pellets, houtpellets, ijzerpellets e.d.

1. Een pellet is meestal een kort staafje van een "behapbaar" materiaal, vaak met een bindmiddel of met extra toegevoegde stoffen. Er wordt met pellets gewerkt in plaats van met het hoofdbestanddeel omdat pellets de verwerking van het hoofdbestanddeel gemakkelijker maken, er nuttige stoffen toegevoegd kunnen worden en de pelletvorm hergebruik van restmateriaal mogelijk maakt. Zo worden de korte staafjes etenswaar voor koeien en andere dieren pellets genoemd (ieder zijn eigen soort uiteraard), maar ook zijn er bijvoorbeeld houtpellets voor de houtkachel (zie hieronder) en ijzerpellets voor de ijzerproductie. Bij de hout- en ijzerpellets gaat het om hergebruik van restmateriaal. Een milieubewuste manier van "gritstralen" is niet met grit maar met ijspellets (bolletjes droogijs).

De term pellet is Engels voor balletje of korrel en is afgeleid van het Oudfranse pelote (balletje; 11e eeuw), uit het Latijnse pilotta, een verkleinvorm van pila (bal, wellicht oorspronkelijk haarbal, vanwege het Latijnse pilus dat "haar" betekent); bron Online Etymology Dictionary.

2. "Pellets of houtpellets zijn geperste houtkorrels. Pellets kunnen gefabriceerd worden uit tot poeder gemalen reststromen zoals snoeihout, zaagsel, houtspaanders e.d.

Kritische noot: helaas worden bijna alle houtpellets verkregen uit bomen van eeuwenoude bossen terwijl er geen enkele zekerheid is dat heraanplant plaatsvindt (Estland, Canada, VS, Rusland) waardoor deze energiebron geen groene biomassa is maar grijze biomassa.

Let op 1, biomassa en daarmee ook houtpellets hebben met reden een slechte naam gekregen:
- er is de Europese uitspraak dat biomassa goed zou zijn voor het milieu, ervan uitgaande dat de CO2 ooit is opgenomen door de bomen en dat de bomen ook weer herplant worden
- biomassa wordt ook in Nederland van zogenoemd resthout gemaakt; dan denk je aan afgevallen takken, snoeiafval door bijgesnoeide bomen en struiken, misschien een enkele boom die te weinig zon vangt e.d., maar zoals hierboven al vermeld: onder resthout verstaat men alle bomen met een stam met een diameter tot en met 35 cm!; die bomen kunnen dus pakweg 20-30 jaar oud zijn en dat noemt men resthout...; er zijn niet heel veel bomen met stammen met een diameter groter dan 35 cm, dus bijna alle bomen, zeker in Nederland, zijn te benoemen als resthout...
- biomassa houdt vaak in dat levende bomen gekapt worden waarna dat hout verstookt wordt in waanzinnig gesubsidieerde biomassa-centrales; zelfs voor niet-milieugekkies is duidelijk dat de gekapte bomen geen CO2, fijnstof e.d. meer opnemen en dat bij de verbranding van de biomassa juist CO2, fijnstof enz. worden geproduceerd; zo wordt het aandeel CO2 in de atmosfeer alleen maar hoger en dus de roep naar allerlei (andere) maatregelen waar alle burgers het slachtoffer van worden
- van biomassa uit landen als Estland en Rusland maar ook de USA en Canada is het onmogelijk te controleren of de bomen herplant worden
- vaak is sowieso niet duidelijk wat de herkomst is van de biomassa
- Staatsbosbeheer heeft een waanzinnige kapwoede en levert gekapt hout aan een dochtermaatschappij (Biogrondstoffen BV dat eerst Energiehout BV heette, BV's nota bene), terwijl er nauwelijks nieuwe bomen aangeplant worden (geholpen door doorgeslagen ecologen die meer open land willen zien in een land dat al zo weinig groen heeft: ecologen met beroepsblindheid en tunnelvisie, gesteund door onwetende politici en sensatiebeluste media).
Voor meer informatie, ook over het bestaan van biomassacentrales/biowarmtecentrale, zie bij grijze biomassa.

Let op 2:
- er zijn malafide leveranciers van (te goedkope) houtpelletkachels die ook nog eens slecht geïnstalleerd worden, bijvoorbeeld met een veel te korte of verkeerd geplaatste uitvoerpijp; hierdoor is de verbranding onvolledig en en is er een veel groter brandgevaar. 

Pellets worden gefabriceerd in een pelletmolen (houtpelletmolen) en hebben een doorsnee van gemiddeld 6 mm en een lengte van 10 tot 40 mm. Deze pellets worden zonder toevoeging van bindmiddelen onder hoge druk gefabriceerd met behulp van een gatenpatroon (zie foto hieronder). Ze hebben een hoge verbrandingswaarde van ongeveer 18 MJ/kg, waarmee 1 kilogram pellets overeen komt met ongeveer 0,4 liter stookolie (1 liter is ca. 46 MJ) of 0,5 m3 aardgas (1 m3 is ca. 35 MJ) of 5 kWh (1 kWh is 3,6 MJ). Er bestaan ook pellets die zijn gefabriceerd uit samengeperst stro of graan."

