wanden-dak-methode

Ook: wanden-dak-constructie. De wanden-dak-methode is een bouwmethode voor tunnels, diepe parkeergarages e.d. waarbij niet wordt geheid, maar waarbij diepwanden worden aangebracht (de "wanden"), die op de gewenste hoogte bedekt worden door een in het werk gestorte, gewapend betonnen dak (het "dak"). 
De volgorde is hierbij: wanden aanbrengen, dak aanbrengen, ontgraven, vloer aanbrengen en afbouw. (Normaliter wordt na de wanden de put ontgraven en de vloer aangebracht.)

Diepwanden gaan meestal tot ca. 30 m diep. Naast diepwanden worden soms combiwanden toegepast om de wanden te vervaardigen.
Met groutinjecties wordt, boven het niveau van de onderkant van de diepwanden, een waterdichte laag aangebracht. Wanneer een paar meter ontgraven is, wordt het dak aangebracht. Het dak bevindt zich vaak een paar meter onder het maaiveld.
Als het dak gereed is, wordt pas verder ontgraven. Meestal worden, na een gedeelte te hebben ontgraven, (tijdelijk) omvangrijke horizontale stempels tussen de tegenoverliggende diepwanden geplaatst, om de druk van de grond tegen de diepwanden te weerstaan, dus om de gehele constructie stabiel te houden. Eventueel kunnen injecties van grout helpen om de grond bij de overgangen van de panelen van de diepwand stabieler te maken.
Na aanbrengen van de dakconstructie kan het straatniveau meestal voor een groot deel weer hersteld worden, zodat er voldoende ruimte is voor het normale verkeer en voor aan- en afvoer van materieel en materiaal.
Wanneer de ontgraving tot de gewenste diepte is gevorderd, wordt de vloer gestort.

De volgorde is daarmee als volgt (klik op de 1e afbeelding onder voor een totale afbeelding):
- graven en maken diepwanden
- aanbrengen waterdichte en/of constructieve laag
- gedeeltelijk afgraven (tot een bepaalde diepte)
- aanbrengen dak
- grond boven dak aanvullen tot maaiveld en bestrating e.d. weer aanbrengen
- verder ontgraven tot werkvloer (waterdichte laag)
- aanbrengen definitieve vloer, wanden e.d. (afbouw tunnel).

De wanden-dak-methode is een manier om omvangrijke ondergrondse werken in ruwbouw uit te voeren: meestal worden de diepwanden niet als (uiteindelijk) zichtbare wanden toegepast, omdat ze vrij ruw zijn van structuur.

Voordelen wanden-dak-methode, vooral in de stedelijke omgeving:
- de straat is na betrekkelijk korte tijd weer beschikbaar voor het normale verkeer; bij een open ontgraving, zoals bij de caisson-methode, is de ruimte boven en rond de ontgraving lange tijd niet beschikbaar (veel hinder voor het verkeer en voor omwonenden)
- het dak kan worden gebruikt als extra werkvloer en voor opslag van materialen
- de overlast is voor omwonenden geringer omdat er niet geheid wordt én omdat veel werkzaamheden onder het dak gebeuren (in een afgesloten ruimte) 
- het ruimtebeslag is van betrekkelijk korte duur en vrij gering
- ook onder de grondwaterspiegel hoeft er in deze bouwput niet altijd bronbemaling plaats te vinden (wanneer onder de dakplaat met overdruk, verhoogde luchtdruk, wordt gewerkt).

Nadeel wanden-dak-methode (diepwanden):
- de diepwanden zijn toch niet voor de volle 100% correct te maken, waardoor water en grond tussen de panelen van de diepwanden kan treden en de stabiliteit van de omgeving in het gevaar komt; vooral bij de bouw van de Haagse tramtunnel en bij station Vijzelgracht van de Amsterdamse Noord-Zuid-lijn speelde dit probleem (er zijn echter goede mogelijkheden om een lekkage te detecteren, via sensoren bijvoorbeeld, en te herstellen, via grout of eventueel duikers die de stalen wanden aaneenlassen)

De wanden-dak-methode is o.m. gebruikt voor Haagse tramtunnel en voor de diepe stations van de Noord-Zuid-lijn in Amsterdam.

Voor tunnels is de geboorde tunnel een goed alternatief voor de wanden-dak-methode (nog minder hinder voor de omgeving, geen problemen met bezwijken van diepwanden), maar het schijnt dat niet overal een tunnel geboord kan worden. Voorbeelden van geboorde tunnels zijn de Tweede Heinenoordtunnel, de Westerscheldetunnel en de tunnels van de Noord-Zuid-lijn in Amsterdam.


een zeer duidelijke visuele uitleg van wikipedia (afbeelding van studenten van de faculteit civiele techniek en geowetenschappen van de tu delft):

wanden-dak-methode


Taalkundig officieel wordt de term geschreven als wanden-dakmethode, maar wanden-dak-methode (met meer koppeltekens) is duidelijker.

Verg. caissonmethode, trektunnel.