|
|
|
|
Ook:
verbrandingswarmte, temperatuursafhankelijke enthalpie, verbrandingsenthalpie, specifieke energie, energetische waarde,
stookwaarde, soms: energie-inhoud.
De
calorische waarde van een stof is de energie die vrijkomt bij verbranden van die
stof, per eenheid van massa of volume.
De calorische waarde of verbrandingswarmte kan worden gemeten met een apparaat.
"Een bekende hoeveelheid brandstof wordt verbrand onder constante druk en onder standaardomstandigheden (0
graden C en 1 bar) en de vrijgekomen warmte wordt opgevangen in een bekende watermassa in een calorimeter. Als de begin- en eindtemperaturen van het water worden gemeten, kan de vrijgekomen energie worden berekend met behulp van de vergelijking:
Q = c * m * ΔT
waarbij:
Q = geabsorbeerde warmte-energie (in J)
c = specifieke
warmtecapaciteit van water (4,18 J /
(g * graden C); voor water)
m = massa van water (in g)
ΔT = verandering in temperatuur (in graden C)
De resulterende energiewaarde gedeeld door het aantal gram verbrande brandstof geeft de
energie-inhoud per gram (in J / g).
Het verbrandingsproces genereert waterdamp en bepaalde technieken kunnen worden gebruikt om de hoeveelheid warmte in deze waterdamp terug te winnen door deze te condenseren.
Hogere calorische waarde (= bruto calorische waarde = hogere
verwarmingswaarde = bovenwaarde):
het verbrandingswater wordt volledig gecondenseerd en de warmte in de waterdamp wordt teruggewonnen.
Lagere calorische waarde (= netto calorische waarde = lagere
verwarmingswaarde = onderwaarde): de verbrandingsproducten bevatten de waterdamp en de warmte in de waterdamp wordt niet teruggewonnen."
Meestal wordt uitgegaan van de lagere calorische waarde.
In de praktijk wordt de calorische waarde niet alleen weergegeven per
massa-eenheid maar ook per volume-eenheid.
De eenheid van de calorische waarde wordt meestal per eenheid van massa (g of
kg) of volume (liter of m3) gegeven in Joule (meestal MJ) of in kWh.
brandstof (1) |
calorische waarde |
|
| MJ | kWh (2) | |
| aardgas
(gasvormig, slochteren) per m3, bovenwaarde (dus gebruikmakend van condensatie-energie) |
35,17 | 9,7 |
| aardgas (gasvormig, slochteren) per m3, onderwaarde | 31,65 | 8,79 |
| aardgascondensaat per kg | 44,0 | 12,2 |
| aardolie (ruwe aardolie) per kg | 42,7 | 11,9 |
| afval (niet biogeen) per kg | 34,4 | 9,6 |
| antraciet (steenkool) per kg | 26,6 | 7,4 |
| benzine (normaal) per liter | 32,0 | 8,8 |
| benzine (motorbenzine) per kg | 44,0 | 12,2 |
| biogas (rwzi) per m3 | 23,3 | 6,5 |
| biomassa gasvormig per m3 | 21,8 | 6,1 |
| biomassa vast per kg | 15,1 | 4,2 |
| biomassa vloeibaar per kg | 39,4 | 10,9 |
| bitumen per kg | 41,9 | 11,6 |
| bitumineuze leisteen per kg | 9,4 | 2,6 |
| bruinkool per kg | 20,0 | 5,6 |
| butaan per kg (onderwaarde) | 45,7 | 12,7 |
| butaan per kg (bovenwaarde) | 49,5 | 13,75 |
| chemisch restgas per kg | 45,2 | 12,6 |
| cokeskolen per kg | 28,7 | 8,0 |
| cokesoven/gascokes per kg | 28,5 | 7,9 |
