prachtwijk

Ook: aandachtswijk, Vogelaarwijk, later krachtwijk genoemd. Prachtwijk en de andere eufemismen zijn politieke benamingen voor één van de achterbuurten waar (extra) veel geld van overheid en woningcorporaties besteed wordt aan het opknappen van de wijk en geprobeerd wordt de ongeïnteresseerde of defaitistische of vandalistische mentaliteit van een deel van de bewoners te veranderen. 

De term is waarschijnlijk door het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie verzonnen: minister Ella Vogelaar heeft in 2007 deze term voor het eerst gebruikt voor een 40-tal wijken in Nederland die werkelijk een opknapbeurt nodig hebben. Vogelaar was programmaminister voor integratie en inburgering, coördinatie integratie minderheden, antidiscriminatie, grotestedenbeleid, wonen, huisvesting, huurbeleid en huurtoeslag, buurtbudgetten, bestrijden van lokale overlast en bevorderen buurtgerichte veiligheid. Vanuit een aantal van deze gebieden is het doel "prachtwijken" ontstaan. 
Volgens andere bronnen zijn er echter wel 300 wijken die dit predicaat zouden mogen hebben.
Later is, waarschijnlijk door het tegenstrijdige karakter van de term prachtwijk, de naam van dergelijke wijken veranderd in krachtwijk. Met woorden kunnen velen goed omgaan, nu nog de daden.
Per jaar is 250 miljoen euro extra in de prachtwijken gestoken.

Het lijkt er op dat in 2019 met het oprichten van het Wijkbedrijf toch een kentering is gekomen: voor, door en van wijkbewoners (zie Situatie 2019).

Status "prachtwijken":

• Situatie eind 2009 t/m juli 2013

• Situatie eind 2019

Situatie eind 2009
Ook "Europa" steekt hier, zoals zo vaak, weer een stok in het wiel: zijn de overheidsbijdragen al of niet rechtmatig? Dat moet natuurlijk weer onderzocht worden en tot die tijd, dat kan heel lang duren, kan er vrijwel niets ondernomen worden (afgezien van die vele duurbetaalde maar nutteloze baantjes die bij dit soort steekspellen worden geschapen).
Woningcorporaties geven aan geen (extra) geld te kunnen steken in de prachtwijken omdat zij in de problemen komen als Europa daar toch geen subsidies voor verstrekt. Overigens, de economische crisis zorgt ervoor dat gemeenten en woningcorporaties toch nauwelijks meer geld uitgeven voor woningbouw of wijkverbetering.

Situatie 2010
Je hoort niets meer over prachtwijken en andere eufemismen. Het geld is waarschijnlijk op en wat is er gedaan?

Situatie 2011
Een vergelijkbaar probleem vormt de zogenoemde gemengde woonwijk, waarbij de onderklasse zich moet kunnen optrekken aan de welvarender buurtgenoten. Helaas, dat gebeurt niet. In de praktijk leven de bewoners langs elkaar. De welvarender bewoners houden hun eigen netwerk en gaan niet om met de anderen (die willen dat zelf waarschijnlijk ook helemaal niet).
De mengprofeten geven als voorbeeld een wijk waar een laag gemiddeld inkomen is en er toch geen problemen zijn. Het bleek echter dat daar veel studenten en starters woonden; twee allesbehalve kansarme groepen. (Bron "Gemengde woonwijk, een lief ideaal maar het werkt niet", interview met emeritus hoogleraar sociale geografie Rob van Engelsdorp Gastelaars in Cobouw 13 oktober 2011.)
Door het kabinet Rutte I wordt in 2011 de specifieke wijkaanpak voor de veertig Vogelaarwijken stopgezet. Opgezette projecten worden wel afgemaakt. 

Situatie begin 2013
Het lijkt een bijna algehele stilstand op woninggebied, ook in de sector van goedkopere huurwoningen. Er wordt weinig bijgebouwd, maar wel wordt er aardig gerenoveerd.
Woningcorporaties hebben het moeilijk:
- door de extra belastingen die zij moeten betalen, waaronder de Vogelaarheffing
- doordat zij, op termijn, de duurdere sector moet afstoten (Europese wetgeving)
- doordat zij minder huizen kunnen verkopen in verband met de crisis op de huizenmarkt, en dan nog voor een veel lagere koopsom dan gedacht werd
- door het verslechteren van het imago van de woningcorporaties naar aanleiding van de dubieuze aanschaf van dure schepen e.d., beleggingen die veel minder waard zijn en de geldgraaimentaliteit van de directies.