Omdat pellets zijn geperst onder hoge druk, hebben deze een hogere energiewaarde dan een blok hout.  Naast pellets van de gebruikelijke diameter van 6 mm zijn er ook van ca. 12 mm diameter, voor industriële toepassingen zoals elektriciteitscentrales.
In Duitsland, België en Zweden zijn pellets al langere tijd een betrekkelijk gewone zaak, in Nederland staat het gebruik helaas nog in de kinderschoenen. 
Pellets zijn verkrijgbaar in zakken van 15 kg of 20 kg en big bags (1000 kg pellets correspondeert met ongeveer 1,5 kubieke meter).

houtpellets:

fabricage van houtpellets:

schema kringloop bij gebruik van houtpellets (van dood hout):

Enkele voordelen van het gebruik van pellets en pelletkachels:
- Onuitputtelijke bron, dus zekerheid van beschikbaarheid. Vooral door het al of niet "economisch gestuurde" schaarser worden van buitenlandse brandstoffenleveranciers (gas- en olielanden) bieden pellets een zeer goed alternatief.
- Optimaal gebruik van reststromen. Het hergebruik van reststromen zoals houtsnippers, zaagsel en houtkrullen voorkomt dat deze stromen als afval worden gestort. Door ze als brandstof te gebruiken worden ze nuttig ingezet, wat positief voor milieu en economie. Echter, wanneer houtpellets worden gefabriceerd uit "levend" hout, wordt er minder CO2 opgenomen (omdat de levende boom gekapt is) terwijl er tijdens verbanden CO2 in de lucht komt... Dat Staatsbosbeheer duizenden hectare bos kapt om voldoende biomassa te hebben voor elektriciteitscentrales en warmtecentrales is natuurlijk pure waanzin.
- Vorming van arbeidsplaatsen. De productie en het gebruik van hout in eigen land schept arbeidsplaatsen in de industrie, dienstverlening en in de land- en bosbouw.
- Minder risico’s tijdens transport. Milieuvervuiling als gevolg van lekkende olieopslag tanks en gasleidingen, valt bij het gebruik van pellets als brandstof weg. Ook het gevaar van explosies, brand en grondwaterverontreinigingen is bij de opslag van deze brandstof in vergelijking met de fossiele energiedragers beduidend minder. 
- Prijsvoordeel ten opzichte van andere brandstoffen, zeker zolang er geen forse belasting op wordt geheven. Besparen van 20 tot 25% van de energiekosten is goed mogelijk. De prijs is vrij stabiel. Beursspeculaties, internationale spanningen, tekorten of een oorlog in het nabije oosten hebben weinig invloed op de prijs van dit type hout.
 - Opslag. Pellets kunnen op een gewone droge afgesloten plaats als schuur of garage jaren bewaard blijven, bij voorkeur op een houten pallet. Voor de veeleiser kan een aparte ruimte voor de pellets in de tuin ingebouwd worden.

- Emissies. Houtpellets hebben een lagere emissie van rookgassen dan andere biobrandstoffen."
- Onafhankelijkheid. Houtpelletsystemen maken de eigenaar, naast de onafhankelijk van verre leveranciers, ook minder onafhankelijk van energiebedrijven. Dit wordt vaak hoog gewaardeerd.
- Rendement. Pelletkachels hebben volgens de leveranciers een rendement meer dan 90% maar algemeen wordt het op 75 tot 90% gesteld.
- Energie bij het fabriceren van de pellets. De totale (wellicht grijze) energie bedraagt ongeveer 2 à 3%. Dit is in vergelijking met gas (10%), stookolie (13%) en elektriciteit (30%) zeer weinig.
- Kwaliteit van de pellets. De Duitse Industrienorm DIN garandeert een goede pellet. Controle: een goede pellet zinkt in water (dichtheid > 1,1) en is compact (valt niet snel uiteen). Niet alle merken pellets voldoen (volledig) aan de DIN.

- Restant. Pellets leveren slechts 0,5 tot 1% as die opgevangen wordt in de aslade van de pelletkachel en die perfect bruikbaar is als meststof voor de tuin. 
- Schoon. Er komt geen rook de kamer in als pellets worden bijgevuld (éénmaal per dag of per twee dagen). 
- Pellethaarden zijn ook verkrijgbaar als inbouwhaard.
- De luxe van een gashaard en de gezelligheid van een haardvuur.
Hoewel er vooral in Nederland weinig gebieden zijn waar geen aardgasaansluiting is, zijn de voordelen groot genoeg om het gebruik van pellets te overwegen.
Er schijnt een nieuwe manier te zijn om pellets lichter in gewicht en meer waterafstotend te maken, torrefactie genaamd (van "torreficeren", van het Franse woord voor branden van bijvoorbeeld koffiebonen). De biomassa wordt hierbij in afwezigheid van zuurstof verhit tot een temperatuur van 200 tot 300 graden C. Er zijn echter nog nauwelijks ervaringen met deze methode opgedaan.

