geld, alles draait om geld

geld, alles draait om geld (en macht)

"Kritische noot"
Natuurlijk is geld belangrijk. Geld is een gemakkelijk ruilmiddel en winst is voor een bedrijf noodzakelijk, maar de aandacht voor de mens als werknemer en als klant is door de neoliberale politiek en het vrije marktmechanisme de laatste decennia behoorlijk gedevalueerd. Het lijkt erop dat de neoliberale regeringen ons alleen maar problemen hebben gegeven en geen oplossingen.

Een kleine greep van problemen door de neoliberale sprookjes (inderdaad, veel voorbeelden hebben weinig relatie met de bouwwereld, maar geven een goed beeld van de betekenis van geld in een neoliberale wereld):

Eerst worden de energiebedrijven voor miljarden verkocht (waar is dat geld gebleven?) en dan hebben die bedrijven miljarden winst omdat de klanten zich letterlijk arm betalen aan energie en naar de voedselbank moeten? Leve de privatisering, leve de neo-liberale wereld!
Als de directeur van De Nederlandsche Bank (DNB) stelt dat de vakbonden op moeten passen niet teveel loonsverhoging te vragen omdat daardoor de inflatie wordt aangewakkerd (Klaas Knot, mei 2023), dan is de realiteit als volgt:
- eerst stegen de prijzen en daarna kwamen pas de looneisen (en dus niet andersom!)
- vanaf 2022 schrijven de meeste bedrijven enorme winsten die voor het leeuwendeel naar de aandeelhouders en de directies gaat, terwijl de werknemers letterlijk in de kou zitten omdat ze de energierekening niet kunnen betalen
- waarschijnlijk ambieert heer Knot een baantje bij de Europese Centrale Bank of een andere neoliberale pendant en spreidt zo alvast zijn bedje.
De verkoop van grond van de gemeente aan projectontwikkelaars die die grond dan weer duur verkopen als er huizen gebouwd gaan worden of gebouwd zijn. Als koper betaal je daardoor zeer veel geld voor een miniem stukje grond dat als landbouwgrond of paardenlandje nauwelijks waarde had. In 2023 kostte landbouwgrond in NL kost gemiddeld ca. 8,50 euro per m2 (namelijk 85.431 euro per hectare, na een prijsverhoging overigens want die grond was een aantal jaren daarvoor nog veel goedkoper).
Privatisering van de energiebedrijven heeft in eerste instantie door de BTW al geleid tot duurdere energie. Toen het energiebedrijf een overheidsinstantie was, hoefde de klant geen BTW te betalen over energie en beheer. Toen het aan de vrije markt werd overgelaten was dat twee keer extra inkomsten voor de overheid: (a) initieel leverde de verkoop van de energiebedrijven veel geld op (vooral lagere overheden) en (b) elk jaar opnieuw levert de BTW over energie en beheer weer extra inkomsten op voor de centrale overheid.
De ziekteverzekering van de overheid werd een vrijemarkt zorgverzekering waardoor de ziektekosten enorm zijn gestegen én de zorg veel minder is geworden. Het aantal behandelingen moest omlaag om de kosten niet te hoog op te laten lopen, dus de wachttijden werden steeds langer. (Uitspraak van een specialist over wachtlijsten, overigens al van vóór 2010: "Er is voldoende tijd en mogelijkheid, maar in verband met de kosten is het aantal behandelingen gelimiteerd.")
Huisartsenpraktijken worden opgekocht door bedrijven die ze als winstobjecten zien. Dankzij de vrijemarkt is dat mogelijk. Gevolg is dat er steeds meer waarnemers komen i.p.v. uw vaste huisartsen, waardoor de hulp aan patiënten slechter wordt, de wachttijd langer wordt enz.
Medicijnen komen bijna zonder uitzondering uit China en India. Daar is het goedkoper produceren, maar de leveringszekerheid ontbreekt en er ontstaan steeds tekorten aan medicijnen. Dat is voor zorgverzekeraars en onze overheid geen enkel probleem: het is goedkoper dus er is geen alternatief. (De enige wat grotere medicijnenfabriek in Nederland is in 2023 failliet gegaan; er waren veel gegadigden voor een doorstart maar de overheid wilde met geen cent meewerken.)
