschachten, trappenhuizen) of niet-centrale betonnen liftkokers/liftschachten (meestal zijn het kokervormige elementen over meer verdiepingen) 
- dwarswanden (stabiliteitswanden): wanden dwars op de "normale" bouwmuren zodat buiging van die bouwmuren bijna niet meer mogelijk is ("in de praktijk worden meestal minimaal vier stabiliteitswanden toegepast, zodat horizontale krachten in alle richtingen beter opgenomen kunnen worden").

geschoord: via wanden in het midden of wanden met deursparing of wanden in 2 richtingen (betonhuis):

geschoord: via een kern buiten het gebouw of een kern in het gebouw (betonhuis):

geschoord: via een kern in het gebouw en via dwarswanden (febe):

Verg. eventueel in het vlak, uit het vlak.
Verg. een schuin ingebrachte heipaal bij schoor / schoorpaal en schoorstand.