inboeten

Inboeten is het inmetselen van hele bakstenen op plaatsen waar bakstenen zijn gescheurd of waar de baksteenconstructie niet homogeen meer is. Het inboeten kan dus zowel aan de oppervlakte van het werk plaatsvinden als in het inwendige ervan. Het inboeten van metselwerk is tot op heden de beste methode van herstel gebleken; naast een constructieve verbetering vermindert het ook vaak het indringen van regen in de muur (voegen zijn weer goed; kieren van gebroken stenen zijn er niet meer).
IJzeren onderdelen in een muur, bijvoorbeeld van een blind muuranker, drukken nog wel eens de muur naar buiten waardoor herstel noodzakelijk is.
Niet alleen bij baksteen, ook bij natuursteen of glas kan inboeten wel eens noodzakelijk zijn.

Let op, inkassen  is oorspronkelijk het vertanden van het metselwerk van een muur zodat daarop een (meestal haaks erop staande) andere muur op een later tijdstip "doorgemetseld" kan worden. Maar het weghalen van de stenen om inboeten mogelijk te maken wordt ook inkassen genoemd (het "gat" als resultaat is de inkassing). Zie bij inkassen (2e betekenis).

Een stevig verband tussen bestaand en nieuw metselwerk wordt verkregen door:
- vertande inkassing (vertanding) waarbij oud en nieuw als het ware in elkaar "haakt"
- blokvormige inkassing waarbij een fors deel van de stenen rond de scheur wordt verwijderd (meestal vindt toch óók een deel met vertanding plaats).

Informatie van stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (stichting ERM, document Historisch metselwerk):
- Inboetwerk in schoon metselwerk moet uitgevoerd worden met (bak)steen in een formaat dat overeenkomt met het omliggende werk. (...) Het nieuwe werk dient opgenomen te worden in het metselverband van het omringende werk, tenzij anders voorgeschreven door de architect of opdrachtgever. Bij het aanhelen en inboeten van transversaalscheuren [scheuren loodrecht op het gevelvlak dus vrij diep in de muur; de meeste scheuren in gevels zijn transversaal] kan het nodig zijn de scheur en het diepere metselwerk te injecteren [of wapeningsstaven toe te passen].
- Zorg, om een goede hechting te verkrijgen op de ondergrond en het bestaande metselwerk, voor een goed gereinigde, niet verpulverde ondergrond en voor voldoende tanden en inkassingen.
- Bevochtig vooraf het omringende metselwerk voldoende.
- Gebruik een soepele goed verwerkbare specie, die zo nauwkeurig mogelijk aansluit op het bestaande werk. Als een onderzoek noodzakelijk is om de verwerkbaarheid te controleren, voer dit dan uit conform de verwerkbaarheidsproef van "Kwaliteitseisen Metselmortels in Kalk". 
- Metsel vol en zat ook bij diepe kassen en besteed daarbij speciaal aandacht aan volledige vulling van de stootvoegen.
- Boet in volgens het aanwezige historische metselverband met koppen, strekken, klezoren en drieklezoren. (...)
- De zichtkant wordt bijgewerkt overeenkomstig het originele werk.
- Als in het oorspronkelijke werk speciaal vervaardigde bakstenen zijn toegepast t.p.v. ontlastingsbogen, hoeken, randen, banden, raammontants en traceringen of ander sierverband dienen de te vervangen bakstenen overeenkomstig het originele werk op maat, kwaliteit, structuur, kleur en vorm speciaal te worden vervaardigd. 
- Uittanden is het beëindigen van het metselwerk, of het door uitnemen van metselwerk creëren van een beëindiging van metselwerk, met als resultaat een getande vorm, meestal bedoeld om hierop later metselwerk aan te sluiten.[Door de vertanding is het uiteindelijke metselwerk steviger en daardoor constructief beter.]

Wanneer metselwerk voorzichtig wordt verwijderd, om later terug te plaatsen, dan wordt dit uitboeten genoemd.

blindanker, hier netjes voor ons zichtbaar gemaakt door deze inkassing met vertanding...; het blindanker kan behandeld worden tegen corrosie of er kan rekening mee worden gehouden dat ijzer uitzet bij roesten, vóórdat er ingeboet wordt (foto joostdevree):

transversaalscheur (scheur die loodrecht de muur in gaat) met al uitgehakte vertanding om nieuwe stenen goed in te kunnen boeten; transversaalscheuren kunnen ook horizontaal lopen; wellicht om die reden of om het geheel constructief te versterken is ook een deel horizontaal weggehakt maar ook ook hier is sprake van vertanding (stichting erm):

lateraalscheur (scheur die in de "platte" richting van de muur werkt); deze klampmuur is waarschijnlijk ooit niet goed bevestigd aan de "hoofdmuur" (stichting erm):

lateraalscheuren die door blokvormige inkassing en inboeten worden hersteld (stichting erm):

lateraalscheuren herstellen door vertanding; ook het horizontale deel dat naar de persoon achteraan loopt, is een vertanding (stichting erm):

hoewel de meeste scheuren transversaal zijn, zijn herstel-opties bij lateraalscheuren extra belangrijk om "afkalven" van de nieuwe gevelbedekking te vermijden; klik voor groter! (stichting erm):

De term inboeten heeft te maken met boeten in de betekenis van "herstellen" en is afgeleid van het Oudsaksische bota of het Oudhoogduitse buoza of buoz (herstel, boete, straf); bron Etymologiebank.

Met dank aan Cultureel Erfgoed (foto Gemeente Haarlem).

Verg. inkassing.