Zorgverzekeraars eisen ook voor behandelingen en levering van medicijnen de allerlaagste prijs (om zoveel mogelijk winst te maken en om de overheid zo weinig mogelijk te laten betalen) en maken hier vrijwel eenzijdige "afspraken" over met medicijnenleveranciers, huisartsen, ziekenhuizen, apothekers e.d. Gevolg is (a) dat de echte zorgverstrekkers (huisartsen, ziekenhuizen, apothekers e.d.) te weinig inkomsten hebben en moeten bezuinigen waardoor het voor de patiënten steeds kariger wordt en wachttijden steeds verder oplopen en (b) er steeds een tekort aan medicijnen is omdat Nederland de allerlaagste prijs betaalt van de Europese landen en dus als laatste in de rij staat (in 2022 was er van 1514 medicijnen een tekort, vaak zeer langdurig). Overheid en zorgverzekeraars wijzen met het vingertje naar elkaar, terwijl diezelfde partijen (de overheid als eindverantwoordelijke) deze vrijmarkt-werking hebben opgezet. In het Nederlands heet dit bedrog en wegkijken.
December 2023 blijkt dat VGZ zorgverzekeraar de apothekers gemiddeld 12% minder voor de diensten biedt dan alle andere verzekeraars! Wat een smoezelige praktijk van VGZ! Uitknijpen, uitknijpen en uitknijpen en alles voor de aandeelhouders, vroeger werden dat simpelweg uitzuigers genoemd, tegenwoordig heet het vrije markt en neoliberalisme! Geen wonder dat er in Nederland zo weinig apotheken zijn in vergelijking met andere landen: van de 27 EU-landen is Nederland bijna laatste met 12 apotheken per 100.000 inwoners, heeft België er 42 en Griekenland is eerste met 88 apotheken, zie de pdf van ZDF (situatie 2021, maar dat zal nu zeker niet beter zijn met apotheken die het bijltje erbij neerleggen).
Zorgverzekeraars spreken met ziekenhuizen omzetplafonds af. Dit houdt in de praktijk in dat aan het einde van het jaar niemand meer geholpen kan worden. Privatisering van de zorg is compleet doorgeschoten: teveel regels, teveel winstoogmerk, te weinig geld: het recept voor slechte zorg!
Overigens, wat dan weer wél volledig tegen het liberale denken ingaat: de patiënt krijgt van de zorgverzekeraar uitsluitend het goedkoopste medicijn met dezelfde werkende stof vergoed, maar niet (een deel van) het duurdere medicijn dat men gewend is: "U heeft alleen recht op vergoeding van het door ons aangewezen middel. U kunt dus ook niet kiezen voor een ander geneesmiddel en het verschil zelf bijbetalen. Dat is met de uitspraak van de rechter niet meer toegestaan." De rechter heeft hier een uitspraak over gedaan! Wat een waanzin dat een rechter daar een uitspraak over kan/mag doen.
Door de vrije markt vinden de zorgverzekeraars en de overheid het noodzakelijk dat alles gemeten moet worden (motto: "meten is weten"). Gevolg is dat de daadwerkelijke zorgverstrekkers heel veel tijd kwijt zijn aan administratieve rompslomp. Die eigenlijk compleet overbodige handelingen zorgen ervoor dat (a) de zorgkosten weer verder stijgen en (b) er wéér minder handen aan het bed zijn wat dus opnieuw nadelig is voor alle patiënten.
Er zijn ziekenhuizen die in oktober de operatiekamers sluiten omdat het contract met de zorgverzekeraars niet nog meer operaties toestaat! Voorbeeld is het Alrijne ziekenhuis, oktober 2023. Schandalig dat je zorg moet ontberen omdat het afgesproken budget overschreden dreigt te worden. Achterbaks is de reactie van het Ministerie van Volksgezondheid dat het zeer onwenselijk [is] dat discussies over inkoopafspraken in de media worden gevoerd.
