brutalisme (1950-1975)

Brutalisme is de stroming waarbij het beton van een gebouw onbewerkt blijft. De term komt van béton brut wat ruw, rauw, onbewerkt beton betekent.
Het monumentale, onpersoonlijke, onnatuurlijke van deze bouwstijl spreekt de brutalisten zeer aan. Vaak is de afdruk van de houten latten van de bekisting in het oppervlak van het beton zichtbaar. Later wordt het vooral schoonbeton, maar wel soms met een "werkje", een textuur of patroon, wellicht om het harde en onpersoonlijke karakter van dit beton (en daarmee het brutalisme) te verzachten. 
Sommige architecten roemden het brutalisme ook vanwege de zogenoemde "eerlijkheid" van het materiaal, wat goed paste in hun wollige, pragmatische taaltje dat het vooral bij de overheid goed doet. 
Liefhebbers waarderen het "sculpturale en imposante" karakter, anderen vinden het alleen maar "lomp en intimiderend".  Het dictatoriale van het brutalisme komt ook tot uiting in de aanhang die het had in Oost-Europa.

Kenmerken van het brutalisme:
- monumentale blokkendozen, maar ook andere vormen
- letterlijk en figuurlijk zware bouw
- onafgewerkte oppervlakken en materialen
- grote, grijze massa's
- textuur, verder nauwelijks decoraties
- meestal kleine vensters
- bijna uitsluitend grote openbare gebouwen.

Nadelen van het brutalisme:
- monumentaal, onpersoonlijk, afstandelijk, dictatoriaal
- wordt snel vuil, neigt snel naar een staat van verval (maakt het dan nog onmenselijker)
- lokt vandalisme en graffiti uit.

Veel brutalistische gebouwen zijn gelukkig al afgebroken.

Vertegenwoordigers van het brutalisme waren o.m. Le Corbusier en Ludwig Mies van der Rohe en als Nederlanders waarschijnlijk Jo Vegter en Jaap Bakema.

Hoewel ook ruw metselwerk als brutalisme schijnt te worden opgevat, is de term toch vooral van toepassing op beton.

brutalisme, parlementsgebouw chandigarn, india, arch. le corbusier; klik voor de bron (foto duncid, wikipedia):

brutalisme, een goed afgewogen exemplaar in dit geval, stadhuis terneuzen, 1972, arch. jaap bakema; klik voor de bron (foto friedrich tellberg, wikipedia):

Verg. Modernisme, Structuralisme.