| diesel (gewoon) per liter | 36,0 | 10,0 |
| diesel per kg (bovenwaarde) | 47,3 | 13,1 |
| elektra per kWh | 3,6 | 1,0 |
| ethaan per kg (onderwaarde) | 45,2 | 12,6 |
| ethaan per kg (bovenwaarde) |
51,9 |
14,4 |
| fosforovengas per m3 | 11,6 | 3,2 |
| gasolie, dieselolie per kg | 42,7 | 11,9 |
| hout, droog (0% vocht) per kg (3) | 18 | 5,0 |
| hout, droog door buitenlucht (35% vocht) per kg (3) | 11 | 3,1 |
| hout, nat (60% vocht) per kg (3) | 6 | 1,7 |
| huisbrandolie (HBO I/II) per liter | 36 | 10 |
| industrieel fermentatiegas per m3 | 23,3 | 6,5 |
| kerosine per kg (onderwaarde) | 43,5 | 12,1 |
| kerosine per kg (bovenwaarde) | 49,5 | 13,7 |
| koolmonoxide per m3 | 12,6 | 3,5 |
| leisteenolie per kg | 36,0 | 10,0 |
| LPG (vloeibaar) per liter | 27 | 7,5 |
| LPG per kg | 45,2 | 12,6 |
| methaan per m3 | 35,9 | 10,0 |
| methaan per kg (onderwaarde) | 50 | 13,9 |
| methaan per kg (bovenwaarde) | 55,5 | 15,4 |
| nafta per kg | 44,0 | 12,2 |
| orimulsion per kg | 27,5 | 7,6 |
| petroleum per kg | 43,1 | 12,0 |
| petroleum of haardolie per liter | 38 | 10,5 |
| petroleumcokes per kg | 35,2 | 9,8 |
| propaan (vloeibaar) per liter | 25,3 | 7,0 |
| propaan per kg (onderwaarde) | 46,4 | 12,9 |
| propaan per kg (bovenwaarde) |
50,4 |
14,0 |
| raffinaderijgrondstoffen per kg | 44,8 | 12,4 |
| raffinaderijgas per kg | 45,2 | 12,6 |
| smeerolie per kg | 41,4 | 11,5 |
| steenkool- en bruinkoolbriketten per kg | 23,5 | 6,5 |
| stookolie (zware stookolie) per kg | 41,0 | 11,4 |
| stortgas per m3 | 19,5 | 5,4 |
| sub-bitumineuze kool per kg | 20,7 | 5,8 |
| turf per kg | 11 | 3,0 |
| waterstof (gasvormig) per m3 (4) | 10,8 | 3,0 |
| waterstof (vloeibaar) per liter (4) | 8,5 | 2,4 |
| waterstof per kg (onderwaarde) | 120 | 33,3 |
| waterstof per kg (bovenwaarde) | 142 | 39,4 |
(1) toegepast is de meestal de zogenoemde onderwaarde (OW) (in
het Engels lower heating value LHV);
voor m3, liter en kg geldt: "van deze stof zijn verschillende samenstellingen in omloop, in deze tabel wordt uitgegaan van de 'oude / normale' samenstelling.";
voor de eenheid m3 moet bij aardgas gelezen worden Nm3
waarvoor geldt:
"Nm3 is de standaard eenheid (volumemaat) waarin aardgas wordt gemeten. Het staat voor de hoeveelheid gas die bij een temperatuur van 0 graden °C, onder absolute druk van 1,01325 bar, een volume van 1
m3 inneemt.";
voor vloeistoffen en vaste stoffen geldt vaak 15 graden C als meetpunt;
voor kg geldt: zowel gasvormig als vloeibaar (1 kg is 1 kg, ongeacht de fase);
(2)
1 kWh = 3,6 MJ
(3) afhankelijk van de houtsoort; zwaarder hout heeft meestal een hogere
energiewaarde dan lichter hout; de waarden in MJ en kWh moeten daarom als (aardige) indicatie worden gezien
(4) gasvormig waterstof heeft massa 90 gram/m3
en vloeibaar waterstof heeft massa van 70,8 gram/liter ofwel 70,8 kg/m3.
Met dank aan o.m. Wikipedia,
Energy, Energie
vergelijken en (aangehaalde tekst met formule e.d.) Engineer
Toolbox.
Eng. calorific value, heating value