De bejaardenhuizen zijn afgeschaft omdat dat te duur werd, aldus de mening van de neoliberalen en de linksen gingen er als makke schapen in mee. Nadelen van de huidige vorm van zorg van vaak zieke ouderen (januari 2024):
- wat minder mobiele of zwakke ouderen wonen vaak in grote woningen omdat ze nergens anders terecht kunnen en blokkeren daarmee de doorstroming van gezinnen naar die woningen (alsof dat niets kost aan ergernis voor ouderen en gezinnen)
- steeds moeten zorgmedewerkers van jut naar jul omdat zieke ouderen nog thuis moeten wonen (alsof dat niets kost aan overheidsgeld en ergernis voor ouderen en zorgmedewerkers)
- als men met zeer veel hulp van zorg en omgeving echt niet meer in staat is thuis te wonen, dan moet men naar een verpleeghuis (de laatste stap in het leven, waar al 120.000 mensen verblijven en er wachten al 21.000 mensen op zo'n finaal plekje, mensen die in een duur ziekenhuis liggen omdat er geen plaats is in een verpleeghuis én omdat er geen bejaardenhuizen meer zijn)
- familie en vrienden worden extra belast omdat er vaak sprake is van mantelzorg (alsof dat niets kost aan overheidsgeld en verdriet en ergernis van familie, vrienden, mantelzorgers)
- de communicatie tussen zorginstellingen die zorg aan ouderen moeten leveren is ronduit slecht (door de outsourcing van die zorg is alles verdeeld: landelijke overheid, gemeente, huisarts, specialisten, zorgverzekeraars, CZ-bureau (Centraal Zorg bureau voor een deel van de administratie), persoonsgebonden budget (PGB), beoordelingscommissies, zorgbedrijven, huishoudelijke hulpen, waarschijnlijk nog wel wat andere organisaties); het is één grote janboel.
Eenvoudiger is een kleinschalige vorm van de bejaardenhuizen, waardoor het voor zowel de zorgbehoevende als familie / vrienden als overheidsinstellingen als zorgmedewerkers veel gemakkelijker wordt om te helpen. Het geheel is daarmee goedkoper, prettiger, eerlijker, vriendelijker, menselijker.
Én de huizen komen op de huizenmarkt waardoor er eindelijk weer mogelijkheden zijn voor anderen die een groter of ander huis willen hebben, terwijl het vaak kleinere huis van die kopers beschikbaar komt voor anderen (vaak jongeren met een gezin) die het nu wel erg moeilijk hebben om een eigen woning aan te schaffen. (Zelfs een kleine woning zit er vaak niet, ondanks de halfwas tijdelijke tiny houses die ook nog eens extra veel buitenruimte innemen omdat er altijd veel groen omheen is, maar dat natuurlijk allemaal terzijde.)
De rijken zijn de laatste decennia steeds rijker geworden en de armen armer. Vanaf 1980 is de winstbelasting voor bedrijven gedaald van 58 naar 25% en is de inkomstenbelasting van het hoogste tarief gedaald van 72 naar ca. 50%. Een boos tongetje zegt: "Duidelijk is waar de voorliefde van de kabinetsleden naar toe gaat: de rijke vriendjes bij de bedrijven (zodat zij na hun vertrek bij de overheid op een riante plaats in het bedrijfsleven kunnen rekenen)".
Grote bedrijven maken gigantische winsten en keren grote bonussen uit aan de top, maar laten de meeste werknemers met zeer lage lonen werken. Het verschil tussen hoge en lage inkomens is enorm gegroeid, op een mensonwaardige manier.
Bij een overname van een bedrijf wordt eerst 10% van het personeel ontslagen (de overnamekosten moeten er immers uitkomen) waarna het voor klanten duurder wordt en gesneden wordt op klantenservice. Overstappen heeft bijna nooit enig nut omdat alle bedrijven op die manier werken.