Enkele nadelen van het gebruik van pellets:
- Pellets van hout van levende bomen is geen milieuvriendelijke energiebron. Deze energiebron dient dus zoveel mogelijk vermeden te worden.
- Het bijvullen met pellets is uiteraard noodzakelijk. Er zijn wel manieren om vanuit een speciale voorraadruimte automatisch te laden maar dat maakt het wel duur en dat lijkt vooralsnog alleen interessant voor grootverbruikers.
- De prijs van de pelletkachels is nog steeds veel hoger in vergelijking met een cv-ketel op aardgas. Als alternatief voor oliestook, een open haard of houtkachel is de pelletkachel interessant.
- Bij de pelletkachel als cv-ketel, een zogenoemde pelletketel, is automatische aanvoer van pellets, automatisch aan/uitzetten (gestuurd door de thermostaat) e.d. noodzakelijk. 
- Bedenk ook dat er een aanzienlijke ruimte moet zijn voor de opslag van de pellets! 
- Bedenk ook dat er een aparte boiler nodig is (verwarmd door elektriciteit of door de pelletkachel)...
- De hoeveelheid fijnstof van een pelletkachel is meer dan bijvoorbeeld van een cv-ketel op aardgas, zeker als ee.a. niet goed is ingesteld. Bij gebruik van de pellet-cv kan dit een rol gaan spelen.
- Zie onder Praktische zaken hieronder... (o.m. bestellen en leveren pellets, veel ruimte nodig, schoonmaken, ventilator maakt lawaai).

Praktische zaken m.b.t. houtpellets:
- De voorraadtrechter in de kachel zelf kan, afhankelijk van het type kachel, 15 tot 60 kg pellets bevatten. Hoe groter de voorraad in de kachel des te langer kan die ongehinderd branden.
- De omvang van de vlammen hangt af van de snelheid waarmee de pellets in de branderbak komen. Een levering van ca. 0,5 k g/uur geeft een vriendelijk vuur. Bij 2,5 kg/uur is het een forse vlammenzee.
- De warmte van een pelletkachel schijnt meer convectie te berusten dan op straling waardoor de kachel aan de buitenzijde niette heet wordt. Dit kan belangrijk zijn met kleine kinderen in huis. Ook kan hierdoor de kachel vrij dicht tegen de muur staan. Op de vloer moet wel een plaat van ca. 1 cm dik onbrandbaar materiaal liggen.
- Een m3 pellets weegt ca. 640 kg (dit is de "schijnbare" volumieke massa, de "echte" soortelijke massa is 1100 kg/m3).
- De meeste pelletkachels hebben een kleine verbrandingsbak die in het midden van de kachel staat. Als het uiterlijk van de vlammen in de haard belangrijk is, moet u een kachel nemen die u werkend ziet en bevalt en die een groot glasoppervlak heeft. Er zijn ook kachels met keramische houtblokken die het vuur verspreiden en een meer traditionele indruk geven.
- Pelletkachels zijn wel vrij complex. Het aantal bewegende delen geeft wat meer noodzaak voor regulier onderhoud (neem hiervoor een serviceabonnement). De keuze van een model waar de onderdelen gemakkelijk toegankelijk zijn, heeft daarom de voorkeur.
- Er zijn boven- en onderladers. De bovenladers hebben door hun bouw het voordeel dat het vuur niet snel in de vultrechter komt maar de verbrandingskamer schijnt wat sneller met as gevuld te kunnen raken. Daarom wordt aanbevolen de goede soort pellets te stoken (denk aan de DIN), die veel rendement hebben en daarom weinig as geven. Onderladers hebben het voordeel dat zij de as en de klinkers ("verbrande aaneengeklonken as") in de aslade duwen.
- Wanneer het de politici doordringt dat het omhakken van levende bomen en het drogen en verbranden van pellets van levende bomen juist meer CO2 op aarde geeft, kan het wel eens zijn dat pellets veel duurder worden (milieubelastend immers).

