berlinerwand

Ook: Berliner wand. Een berlinerwand is een grondkering die bestaat uit verticaal in de grond geplaatste stalen H- of I-profielen als staanders en houten, betonnen of stalen platen of planken als wand daartussen. De wanden worden tussen de flenzen van de profielen geplaatst. Naarmate de ontgraving vordert, worden de wanden ingebracht, waarbij de staalplaat het voordeel heeft dat deze gemakkelijk in de grond geduwd kan worden. 

De berlinerwand wordt vaak toegepast bij bouwputten en heeft dan als grondkering meestal een tijdelijk bestaan. In de vorm van beschoeiing is de berlinerwand een permanente grondkering. 

berlinerwand, schematisch (emis energie- en milieu-informatiesysteem):

De afstand tussen de profielen bedraagt 1 tot 3 m, afhankelijk van het wandmateriaal en de verwachte gronddruk. De lengte van de profielen gaat meestal tot ca. 6 m, waarbij de hoogte van de "bouwput" maximaal 2 à 3 m is (het profiel moet ongeveer twee maal de diepte van de bouwput zijn). 
Bovenaan de profielen kan een langsgeleider geplaatst worden om rechtlijnigheid te garanderen en de druklasten te verdelen. Als extra horizontale weerstand nodig is kan de wand door groutankers gestabiliseerd worden. 

Afhankelijk van de omvang worden de profielen in de grond geslagen, gedrukt of geheid. Wanneer de bouwput niet meer nodig is, bijvoorbeeld als de kelderverdieping gereed is, worden de profielen uit de grond getrokken of getrild. Zowel profielen als planken zijn meestal voor hergebruik geschikt. Berlinerwanden zijn bijna altijd tijdelijke constructies; een enkele keer wordt zij als onderdeel van de verloren bekisting toegepast.

Voordelen van de berlinerwand
- een berlinerwand vergt niet veel ruimte om op te zetten (als er veel ruimte is, kan wellicht volstaan worden met een talud en is een berlinerwand niet nodig, zie het rechterdeel van de afbeelding boven) 
- de wand is met eenvoudige hulpmiddelen op te zetten
- het is een goedkope, flexibele oplossing (als er geen ruimte is voor een talud, is het enige alternatief een bouwput van stalen damwandprofielen en dat is aanzienlijk duurder en minder flexibel, bijvoorbeeld wat betreft maatvoering)
- de wand kan eenvoudig worden aangepast aan de omstandigheden en de situatie van de bouwput
- de wandmaterialen kunnen hergebruikt worden ("de constructie is tot de laatste balk terug te winnen en opnieuw te gebruiken"). 

Nadelen van de berlinerwand 
- deze vorm van grondkering is niet waterdicht, dus alleen toe te passen als (vrijwel) droog ontgraven wordt
- niet geschikt voor zeer diepe bouwputten (de gronddruk wordt te hoog voor de profielen)
- bij een ontgraving vlak naast een fundering op staal wordt het gebruik van de berlinerwand afgeraden omdat ten gevolge van de ontgraving en mogelijk de geringe stijfheid van de wand te veel grondontspanning kan ontstaan (het risico is groot dat het belendende, op staal gefundeerde gebouw gaat verzakken).

Berlinerwanden worden vaker toegepast omdat er steeds meer (relatief kleine) ondergrondse constructies worden gerealiseerd in dichtbebouwde gebieden of dicht bij de perceelgrens. Wanneer de grondwaterspiegel te hoog is, vindt er bronbemaling plaats.

Voorbeelden van berlinerwanden (klik op de afbeeldingen voor groter):

berlinerwand van hout:

wand van staal:

wand van predallen (betonnen breedplaat):

gedeeltelijk berlinerwand:

extreme toepassing van een berlinerwand (in west-nederland in verband met grondwater niet snel op deze manier uitgevoerd waarschijnlijk)?

Met dank aan Hevi, Emis, Te Grotenhuis, Lippens Geotechniek, Bloem Civieltechniek, Mobilis / TBI.

Zie ook damwanden.

Eng. soldier wall (soldier is het H-profiel)