Om boze aandeelhouders tevreden te houden worden hele sectoren van bedrijven verkocht; een paar voorbeelden zijn AkzoNobel chemietak, Unilever margarinedeel, Philips consumentelektronica. Leuk voor de aandeelhouders, maar het bedrijf vermagert en wederom gaat de klant erop achteruit, zeker als het verkochte onderdeel meermalen doorverkocht wordt en uiteindelijk verdwijnt. Natuurlijk is soms verkoop beter, bijvoorbeeld om een nogal ongelukkige aankoop uit het verleden goed te maken: de vorige directie was van mening dat diversificatie noodzakelijk was (allerlei bedrijven werden opgekocht die met het eigen bedrijf niet veel gemeen hadden) en de huidige ceo wil zich juist weer op de kernactiviteiten richten. Overigens zal de volgende ceo ongetwijfeld weer willen diversificeren.
Het vlees van de intensieve veeteelt (ook pluimvee) is goedkoop, maar de dieren worden mishandeld. Dat is niet belangrijk want dieren zijn uitsluitend een productiefactor: hoe goedkoper hoe beter voor de boer. Wat geproduceerd wordt, is veel meer dan we in Nederland nodig hebben. Dat niet-biologische, slechte vlees, meestal vol antibiotica, is voor het grootste deel voor de export. En dat in ons kleine kikkerlandje dat het dichtstbevolkt is van Europa.
En dan is er een boer (melkveehouder) die zegt: "Bioboer worden? Er is geen financiële prikkel". Ja, om geen dieren te mishandelen moet deze boer wel extra betaald worden. Alleen voor geld doet die boer alles.
De Europese Unie (EU), die haantje de voorste is als er iets met het milieu geregeld moet worden, is er niet voor dierenbescherming.
"8 op de 10 Europeanen (in België wat minder) willen het dierenwelzijn verbeteren maar de EU maakt daar geen haast mee, het slachten van eendagskuikens gaat door en minikooien voor kippen blijven. Ook het vervoer van levende dieren over grote afstand en met stress, hitte, kou en een gebrek aan ruimte gaat gewoon door. Op aandrang van Nederland, Duitsland en Luxemburg vroeg het Europees parlement om dat minstens te beperken maar de Europese Commissie vreest dat Frankrijk, Griekenland en Italië dat niet willen. De Commissie had toch kunnen doorzetten, om duidelijk te maken welke landen dierenbeulen zijn."
De EU heeft in haar recht al staan dat dieren zijn: "levende wezens met gevoel, die door de overheid bescherming moeten krijgen", maar de laffe milieu-lobbyisten van de EU zijn er duidelijk niet voor het welzijn van dieren.
Alle bedrijven moeten groeien ("groeien is bloeien"), dus concurrenten worden overgenomen, voor klanten is er minder keuze en het product is duurder (de overnamekosten moeten toch op enige manier terugkomen). Ook wordt de overheid benadeeld door de aankoop omdat de winst een deel van de aanschaf kan dekken en dus niet afgedragen wordt aan de belastingen.
Verbazend is ook dat de televisiezender National Geographic programma's als America's Funniest Homevideos brengt. Van National Geographic verwacht je zoiets banaals toch niet, dat moet toch met meer geld uit advertentie-inkomsten te maken hebben.
Toch draait het niet altijd om geld. De overheid geeft graag "haar" geld uit aan nutteloze adviezen en rapporten die onderschrijven dat de overheid beter niets kán doen, of mág doen (vanwege haar eerdere dubieuze beslissingen). Geen wonder dat jongeren liever een softe studie kiezen en een kantoorbaan ambiëren in plaats van een interessante, levendige technische opleiding en een baan waar de samenleving wat aan heeft. Er is al tijden een chronisch tekort aan technische MBO-ers (alleen zij kunnen immers het echte werk verrichten), maar het groeiende aantal HBO en universitair afgestudeerden produceert helaas maar al te vaak nutteloze adviezen, rapporten, afwegingen, vergaderingen en vooral vertragingen. (Het boze tongetje: "Overigens, de deskundigheid en diepgang van HBO- en universitaire studies staat ook ter discussie als veel studenten artificial intelligence gebruiken om hun scripties te (laten) maken. Er worden nu al zoveel fouten gemaakt op allerlei gebied waarvan je al lang veronderstelde dat men beter zou moeten weten; als frauderende studenten eenmaal een baan hebben valt er voor de klant weinig goeds van te verwachten.")