- Bij continu gebruik dient ongeveer éénmaal per week de as verwijderd te worden, elke 3 maanden een uitgebreide schoonmaakbeurt en elk jaar een servicebeurt.
- Kies een goede leverancier die alle opties en voor- en nadelen daarvan kent en die u het beste kan helpen bij de juiste keuze.
- Hoewel de meeste pelletkachels geen schoorsteen nodig hebben, is de "trek" bij een schoorsteen toch beter.
- Met sommige kachels kunnen bijvoorbeeld ook granen en houtsnippers worden verbrand maar bijvoorbeeld maïs schijnt meer roetaanslag te geven in de schoorsteen.
- Door de samenstelling van de pellets, de geringe hoeveelheid vocht (door het persen van de pellets, ca. 8% vocht slechts, hout bevat vaak 20 tot 30% vocht) en door de manier van verbranden van de pellets is het een vuur zeer heet. Hierdoor is de efficiëntie groter dan bij het verbranden van houtblokken en is de verbranding schoner (minder as en minder roet; minder beroet glas). Het rendement van een pelletkachel is 75 tot 90%. Omdat zo weingi hitte de kachel via de rook verlaat, kunnen de meeste pelletkachels een (horizontale afvoer hebben.
- De emissie van fijn stof is bij pellets ongeveer een vijfde van die bij verbanding van hout. 
- De meeste pelletkachels hebben elektrische stroom nodig om te functioneren, maar dat zal over het algemeen geen bezwaar zijn.

Documentatie
- Documentatie van Bio Energie Noord

Pelletkachels
Voor de verbranding van pellets zijn pelletkachels gefabriceerd. Er is een veelheid aan mogelijkheden, in kleuren en uitvoeringen, met volautomatische ontsteking (geen lucifers of aanmaakhoutjes nodig), tijdschakelaars, thermostaten, afstandsbediening e.d.. De pellets worden meestal opgeslagen in de voorraadruimte aan de achterzijde van de kachel, afhankelijk van het type voldoende voor bijvoorbeeld twee dagen stoken (let hierop bij de aanschaf van een pelletkachel). Door de vaak goede dosering van de pellets brandt een pelletkachel optimaal met een zeer hoog rendement. Er zijn pelletkachels die met één druk op de knop en een ingebouwde thermostaat gemak en warmte leveren, kortom comfort. Overigens, een afvoerkanaal van 80 mm diameter schijnt voldoende te zijn (door schoorsteen of door de muur). Er zijn ook (helaas nog vrij dure) pelletkachels voor de centrale verwarming.
Voor grootverbuikers zijn er automatische installaties waarbij een wormwiel de vuurhaard automatisch voorziet van de pellets.
Bij de tekening: 
Wanneer de tank (7) gevuld is met pellets, worden de pellets met behulp van de vijzel (1) in het branderbakje (3) gebracht. De hete lucht, gestuurd over de gloeistaaf, zorgt voor de verbranding van de pellets.
De rookgassen worden afgeleid naar de rvs warmte wisselaar (6) en via het rookgas afzuigkanaal (4) naar de eigenlijke afvoer unit (9) gestuurd.

De onderdelen van een pelletkachel: 1. aanvoervijzel 2. gloeistaaf 3. branderbakje 4. rookfilter 5. aanvoer van verse lucht 6. roestvrijstalen warmte wisselaar 7. pellettank 8. terugslagplaat 9. rookafvoer

Mini-WKK op pellets

"De Sunmachine is een mini-wkk (warmtekrachtkoppeling) die voor u de verwarming en warmwatervoorziening verzorgt en daarnaast, middels een Stirlingmotor, ook nog eens 3 kWh elektriciteit per uur produceert (max. 26.000 kWh elektriciteit op jaarbasis). De Sunmachine produceert alleen elektriciteit als er een warmtebehoefte bestaat. Produceert de Sunmachine meer elektriciteit dan u zelf op dat moment nodig heeft, dan stroomt het overschot naar het elektriciteitsnet en daarvoor kunt u een terugleververgoeding ontvangen." 

Leveranciers van houtpellets
- Pelletkachels4u (goede en goedkope houtpellets (ca. 6 eurocent/kWh situatie december 2018); goede energie-opbrengst; pelletkachels, pelletkachels-CV, pelletketels)
- Houtpellets online

- Qlima

Met dank aan o.m. Qlima, Mall Umweltsysteme, Stroomop. 
Voor wie de Duitse taal geen probleem is, kijk eens op ÖkoFen.
Voor de CO2-volger: Hoe duurzaam zijn houtpellets?

Verwar pellets niet met pallets (meestal houten dragers van grote hoeveelheden bakstenen, tegels e.d.).

Trefwoorden zijn o.m.:
pellets, houtpellets, energy-pellets, houtkorrels, houtsnippers, houtkrullen, haardhout, geperst snoeihout, snoeiafval, pellet, milieu-vriendelijk, pelletkachel, houtsnippers, snippers, biomassa, alternatieve brandstof, energiepellets, brandstofpellets.

Eng. pellets, wood pellets; pelletkachel is pellet stove; pelletmolen is pellet mill, pellet press
Fr. (bois) granulé