graffiti

(Italiaanse enkelvoud: graffito.) 
1. In de Romeinse tijd zijn graffiti bijvoorbeeld de inscripties die soldaten en burgers op aardewerk krasten, in metaal ponsten of op muren schilderden. Meestal was de bedoeling om de eigennaam of het legeronderdeel waartoe men behoorde aan te geven. Ook bijvoorbeeld op dakpannen werd de naam van de "maker" meegebakken, een soort merk dus. Soms werden ook andere tekens gebruikt. Juist deze "graffiti" verlenen Romeinse scherven e.d. iets persoonlijks, zoals de Romeinse tegel met de afdruk van een hondenpoot (Archeon).

In later tijden werd ook de naam van de maker op een extra deel of een onderdeel van het geheel geplaatst, bijvoorbeeld bij het trotseerloodje.

Een variant op het telmerk is het vlotmerk: een merkteken dat in het hout werd gekrast terwijl het hout nog in het water lag (samengebracht tot een vlot); het vlotmerk geeft de eigenaar van het hout aan. Een aantal houten balken werden met een balkje aan elkaar verbonden tot een vlot door in elke balk en het dwarsbalkje een houten plug te slaan, de vlotplug.

De termen sgraffito en graffito / graffiti zijn beide ontleend aan het Italiaanse graffito (tekening of tekst die met een stift ingegrift is), verwant aan graffio (schram) en het werkwoord graffiare (schrammen, krassen), woorden die zijn afgeleid van het Latijnse graphium van het Griekse graphion (stift om op wassen tafels te schrijven) en die uiteindelijk teruggaan op Grieks gráphein (schrijven). De dubbele f in het Italiaans is waarschijnlijk toe te schrijven aan invloed van graffa (haak), uit het Langobardische krapfo. Bron Etymologiebank.

Zie ook merkteken, telmerk.

2. Al in de Romeinse tijd waren er politieke en erotisch getinte graffiti, dus graffiti zoals we die nu ook al kennen als meer of minder ongewenste uitingen, leuzen of afbeeldingen.
Toch is ook in die tijd wat meer onderscheid te maken in soorten graffiti:
- Politiek-sociaal, zoals in onze tijd via Twitter en andere sociale media voorkomt. Brutus (één van de moordenaars van Julius Caesar) werd in graffiti tot vervelens toe daartoe opgeroepen, bijvoorbeeld op het standbeeld van zijn beroemde voorvader met dezelfde naam en op het podium waar hij zelf recht sprak: "Slaap je, Brutus?", "Brutus, laat je je omkopen?", "Brutus, ben je dood?", "Je nageslacht is je onwaardig" (gericht tot de beroemde voorvader). 
- Oproepen voor een verkiezing, zoals onze posters met politiek leiders.
- Erotische teksten. Een voorbeeld uit Lupanar, een bordeel uit Pompeii: "Hic ego puellas multas futui" ("Hier heb ik meerdere meisjes gen**kt", met sterren om niet te grof over te komen).

3. Huidige graffiti als meestal ongewenste beschilderingen. "Graffiti is de eerste stap naar de verloedering van de omgeving", vindt een Kamerlid (anderen kunnen deze vorm van kunst juist wel waarderen). Om te voorkomen dat bij de verwijdering van graffiti onherstelbare schade optreedt aan de muur, kan een anti-graffiti-coating worden aangebracht op de muur. 

Graffiti-bescherming kan op verschillende manieren. De twee belangrijkste zijn:
- het systeem van "opoffering" waarbij tijdens de graffitiverwijdering de beschermende film wordt verwijderd (geofferd) samen met de graffiti; op het nog vochtige oppervlak wordt deze beschermende film opnieuw aangebracht (het zogenoemde tijdelijke systeem), bijvoorbeeld PSS20 van GevelMeesters  
- het permanente systeem biedt bescherming in de ondergrond, een damp-open systeem, het uiterlijk van het object blijft onveranderd, gebaseerd op water, geen invloed van UV belasting, licht zelfreinigend en een effectieve levensduur van 10 jaar, bijvoorbeeld het impregneermiddel Faceal Oleo HD van EcoPSS Stone International, meer informatie bij GevelMeesters.

Faceal Oleo Colour is een speciale betonbeits annex anti-graffiti-bescherming, op basis van de permanent beschermende Faceal Oleo HD: het is een hydrofoberend impregneer-middel dat naast graffiti-bescherming het beton een kleur kan geven. Faceal Oleo Colour is een glansbeits en is daarom geen deklaag voor het oppervlak.
Een dekkende verf met anti-graffiti-eigenschappen is bijvoorbeeld PSS Subito.
Maral heeft een heel gamma aan speciale anti-graffiti-producten (reinigingsproducten, maar ook producten die ondergronden beschermen tegen graffiti).
Verder werken anti-graffiti-middelen meestal ook tegen vervuiling en kunnen ze de ondergrond een fraaier uiterlijk geven.
Bij veelvuldig hinder van graffiti is het mogelijk een zogenoemd Graffitivrij Abonnement af te sluiten.

een aardige methode om graffiti te vermijden: vooraf laten schilderen door een kunstenaar (johannes van dijk):

Voor graffiti-kunstenaars, zoek eens naar bijvoorbeeld Janis de Man of Deef Feed.

4. Huidige graffiti om de maker aan te geven, zoals het ook bij de Romeinen de makers waren: een hekwerk met de naam van de tuinier, de Bauhaus-lamp met de handtekening van C.J. Junker 1923, enz.

romeins, inscriptie van een naam, merk o.d.
romeins, leuzen e.d.

signatuur bauhauslamp

Zie ook bijvoorbeeld telmerken, paringstekens.

Eng. graffiti