insula

1. Een insula is een klassiek Romeins appartementengebouw voor de middenstand en de lagere klasse, meestal tot vijf bouwlagen hoog (insula is Latijn voor eiland, i.v.m. het gesloten karakter van het gebouw in zijn omgeving). De begane grond was vaak gereserveerd voor de middenstand met winkels, werkplaatsen e.d. De bovenverdiepingen hadden kleine ruimten om in te wonen. Soms waren de bovenste verdiepingen opgetrokken uit hout, waarschijnlijk uit constructieve overwegingen (niet zoveel massa waardoor de muren niet te dik hoefden te zijn).
De insulae waren van elkaar gescheiden door smalle straten. De bewoners van de insulae moeten van af te sluiten losse toiletpotten of openbare toiletten gebruik hebben gemaakt omdat die niet op de verdiepingen van de insulae aanwezig waren. Als badgelegenheid fungeerden de openbare badhuizen (thermen).

Woningen uit de oude Romeinse tijd zijn te verdelen in:
- villa, een ruim buitenverblijf voor de rijkeren of een grootschalig boerenbedrijf (zie verder bij villa)
- insula, woonblok / appartementen voor de armeren
- domus, stadswoning voor de rijkeren, vaak gecombineerd met één of meer winkels (zie verder bij domus).

klik op de afbeeldingen voor groter model van een insula (appartementegebouw; ann raia, vroma virtual community):

insula in herculaneum (barbara mcmanus, vroma virtual community):

Eng. insula (plural: insulae)

2. Een specifieke betekenis van insula in Pompeď (Pompeii) is "een huizenblok dat door (vaak smalle) straten omgeven is". Een aantal insulae vormde een regio. De straten tussen de regio's zijn wat breder dan die tussen de insulae.  Het geheel heeft vaak de opzet van een soort schaakbord (grid).
Op de plattegrond van Pompeď worden de stadsdelen (regio's) aangegeven door Romeinse cijfers (van I t/m. IX) en de insulae daarbinnen met ons cijferschrift (Arabische cijfers, nummerend vanaf 1). Een groot deel van Pompeii is nog niet opgegraven; wanneer dat gebeurt, zullen er ongetwijfeld meer regio's en bijbehorende insulae zijn.

regio's (in verschillende kleuren) en in arabische cijfers de daarbij behorende insulae; klik voor groter (pompeď, mmdtkw):

 
Verg. castrum.

Eng. insula (plural: insulae)