bestrating legverband

Zoals metselstenen in een bepaald metselverband gelegd kunnen worden, zo worden ook straatstenen in bepaalde legverbanden opgenomen.
Om auto's e.d. over de bestrating te kunnen laten rijden, hebben bepaalde legpatronen de voorkeur, omdat sommige patronen na verloop van tijd onder invloed van de bewegingen van het gemotoriseerde verkeer hun verband verliezen.

Het legpatroon wordt aan de kant (rand) vaak nog voorzien van één of meer rijtjes strekken of een rollaag (strekken dwars op de as van de weg). Die afwerking maakt het geheel vaak net iets bijzonderder.
Het verlevendigen van een groot vlak straatstenen kan met een ander patroon of verband of met hier en daar een strooisteen in een andere kleur, vorm of textuur.

Een aantal legvoorbeelden geeft wat mogelijkheden van bestratingen:

• halfsteensverband, banenverband

• diagonaal verband

• keperverband, visgraatverband

• zigzagverband

• elleboogverband

• blokverband

• vlechtverband recht

• molenwiekverband

• steensverband, volsteensverband

• spiraalverband

• cirkelverband, waaierverband

• wildverband

halfsteensverband (banenverband): Bij het halfsteensverband staan de straatbakstenen steeds loodrecht op de kantstrook en bevindt de "stootvoeg" van de stenen van laag 2 zich halverwege de stenen van laag 1. Omdat het vaak om banen stenen of tegels gaat, wordt ook wel gesproken over banenverband. Voordeel: weinig hakwerk en de straatbakstenen kunnen snel worden gelegd; maatongelijkheid vormt bij dit verband geen bezwaar. Het enige waar bij dit verband rekening mee gehouden moet worden is dat de klinkers haaks liggen op de rijrichting. Anders wordt er over de lijnen van het verband gereden en komt het straatwerk los te liggen (grote openingen tussen rijen stenen). Nadeel: het halfsteensverband heeft de neiging te kruipen naar de rijrichting; daardoor kan een enigszins golvend patroon loodrecht op de wegas ontstaan.

diagonaal verband: Diagonaal verband is een variant van het halfsteensverband en wordt gekenmerkt door een opzet waarbij de stenen onder 45° op de kantlaag staan.  Voordeel: diagonaalverband is prettig te berijden omdat de stenen niet volledig in de rijrichting liggen.  Nadeel: houd bij dit verband rekening met meer hakwerk omdat de stenen onder een hoek liggen.

keperverband, visgraatverband: Het keperverband of visgraatverband brengt geeft een goede stabiliteit in de bestrating, maar vraagt aan de zijkanten om iets meer hakwerk. De stenen worden altijd diagonaal op de kant aangesloten. Voordeel: prettig te berijden omdat de stenen niet volledig in de rijrichting liggen. Nadeel: het snijwerk van de natuursteen klinkers moet altijd in een hoek, waardoor veel knipafval ontstaat; het verwerken van gehakte stenen, kleiner dan een halve steen, moet worden vermeden. Dit nadeel kan grotendeels worden vermeden door het toepassen van bijvoorbeeld de bisschopsmuts of een andere speciale kepersteen, waardoor het hakken vrijwel niet meer nodig is. Ook zijn er bisschopsmutsen verkrijgbaar met een schijnvoeg zodat lijkt alsof het normaal gehakt en bestraat is...

zigzagverband: Het zigzagverband is een variant op het halfsteensverband en keperverband. Voor- en nadelen zijn vergelijkbaar met die van het keperverband.

elleboogverband: Het elleboogverband is eigenlijk een keperverband, dat niet diagonaal maar recht wordt verlegd. De stenen worden loodrecht op, of evenwijdig aan, de kantlaag gelegd. Voordeel: ook het elleboogverband wordt gekenmerkt door een goede stabiliteit, omdat er geen doorgaande lijnen zijn en doordat de helft van de stenen met de lengteas in de rijrichting komt te liggen; het hakwerk blijft beperkt tot een aantal halve stenen. Nadeel: geen diagonale ligging van de stenen (de beste formatie bij opritten en rijstraten).

