droogte

Begin jaren 2020 is er een aantal jaren zeer droog geweest.  Niet alleen voor ons tuintje bij de woning was dat zorgelijk, juist voor de weiden en akkerbouw/tuinbouw had dat gevolgen.
Omdat het al een paar jaar wat droger is geweest (hoewel niet veel jaren achtereen), zoeken we meer naar klimaatadaptieve gewassen. Spring direct naar Bomen en tuinplanten die goed tegen droogte kunnen.

Manieren om de droogte in tuin, weide en akker te kunnen weerstaan:

Druppelirrigatie 
Constant en optimaal kan water worden gegeven via de druppelslang. Deze vorm van irrigeren is zuiniger en nauwkeuriger is dan beregenen.

Verhoog het vochtbergend vermogen
(a) geef zandige grond wat klei of desnoods veen (bij bouwland is een laag van 5-10 cm voldoende waarna ondiep geploegd wordt)
(b) verhoog het grondwaterpeil als dat kan
(c) voeg niet-verteerd of half-verteerd organische stof toe aan de grond, bijv. vaste mest, humus, plantenbladeren, bladramanas; strooi een laag van 10 cm stro of hooi o.d. (met wat aarde om het een beetje vast te houden) over de grond of desnoods een dun laagje grasmaaisel (1 of 2 cm dik)
(d) omgeef het bouwland met een kleibaan zodat het water niet uit het bouwland kan (mijn idee, werkt dit?) 
(e) voorzie de bodem van poreuze terracotta potten (olla's, uitspraak "ojja"). 

Verhoog de weerbaarheid van de bodem 
Verhoog het gehalte aan organisch materiaal in de grond door het strooien van vaste mest of berm/slootmaaisel. 

Maak gebruik van retentie (water vasthouden, bergen) 
Door gebruik te maken van retentie kan daaruit water aangevoerd worden om de grond te bevochtigen. Sla daarom zoveel mogelijk water op (in meren e.d., maar bij voorkeur in afgesloten gebieden of onder de grond zoals in een cisterne). 

Maak speciale bedden (verhoogde stukken land) 
In de geulen tussen de bedden blijft meer water staan en er is meer schaduw in die geulen. Teel in droge gebieden in de geulen. In regenachtige gebieden moet men juist de beplanting op de bedden plaatsen zodat ze niet teveel water houden?

Geef schaduw een kans
(a) omgeef het bouwland aan de zonzijde met breedgroeiende bomen die goed tegen droogte kunnen 
(b) teel hoge gewassen die hun eigen schaduw geven op het land (maïs, zonnebloemen?) 
(c) span geperforeerde doeken of plastics over het bouwland (zodat regen er toch door kan).

Bomen en tuinplanten die goed tegen droogte kunnen
Om bomen en planten een goede kans te geven tijdens langdurige droogte is het zinvol:
- klei- of veengrond de grond te vermengen met gebakken kleikorrels of brokjes baksteen 
- een watervasthoudende aanplantgrond (o.m. DCM Vivimus) toe te passen
- de bodem te bedekken met grote boomschors-stukken (gaat verdampen tegen)
- als het kan: zorg toch voor enige schaduw voor een bepaalde tijd van de dag
- toch wat te sproeien of te sprenkelen als het echt te gek wordt.

Bomen die goed tegen droogte kunnen
Amerikaans krentenboompje (Amelanchier lamarckii)
Christusdoorn (er zijn vele soorten Valse Christusdoorn, bijvoorbeeld Gleditsia triacanthos 'Sunburst')
Grove den (Pinus Sylvestris)
Jeneverbes (Juniperus communis 'Arnold', meer een struik / smalle heester)
Judasboom (sommige soorten kunnen goed tegen droogte)
Plataan (Platanus hispanica  is Gewone plataan)
Ruwe berk (Betula Pendula of Betula verrucosa)
Veldesdoorn (Spaanse aak of Acer Campestre, dus ook een haag / struik)

Tuinplanten die goed tegen droogte kunnen 
Beemdkroon (Knautia arvensis)
Blauwe knoop (Succisa pratensis)
Brandkruid (Phlomis russeliana)
Dropplant (Agastache 'Blue Boa')
Duinroos (Rosa pimpinellifolia of Rosa spinosissima)
Duizendblad (Achillea millefolium 'Cassis')
Dwergmispel (Cotoneaster, sterke en bekende kruiper of als lage struk)
Egelantier (Wilde roos, Rosa rubiginosa)
Gele zonnehoed (Rudbeckia fulgida 'Goldsturm')
Guldenroede (Solidago; de Late guldenroede (Solidago gigantea) kan flink woekeren)
Heiligkruid (Hyssop officinalis)
Hondsroos (Rosa canina)
IJzerhard (Verbena bonariensis 'Lollipop')
Hondstong (Cynoglossum)
Kattenkruid (Nepeta 'Walker's Low')
Klaproos (Papaver)
Knoopkruid (Centaurea jacea)
Koningskaars (Verbascum thapsus)
Kruiptijm (Thymus serpyllum)
Kruipwilg (Salix repens)
Lavendel (Lavandula, speciaal de Lavendula angustifolia 'Rosea' of Roze Lavendel)
Mexicaans Madeliefje of Muurfijnstraal (Erigeron karvinskianus)