Kafka's zorgen verbleken bij het neoliberale laisser-faire-gedrag van de Nederlandse overheid.
Gemeenten kopen hun (elektrische) autobussen in China terwijl we zelf die bussen kunnen maken. In Nederland vervaardigde bussen zijn iets duurder dan die maar daar win je wel mee: werkgelegenheid, veel betere arbeidsomstandigheden voor de werkers, minder vervuiling i.v.m. korter transport, behoud van kennis én kunde in Nederland. Vooral het behouden van kennis en arbeid in Nederland is belangrijk: we zijn voor veel zaken (medicijnen, smartphones, laptops, zonnepanelen al volledig afhankelijk van China en India; nog even en we kunnen zelf helemaal niets meer, een land vol nutteloze witteboorden.
Overigens, die producten uit China zijn uiteindelijk veel duurder dan op het prijskaartje staat omdat toch steeds weer communicatie nodig is met China, afstemming en bezoek van hogere functionarissen aan Chinese fabrieken e.d., maar die kosten worden niet meegerekend bij het prijskaartje!
Het neoliberalisme stuurt aan op decentralisatie waarmee ongemerkt maatschappelijke chaos ontstaat (gemeenten krijgen steeds meer taken die bij de centrale overheid horen; elke gemeente heeft zijn eigen ideeën, uitwerking en daardoor uitvoering; in plaats van meer overheidsgeld gaat er juist minder naar de gemeente). Door (te) fanatieke Europese regelgeving en de laksheid en onwil van de centrale overheid worden burgers geconfronteerd met allerlei problemen die in andere landen helemaal niet spelen en dus alleen maar ons land treffen. In de chaos van het neoliberalisme floreren handel en markt en winst en aandeelhouders, maar worden arme mensen het slachtoffer.
Wonderlijk dat het neoliberale land bij uitstek, de USA, wel allerlei protectionistische maatregelen neemt zoals het verbod aan Nederland (en veel andere landen die zo zwak zijn om aan de leiband van Amerika lopen) bepaalde zaken te exporteren naar China, Rusland e.d. Dat is geen neoliberalisme maar protectionisme, om de eigen markt te beschermen. Nederland mag niet meer protectionistisch zijn sinds er een "Europa" is dat protectionisme, staatssteun en andere nuttigheden voor burgers verbiedt (tenzij je Frankrijk heet, dan mag alles). Wat kunnen suffe politici toch veel kapotmaken.
Hoe kan het dat werknemers van pensioenfondsen steeds loonsverhoging krijgen terwijl de uitkering aan de gepensioneerden (toch degenen die hen betalen!) meer dan 10 jaar zonder indexering blijft? In een redelijke maatschappij zou zo'n pensioenfonds nooit het eigen salaris mogen verhogen als degenen die hen betalen ook niet meer "salaris" ontvangen.
Overigens, als je zelf elke maand dat je werkt 500 euro weglegt, heb je na 40 jaar werk toch ook 240.000 euro gespaard, zelfs zonder één cent rente. Met een rendement van gemiddeld 2% heb je ca. 300.000 euro en heb je 20 jaar lang 1250 euro per maand bruto pensioen. Als pensioenfondsen alleen maar geldbheerders zijn en je met het eindbedrag moet gaan shoppen om een maandelijkse uitkering te verkrijgen én die uitkering is sterk afhankelijk van het moment waarop je pensioen ingaat: kun je dan niet beter zelf belastingvrij (bruto) sparen in een veilige "overheidspot" (de overheid is tenminste nog net iets meer te vertrouwen dan banken en pensioenfondsen)?
Door de oorlog in Oekraïne mogen plofkippen uit Oekraïne worden ingevoerd, terwijl die bij ons verboden zijn omdat het simpelweg om het martelen van dieren gaat. Kippenboeren in het westen zijn tegen het dumpen van de Oekraïense plofkippen omdat het oneerlijke concurrentie is en zij erdoor verlies lijden. Humaan denkende mensen zijn tegen omdat het om dierenmishandeling gaat. Moeten we nu echt die dierenmishandelende boeren uit Oekraïne steunen? (Het is wonderlijk en triest dat Nederland zich in het wespennest aan de Zwarte Zee mengt en op die manier zelfs mogelijk meewerkt aan een Derde Wereldoorlog.)
