disneyficatie, disneyfication

"Disneyficatie is het proces waarbij een gebied steeds meer kenmerken krijgt van een pretpark. Hierbij wordt een nieuwe plaats gecreëerd waarin mensen een perfecte versie van de werkelijkheid moeten ervaren. De plaats is gemakkelijk te begrijpen en veilig voor iedereen. Problemen zoals verval, armoede en verkeersdrukte worden zoveel mogelijk weg gewerkt. De omgeving wordt dusdanig ingericht dat het consumptiegedrag bij de mensen wordt gestimuleerd."

"Disneys themaparken blijken tegenwoordig model te staan voor steden en commerciële projecten. Overal zijn er restaurantketens, gigantische winkelcentra en gemoderniseerde stadscentra met allemaal dezelfde patronen van consumptie, spektakel en permanente controle. Alles is ontworpen om de bezoeker het gevoel te geven even weg te zijn van het dagelijkse leven en aan te zetten tot consumptie. Als deze ontwikkeling zich verder verspreidt, dan is er steeds minder ruimte voor andere waarden en normen en zullen lokale culturele tradities vervagen. 
Architecten ontwerpen veelal vanuit een disneyvisie waarbij consumptie de vorm leidt en niet de functie. De wereld groeit als een themapark nu consumptie de belangrijkste economische factor is. De context, het totaal, is belangrijker dan het object zelf, net als in de ouderwetse stijlkamer waar de pseudo-authentieke sfeer van een gereconstrueerde historische locatie belangrijker is dan de betekenis van de afzonderlijke meubelen. De ervaring moet optimaal zijn: een volmaakt verblijf in een perfect georganiseerde wereld met het publiek als acteur. Hetgeen voortkomt uit een reactie op de mediasering van de maatschappij ofwel de opkomst van 'Global Informational City'. Helaas neemt disneyficatie de levendigheid en gevarieerdheid weg uit de wereld."

Een iets andere opvatting over het Disney-concept: "In de eerste plaats gaat het om ideeën, pas daarna wordt gekeken naar de praktische uitvoerbaarheid." Wel speelt ook hierbij de fun factor hoge ogen: een idee opleuken om het uitvoerbaar te maken, met kreten als "beleving" en "levensgenot".

Een andere term in deze context is gamification: "het toepassen van game-denken en game-technieken in een niet-game-omgeving", bijvoorbeeld Escape-games in museum- of archeologische omgeving. Zie bijvoorbeeld Novitas Heritage. (Te denken valt hier ook aan games die gebruik maken van virtual reality e.d.)

Tekst van o.m. Barb.

Verg. folly, façadearchitectuur, rocaille.

Eng. Disneyfication, Disneyization