Monbretia (Crocosmia 'Luficer')
Ossentong (Anchusa, de Gewone ossentong is Anchusa officinalis) 
Pluimpapaver (Macleaya cordata)
Rozemarijn (Rosmarinus officinalis, moest natuurlijk weer een nieuwe naam hebben: Salvia rosmarinus)
Sedumsoorten:

Dik vetkruid (Sedum dasyphyllum)
Hemelsleutel (Sedum telephium)
Muurpeper (Sedum acre)
Roze vetkruid (Sedum spurium)
Sierlijk vetkruid (Sedum forsterianum), alleen in Wallonië
Wit vetkruid (Sedum album)
Tripmadam (Sedum reflexum)
Zacht vetkruid (Sedum sexangulare)

Saliesoorten (Salvia-soorten):

Echte salie (Salvia officinalis)
Veldsalie (Salvia nemorosa 'Schneehügel')

Siergrassen: 

Blauwgras (Sesleria autumnalis)
Japans berggras (Hakonechloa macra)
Olifantsgras (Miscanthus x giganteus)
Pampasgras (Cortaderia selloana)
Plataargras (Plat-aar-gras, Chasmanthium latifolium)
Ponytails (Stipa tenuissima)
Prachtriet (Miscanthus sinens 'Gracillimus')
Smalbladige zegge (Carex comans 'Frosted curls')
Smalle weegbree (Plantago lanceolata)
Trilgras of Bevertjes (Briza media 'Limouzi')

Vedergras (Stipa tenuissima 'Pony Tails')
Zwenkgras (Festuca gautieri 'Pic Carlit')

Sint-Janskruid (Hypericum perforatum)
Slangenkruid (Echium vulgare)
Sneeuwsteraster (Aster divaricatus)
Teunisbloem (Oenothera speciosa 'Siskiyou')
Toscaanse jasmijn (Trachelospermum jasminoides)
Vetkruid (Sedum 'Carl')
Vlinderstruik (Buddleja davidii 'Pink Delight')
Zeekool (Crambe maritima, zoutminnend)
Zonnehoed (Echinacea purpurea 'Magnus')
Zonneroosje (Helianthemum in geel, oranje, rood, wit)
Zwarte Toorts (Verbascum nigrum)

Voor boeren: plant gewassen die beter tegen droogte kunnen
(a) bouwland: 

Amarant
Boomspinazie
Franse bindsla (diepwortelend)
Kerstomaten (beter dan vleestomaten)
Nieuw-Zeelandse spinazie
Olifantsgras, Rietzwenkgras e.d. zie hierboven bij Siergrassen
Pastinaak (diepwortelend)
Quinoa
Snijbiet (diepwortelend) 
Sorghum  
Voederbieten

(b) planten voor het vee, tegen voorjaarsdroogte: 

Eragrostis nindensis (gras als veevoer, zaden eetbaar)
Festulolium (bij DLF bekend als Raaigras PLUS en Rietzwenk PLUS)
Luzerne (zeer diepe wortels) 
Xerophyta viscosa (Afrikaanse grassoort als veevoer)
Plantuitjes i.p.v. zaden.

Kijk eens op Usefull Tropical Plants (en de zoekoptie naar specifieke omgeving of kenmerken)!

Andere tips 
- Probeer een gewas te telen dat vóór de droge periode al geoogst kan worden (bijvoorbeeld wintergerst). Dan kan daarna een zomergewas geteeld worden of men kan het land braak laten liggen om het land weer een beetje terug te geven aan een veelheid van dieren (biodiversiteit).
- Er zijn planten die zeer lange droogte kunnen overleven, maar als het iets langer nat weer is, gaat het gewas rotten of het woekert teveel. Een mooi voorbeeld is Selaginella lepidophylla, zie de Resurrection plant.
- Zaai bij avond of bij bewolkt of regenachtig weer.
- Kijk eventueel ook bij klimaatadaptief of koel houden in de zomer.

Met dank aan o.m. Wageningen University & Research, Velt (samen eco actief), Wildi.