basculebrug

Een basculebrug is een beweegbare brug met een brugklep (het wegdek) en in het verlengde daarvan een ballastarm (de staart) met een contragewicht (het tegengewicht, de ballast).  Ballastarm en ballast bevinden zich meestal in de basculekelder in een landhoofd (eerste tekeningen; het landhoofd is hier het deel van de oever dat de verbinding vormt met brug). 
De basculebrug bevat een rondsel, een tandwiel dat aan het uiteinde van het contragewicht bevestigd is en dat over een tandbaan van een kwart cirkel loopt. De brug draait om de horizontale as langs dit tandrad, waardoor brugdek en contragewicht (ballastgewicht) "verticaal" bewegen. De basculebrug is zó uitgebalanceerd dat het ballastgewicht in evenwicht is met de brugklep. De foto geheel onder toont een deel van het soms immens grote tandradmechanisme in de basculekelder.

Naast "enkele" basculebruggen bestaan er ook "dubbele basculebruggen" waarbij aan elke zijde van de rivier een basculebrug in het landhoofd is opgesteld; voorbeelden van dubbele basculebruggen zijn de Spijkerbrug in Middelburg, de Lange IJzerenbrug in Dordrecht en een recenter model in Loenen en natuurlijk de Tower Bridge in Londen.

Er zijn ook basculebruggen met het contragewicht boven het wegdek en door drijfstangen geopend of gesloten wordt, waardoor het een soort ophaalbrug wordt, een zogenoemde Straussbrug.
De staartbrug heeft ook het contragewicht boven het wegdek, maar heeft een duidelijker langgerekte vorm. 
Verder is er nog een specifiek soort basculebrug, de rolbasculebrug (ook wel Scherzerbrug of wiegbrug genoemd), waarbij het vaste draaipunt is vervangen door een kwadrant, een kwart cirkelsegment, die over een rolbaan loopt. Voordeel van de rolbasculebrug is dat deze sneller en verder open kan dan de overige typen basculebrug. De Amerikaan William Scherzer kreeg in 1894 patent op dit brugtype.

Een bijzondere uitvoering van een basculebrug is de Spanjaardsbrug in Rotterdam: het bewegingswerk bestaat uit een hydraulische cilinder die aangedreven wordt met de druk van het waterleidingnet; 's winters werd het water afgetapt en werd de brug met de hand bediend; later is elektrische verwarming geïnstalleerd om in de winter bevriezen van het water in de cilinder te vermijden.

Animatie van de Berlagebrug in Groningen (filmpje van Ingenieursbureau Gemeente Groningen).


principe basculebrug, met as (as), rondsel (a), tandbaan (b) en ballastkist (c) (contragewicht) onder wegdek (bruggenstichting):


basculebrug, deel van de erasmusbrug, rotterdam, schema met o.m. zwaartepunten z1 en z2 en draaipunt q:


basculebrug bij tuibrug erasmusbrug, rotterdam (bouwen met staal):


dubbele basculebrug, tower bridge, londen (de bovenste overbrugging is een vakwerk"brug", vernoedelijk om voor een stijvere constructie te zorgen):



rolbasculebrug met contragewicht boven brugdek (boek bruggen in nederland, van henk de jong en nico muyen):


straussbrug, basculebrug met ballast boven het wegdek, johnson street bridge, victoria (foto cacohony, wikipedia):


staartbrug, basculebrug met ballast boven wegdek (tu delft, civiele techniek en geowetenschappen):


kelder bij een basculebrug (beeldbank amsterdam):


Met dank aan de eigenaren van de afbeeldingen en o.m. BAM Infra.

Eng. bascule bridge, counterweight bridge, counterpoise bridge