graft *)

Een graft is een sterke knik in het reliëf van een hellinggrond: het talud van achter elkaar liggende terrasvormige weilanden of bouwlanden. Een graft is een landschapselement en vaak met heggen, struiken of bomen begroeid om erosie te voorkomen van het hellende terras. 

Doel van de graft 
- primair: voorkomt of vermindert erosie van het aflopende terras (houdt het wegvloeien van de grond tegen als bij regenbuien het water snel omlaag stroomt)
- voor kleinere dieren en insecten vormen de heggen en struiken een habitat met mogelijkheid te schuilen, nesten te bouwen en te overwinteren
- de grond onder de  heggen vormt een goede voedingsbodem voor allerlei planten (het gevarieerde materiaal dat door erosie voor de heggen blijft liggen (colluvium) is vruchtbaar; er is vaak veel zon door de hogere ligging)
- dient als perceelscheiding
- veekering: afhankelijk van de situatie kunnen grotere dieren weerhouden worden over de steilte aan de rand van het terras te stappen (overigens, veel graften zijn niet zo steil als op de tekening)
- takken van de heggen e.d. werden/worden in de winter gebruikt als brandstof en geriefhout.

terras met graft (G), heg en een uitholling aan de voet van de graft; meestal is een graft minder steil dan op de tekening (uit boek over hagelkruisen, banpalen en pestbosjes, uitg. matrijs, 1993, tekst toegevoegd)

Ontstaan
Toen in de 11e tot de 13e eeuw in Zuid-Limburg de hellingen voor akkerbouw werden bestemd, werden struiken en bomen grotendeels verwijderd. Dat had sterke erosie tot gevolg. 
Hoewel het verschijnsel terrassen zelf al een manier is om erosie van de helling van een heuvel of berg te verkleinen, kan de helling toch nog te groot zijn waardoor forse of langdurige buien de grond kunnen wegspoelen. Om erosie van de terrassen tegen te gaan, plantte men op de rand van elk terras heggen van bijvoorbeeld sleedoorn. Aan de lagere zijde van de graft  ontstond wel een uitholling door het hemelwater dat toch door de heggen sijpelende. Deze uitholling maakte het terras iets minder hellend waardoor de erosie waarschijnlijk nog iets afnam.

De helling van het terras met een graft is meestal tussen 5 en 15 graden. Wanneer de helling groter wordt, is er teveel erosie voor gewone akkerbouw en zal het terras bebost moeten worden en blijven. (Soms kan een terras met een helling van meer dan 15 graden toch redelijk weinig erosie geven: het terras wordt beplant met wijnstokken in rijen dwars op de stroomrichting van het hemelwater.)

Verdwenen door mechanisatie en optimalisatie landbouw
Veel graften zijn helaas verdwenen. Vooral na 1950 is er door mechanisatie van de landbouw en door herverkaveling geen plaats meer voor kleinschalige, natuurvriendelijke terrassen met graften. Mede hierdoor neemt het erosieprobleem van de hellingen alleen maar toe (en dat heeft nog vrijwel niets te maken met een eventuele klimaatverandering).

Andere methoden tegen erosie
Andere manieren om erosie van het land op het aflopende terras te verminderen:
- verklein de hoek van de helling, en leg meer graften aan (waardoor de hoogte van de graft verkleind wordt en de uitholling aan de voet kleiner wordt), en voorzie elke graft van heggen
- ploeg parallel aan de hoogtelijnen (dus dwars op de stroomrichting van het hemelwater) én ploeg zo mogelijk dieper (meer ruimte voor het hemelwater)
- maak percelen pleiner (dan zijn er meer heggen als afscheiding en is er meer variatie in begroeiing en daardoor minder erosie)
- verklein de periode dat een perceel braak ligt (dan is er bij akkerbouw meer begroeiing)
- sta toch weer meer beplanting toe (diverse soorten beplanting is ook nog beter voor de blijkbaar broodnodige "biodiversiteit"), of plant halverwege het terras een rij heggen evenwijdig aan de graft-heggen.

Landschapselementen zijn alle rimpelingen of andere geaccidenteerde gebieden die enig reliëf geven aan het platte Nederlandse land.

graften vanuit de "diepte" gezien op de bornbergerweg in wahlwiller, zuid-limburg (klik voor de locatie in gmaps):

graften in wahwiller in zuid-limburg (klik voor de locatie in gmaps):

graften in wahwiller in zuid-limburg in ahn, de hoogtekaart van nederland (klik voor de locatie in ahn viewer):

hellingsprocessen (zie erosie): kruipen (creep), afvloeien, afschuiven, puinlawine, afstorten van stenen, modderstroom:

De term graft is een variant van gracht: in ieder geval is verwantschap met graven omdat de wortels van de heggen e.d. diep ingegraven moeten worden om niet weg te spoelen na een paar forse buien.

*) Met dank aan o.m. het boek "Hagelkruisen, banpalen en pestbosjes" (uitg. Matrijs, 1993).