blokverband: Het blokverband is het meest eenvoudig in verwerking. Blokverband wordt meestal toegepast als noodbestrating of als sierbestrating. Straatbakstenen kunnen zowel in een zandbed als in mortel worden aangebracht. Voordeel: bij "half blokverband" wordt toch per laag wat versprongen waardoor theoretisch een iets stabieler patroon ontstaat. Nadeel: een lage stabiliteit omdat de lijnen niet onderbroken worden door stenen; niet gebruiken voor opritten, rijstraten e.d.; eenvoudige formatie geeft het een goedkoop uiterlijk.

vlechtverband recht: Vlechtverband recht is een vorm van blokverband waarbij een soort vlechting lijkt op te treden. Voordeel: door het verspringen is er theoretisch wat meer stabiliteit bij deze bestrating. Nadeel: de gelijkenis met blokverband maakt het patroon waarschijnlijk wat minder interessant.

molenwiekverband (een vorm van vlechtverband): Een bijzonder soort blokverband is het molenwiekverband. Het is ook een soort verband dat wel eens vlechtverband wordt genoemd (het resultaat lijkt gevlecht). Voor- en nadelen vergelijkbaar met blokverband.

steensverband, volsteensverband: Steensverband of volsteensverband is een legverband waarbij de stenen van laag 2 niet verspringen ten opzichte van laag 1 (zoals bij halfsteensverband) Voordeel: eenvoudig te leggen. Nadeel: lage stabiliteit; vaak zeer eenvoudig uiterlijk en daardoor wat goedkoop ogend, smalle stenen met groen tussen de banen stenen zijn moeilijk te belopen. Volsteensverband diagonaal is wel iets minder simpel van uiterlijk, maar zal niet veel extra stabiliteit geven. Stenen die op stoeprandjes lijken en in lange banen gelegd zijn met groen ertussen: slecht te belopen, voetverzwikkend slecht; beter is de richting 90 graden te draaien, dan kun je gewoon op die "bestrating" langs Castellum Hoge Woerd lopen.

spiraalverband: Spiraalverband is een sierverband waarbij de stenen in een spiraal worden gelegd en naar een middelpunt gaan. De spiraal kan uiteraard eventueel vierkant zijn. Voordeel: redelijk stabiel wanneer goed uitgevoerd. Nadeel: veel rekenwerk en legwerk, de vorm is zo specifiek dat die wel snel kan gaan vervelen...

cirkelverband, waaierverband: Cirkelverband en waaierverband zijn wat moeilijker te leggen patronen waar veel voorbereiding aan vooraf gaat. Voordeel: kan het straatpatroon duidelijk verlevendigen. Nadeel: bij grotere tussenruimten kan meer onkruid opkomen.

wildverband: Wildverband wordt vaak toegepast bij wat grotere tegels of stenen waardoor, gecombineerd met kleinere formaten, een wat speelse, romantische invulling van een bestrating kan ontstaan. Wildverbanden zijn niet per se volledig "wild"; vaak is er wel een patroon, maar is dat wat complexer. Voor opritten en rijstraten zijn grotere formaten steen niet wenselijk.

mechanisch bestraten via Terca:

Documentatie
- Mechanisch straten via Terca (van Wienerberger)

Zie ook keperverband, kepersteen, visgraatmotief, bisschopsmuts, rollaag, trompe l'oeil (straattekeningen).

Met dank aan Wienerberger, Vandersanden group, Tomasoa bestratingen, Natuursteen Voordelig, Bylandt Sierbestrating, Haico Elshof, Tuin van U.
Voor ondernemers: kijk eventueel bij Ondernemersvereniging Bestratingsbedrijven Nederland OBN.

Eng. pavement examples