triomfboog

Triomfboog heeft meer betekenissen:

• ereboog, een vrijstaande monumentale poort

• in een kerk een boog die de apsis of het koor scheidt van het middenschip

1. Ook, soms: erepoort, ereboog, triomfpoort. Een triomfboog is een vrijstaande, monumentale boog (poort) die werd opgericht ter ere van keizers en ter herdenking van belangrijke overwinningen. Meestal heeft de triomfboog één poort met een weg eronder. Soms zijn er drie of meer bogen; de buitenste bogen (en poorten) zijn vaak kleiner dan de middelste.
De triomfboog is vaak voorzien van bijvoorbeeld reliëfs, standbeelden, opschriften met verheerlijkingen van degene die geëerd wordt. In latere eeuwen (onder meer de 17e eeuw) werden tijdelijke triomfbogen, triomfpoorten, opgesteld met veel schilderingen, vlaggen e.d. wanneer een wereldlijk of kerkelijk vorst een stad aandeed.

Voorbeelden zijn de triomfboog van Titus op het Forum Romanum in Rome (gebouwd ca. 81 na Chr.), ter ere van de Romeinse keizer Titus, en de Arc de Triomph in Parijs, ter ere van Napoleons overwinning bij Austerlitz (aanvang van de bouw in 1806).

klik op de afbeeldingen voor groter triomfboog voor keizer titus, rome (casa in italia):

arc de triomph, parijs:

triomfboog met drie poorten, orange, frankrijk (m.a. sullivan):

(Ook een tijdelijke boog bij feestelijkheden wordt triomfboog of erepoort genoemd; de benaming erepoort en ereboog lijken bij deze betekenis vaker voor te komen.)

De term triumphe (dus met een u) is afgeleid van het Latijnse triumphus (zegetocht, feestelijke intocht na een militaire overwinning, ook overdrachtelijk: zege, triomf). De term triomf (met een o) ontstond in de 16e eeuw onder invloed van het Franse triomphe (id.) en werd de algemene term; het Franse triomphe is afkomstig van het Griekse thriambos (een hymne op Dionysus, een processie te zijner ere), een vóórr-Grieks woord. Bron Etymologiebank.
De term boog is ontleend aan het Protogermaanse buga (boog; denk ook aan buigen). Het Oudnederlandse thenedon bogo betekent "zij spanden hun boog" (10e eeuw); het Middelnederlandse boghe betekende ook "gebogen voorwerp" (1240). Bron Etymologiebank.

Eng. triumphal arch

2. Een triomfboog is in een kerk een boog die de apsis of het koor scheidt van het middenschip. Op de triomfboog is vaak de over de dood triomferende Christus te zien.
De muur met triomfboog wordt soms triomfboogmuur genoemd.
Een triomfboog is een verschijningsvorm van een scheiboog.

beschilderde triomfboog, heilige lambertuskerk, mheer (kerkgebouwen in limburg):

Eng. chancel arch