Situatie juli 2013
Uit een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) wordt duidelijk dat de ruim 1 miljard euro die in die wijken is gestoken geen positieve effecten heeft gehad (vergeleken met andere probleemwijken die geen extra financiële steun kregen): "Het krachtwijkenbeleid had geen onderscheidend gunstig effect op sociale stijging, leefbaarheid en veiligheid in de aandachtswijken."
Hoe kon het gebeuren dat er zoveel geld is besteed aan iets dat zo weinig opleverde?
- Veel gemeenten waren eigenlijk niet zo gelukkig met de benoeming van de Vogelaarwijken op hun grondgebied, omdat die kwalificatie een stempel drukte op die wijken. Natuurlijk wist iedereen die wijken te benoemen, maar toen het zwart op wit stond, schrok men toch. De bekendheid als Vogelaarwijk kan een negatieve invloed hebben gehad op de komst van middeninkomens naar die wijken; men had gehoopt dat die middeninkomens de wijk uit het dal zouden trekken.
- De economische crisis heeft de inkomens van de bevolking aangetast waardoor de negatieve spiraal moeilijk te doorbreken is.
- Waarschijnlijk is er, hoe wonderlijk, teveel energie en geld gaan zitten in beleid en inefficiënt overleg.
- De zogenoemde leefbaarheidprojecten berusten alle op "politiek correcte aannames". Uit de studie "Schoon, Heel en Werkzaam" van socioloog Vasco Lub blijkt dat de leefbaarheidsprojecten niet of nauwelijks werken. De bewoners die interesse hebben voor die projecten, zijn zelden de bewoners waardoor de problemen ontstaan.
- Er zijn zelfs mensen die vermoeden dat vier jaar te kort, en dus ruim 1 miljard euro te weinig, was om een positief resultaat te behalen...
Toch zijn sommigen van mening dat een aantal probleemwijken, ook wel uit de groep Vogelaarwijken, beter leefbaar zijn geworden. Het is niet bekend of dat wensdenken of werkelijkheid is. In ieder geval zijn er veel nieuwe sociale woningen gebouwd die de wijk een wat aangenamer uitstraling kunnen geven. Het belangrijkste is natuurlijk de mentaliteit. De sfeer in de wijk wordt er niet veel beter op als je een nieuwe woning hebt en er zijn mensen die de vuilniszak van drie hoog naar beneden blijven gooien, of als er veel dronken en verslaafden in de wijk zijn en daarmee de criminaliteit hoog is, of als er veel, vaak werkloze jongeren zijn die de wijk terroriseren.
Vermoedelijk had dat miljard euro beter naar de werkelijke bestrijding van criminaliteit in die wijken kunnen gaan (extra politie met een zero-tolerance-beleid en gevangenissen) dan naar de mislukte, uit naïef wensdenken ontstane leefbaarheidsprojecten.

Situatie 2019: Het kan dus toch. 
Met de Wijkmotor en het Wijkbedrijf. Architect Reimar von Meding van KAW Architecten legt in Bouwwereld 2020-01 uit dat het Wijkbedrijf Selwerd in Groningen-Noord, voor en door bewoners, wel degelijk een verbetering van de bewoners in de wijk betekent met o.m. (zie de afbeelding onder voor meer projecten en bedrijfjes):
- een eigen klusdienst, met bewoners in loondienst (inkomsten uit werk voor corporaties en particulieren)
- lokaal taxibedrijfje
- nul-op-de-meter-renovatie van een flatgebouw (begane grond geen bergingen maar bedrijfsruimte met o.m. buurtrestaurant)
- buurtrestaurant met betaalbaar eten wordt gerund door koks uit de wijk zelf
- fietsbedrijfje wordt gerund door lokale enthousiastelingen (betaalbare reparaties en vernieuwen van fietsen)
- eigen radiozender
- kinderopvang
- tegelservice en bomenspiegelservice.
Het wijkbedrijf is van, voor en met de bewoners georganiseerd, voorziet in werkelijke behoeften én is economisch haalbaar. Dit soort initiatieven kan alleen een succes worden wanneer de gemeente meewerkt en de bewoners enthousiast gemaakt kunnen worden; dat is in een paar jaar tijd al een aantal keren gelukt. En dan zijn  het geen showprojecten zoals in steden als Rotterdam en Amsterdam, maar projecten waar iedereen met élan aan meewerkt. 
Een paar statements van KAW Architecten over het Wijkbedrijf Selwerd, maar veelzeggend:
- In de praktijk is het Wijkbedrijf een Stichting met actieve bewoners die uiteenlopende activiteiten voor Selwerd en voor zichzelf opzetten. 
- De wijk is belangrijk, maar het individuele belang van de actieve bewoner staat voorop. Dit kan in de vorm van ontwikkeling (opleiding), (bij)verdienen of omdat je het leuk en gezellig vindt om andere bewoners te ontmoeten en aan de slag te zijn. 
- We ontwikkelen met Wijkbedrijf Selwerd een plek en werkwijze om bewoners duurzaam aan te zetten tot ondernemen. En dat binnen hun eigen mogelijkheden. 
- Dit waren zeker niet de initiatieven die de gemeente vooraf had bedacht voor de wijk, en dit hoeven ook niet de initiatieven te zijn die er over 5 jaar nog zijn. 
- Belangrijk is dat er een constante basisorganisatie is die ondernemen mogelijk maakt.