Andere Oekraïners (vanuit heel Europa!) komen naar Nederland omdat ze hier alles gratis krijgen en in de watten worden gelegd. Allemaal dankzij politici die een wit voetje wilden halen bij de NAVO (Mark Rutte) en de Europese Unie (Wopke Hoekstra) omdat hun werk in Nederland duidelijk beëindigd was. (Overigens, er zijn natuurlijk ook veel migranten van allerlei soort dankzij Groenlinks/PvdA dat al heel lang migranten knuffelt, zonder voor de gevolgen op te draaien, maar dat terzijde.)
In dit geval gaat het niet alleen om geld, maar ook om politiek: de veelal gouden kunstvoorwerpen van de Krim die in het Allard Pierson in 2014 te zien waren, worden, na een beslissing van de rechter in 2023, niet aan de Krim teruggegeven waar de goud kunstschatten vandaan kwamen (de Krim behoort nu tot Rusland), maar aan Kiev (Oekraïne). Het Allard Pierson Museum meldt: "Dit is een bijzondere zaak geweest, waarbij cultureel erfgoed slachtoffer werd van geopolitieke ontwikkelingen". Inderdaad, maar waarom worden de kunstschatten dan naar Kiev gebracht in plaats van naar de plaats waar deze kunst vandaan kwam (de Krim)? De oorlog in Oekraïne is verschrikkelijk voor mens en dier, maar dat heeft niets met kunstschatten te maken.
Veel bedrijven centraliseren of proberen op andere manieren geld te besparen. Waterleidingbedrijf Vitens is van plan naar "minder productielocaties maar groter" te gaan, met het risico dat grote gebieden geen drinkwater hebben als er een locatie uitvalt. Bespaart misschien geld, maar is niet slim. (November 2023).
Arbeidsmigratie of moderne slavernij, alles gaat om geld. Werk waarvoor de ondernemer niet genoeg betaalt om het door "normale" werknemers te laten uitvoeren maar wel door extreem goedkope buitenlanders. Een berichtje uit België, over asielzoekers die illegaal in de letterlijk en figuurlijk smerige intensieve pluimveeteelt werken, maar in Nederland is het ook zo, in kassen, in de schoonmaak. Overigens zou die manier van veeteelt ook verboden moeten worden als dierenmishandeling, maar het gros van ons koopt het liefst zo goedkoop mogelijk vlees.
"De Griekse Europarlementariër Eva Kaili wordt door de Belgische justitie vervolgd wegens Qatargate maar haar advocaat vraagt daarmee te stoppen omdat zij nu eenmaal onschendbaarheid geniet."
"Qatargate draait om Europarlementariërs (ook Waalse) die tonnen smeergeld in koffers rondsjouwen of thuis hebben liggen. Alles wijst erop dat zij voor het geld bepaalde landen in het zonnetje zetten, die dat niet verdienen." (Waals Weekblad 19 jan 2024)
Onschendbaarheid van politici roept dit soort misstanden op (het blijven mensen), zeker als het opheffen van de onschendbaarheid geweigerd kan worden.

Andere wonderlijkheden

Toch ook navrant: prachtige weilanden vlakbij de stad Utrecht worden opgeofferd voor windmolens terwijl op zee zoveel plaats is. Waar moeten al die broodnodige nieuwe woningen komen (op het water waarschijnlijk, lekker duur bouwen)?
De Europese Unie kan wel plastic tasjes verbieden maar blijkbaar niet de diervijandige, intensieve veeteelt. Prioriteiten worden blijkbaar gesteld door de schreeuwende, lobbyende, militante milieubewegingen in plaats van door menselijk, redelijk denken met gevoel voor de gehele natuur.
Aan de Europese Unie draagt Nederland elk jaar ca. 10 miljard euro bij en ontvangt er slechts nog geen 3 miljard voor terug. Netto leveren we dus 7 miljard aan de EU.