koel houden in de zomer

Een airco is zeer prettig tijdens hete zomers, maar er is toch een aantal mogelijkheden om een huis koel te houden of te maken wanneer niet elke kamer een airco kan hebben. In het volgende lijstje wordt onder "gevel" de muur vooral verstaan die op de zonnekant staat. 
Belangrijkste aspecten zijn: 
- laat de warmte niet binnenkomen (buitenzonwering laat minder zonnestralen door de ruiten, geen warme lucht door geopende vensters e.d.)
- laat de zon niet op de gevels stralen (buitenzonwering, groene gevel e.d.)
- warmtepompen kunnen meestal ook koelen.

Een aantal tips (met dank aan o.m. Vereniging Eigen Huis) om warmte te weren en om verkoeling te zoeken:

- Als u buitenzonwering hebt, dus zonwering aan de buitenzijde van het huis, doe die eigenlijk al naar beneden vóórdat de zon op de ramen en de gevel schijnt want terras, balkon e.d. worden dan toch al zeer warm. Alle warmtestralen die buiten geblokkeerd worden, komen niet echt naar binnen; bij zonwering aan de binnenzijde van de woning komt er toch veel warmte het huis in. Zonneschermen voorzien bij voorkeur grote delen van de gevel en de ramen van schaduw. 
- Buitenzonwering in de vorm van grote doeken (schaduwdoeken) of parasols beletten voor een deel de zon terras of balkon te bereiken.
- Een forse overstek of een veranda houdt in de zomer vaak een aardig deel van de hoogstaande zon tegen. Ook een luik of een pergola kan de zon aardig tegenhouden (alleen kan die soms in de winter de zon teveel tgenhouden). Voor een luifel kan hetzelfde gelden, maar die beslaat meestal maar een klein deel van de gevel, is vaak ook nog doorzichtig en laat dus ook een deel van de zonnestralen door.
- Sluit ramen en deuren zodra de temperatuur buiten hoger is dan binnen (vaak al na een paar uur in de ochtend)! 
- Doe de ventilatieroosters aan de zonnekant dicht en aan de schaduwkant open (als dat kan en als het aan de schaduwkant inderdaad koeler is), maar zorg wel voor voldoende ventilatie in huis (tsja).
- Nachtventilatie biedt vaak uitkomst om de warmte uit het huis te halen. Zet 's avonds laat, 's nachts of uiterlijk 's ochtends (meteen na het opstaan, zolang het nog koel is buiten) alle ramen en deuren tegenover elkaar open (mits er geen inbrekers naar binnen kunnen). Hopelijk is er een beetje wind dat de wat koelere lucht naar binnen brengt. Vooral door geopende ramen op de bovenste verdieping kan 's nachts veel warmte ontsnappen en kan door andere ramen koelere nachtlucht naar binnen komen. Mogelijk kunnen de ramen toch op een kier staan zonder gevaar voor inbraak. (De rest van de dag moeten ramen en deuren zoveel mogelijk dicht blijven om geen warmte naar binnen  te brengen.)
- Een fontein, stromend water, een meer of een vijver geeft verkoeling in de directe omgeving.
- Gordijnen dicht houden heeft wel nut, zeker als er geen buitenzonwering is en vooral als de gordijnen goed afsluiten zodat de warmte tussen raam en gordijn blijft hangen (de warme lucht komt dan iets minder snel verder naar binnen).
- Groen tegen de gevel helpt om het huis koel te houden. Plant klimop (Hedera) of andere snelgroeiers als gouden regen (Laburnum x watereri 'Vossii'), blauwe regen (Wisteria) of bruidssluier (Fallopia aubertii). Vooral de bruidssluier groeit zeer snel en, ja, woekert ook wel een beetje, maar met de bruidssluier is er snel veel groen (wordt daarom ook wel architectentroost genoemd).
- Groen vóór de gevel zoals bij leilindes zorgen er 's zomers voor dat het huis wat koeler is en 's winters beletten ze nauwelijks de zon (geen balderen). Wel is het belangrijk dat de leilindes al wat groter zijn om in ieder geval de gevel van de begane grond van schaduw te voorzien...
- Een groene tuin werkt verkoelend in hete periodes omdat het groen voor schaduw zorgt, de grond minder snel uitdroogt én gedeeltelijk ook omdat het vocht via de bladeren verdampt. Vooral grote bomen met een brede kruin aan bladeren geven veel schaduw en koelte, maar ook bodembedekkers houden de aarde vochtiger in droge periodes. (Veel bestrating in de tuin houdt de warmte juist vast; loop maar eens over een zonnig plein dat door gebouwen is ingesloten. Overigens kan een forse boom ook teveel schaduw geven en ervoor zorgen dat er weinig onder en naast wil groeien.)
- HR++ dubbelglas heeft wel het voordeel dat het de warmte van buiten niet zo snel doorgeeft naar binnen, maar de meeste warmte komt stralend naar binnen en die kun je beter afschermen door buitenzonwering. (HR++ glas laat je niet installeren om de warmte buiten te houden maar om die in de winter binnen te houden.)
- Ook planten in huis zijn nuttig. Als het er veel zijn én als ze regelmatig water krijgen, kunnen ze de binnentemperatuur met een paar graden verlagen.
- Plaats een ventilator in uw buurt, bij voorkeur een oscillerende (met heen en weer gaande kop, dat geeft meer beweging in de kamer en minder hinder omdat het geen continue stroom lucht is op één plaats). Als er 's nachts ramen open kunnen: plaats de ventilator 's nachts tussen uw slaapkamer en een (ander) open raam.
- Sproei, naast de planten en bomen, af en toe op terras of balkon om wat verkoeling te hebben in de tuin. Bij extreme hitte en slechte isolatie van de muren kan ook het nat maken van de gevel de ergste hitte uit de muren halen. Bij een uitbouw kan het handig zijn af en toe het dak nat te maken zodat de lucht bij de slaapkamer boven de uitbouw wat afgekoeld is (begin vooral bij een bitumen dakterras voorzichtig zodat het dak niet ineens 50 graden afkoelt). Sproei vooral 's morgens als het nog koel is of liever nog 's avonds als de zon bijna onder is (de grond blijft dan waarschijnlijk in de nacht wat langer nat wat voor de planten en sommige nachtdieren gunstig is).
- Als het buiten toch nog wel te doen is: zet een badje klaar voor de kinderen. Ook de hond heeft af en toe verkoeling nodig (niet met koud water spuiten, maar als de kinderen er uit zijn is een niet te koud badje verkoelend voor uw huisdier). 
- Warmtebronnen als oven, fornuis, airfryer, pc, laptop, televisie, wasmachine, wasdroger e.d. zo min mogelijk (overdag) gebruiken. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar wellicht een mooi excuus om te barbecueën, eten te halen of te laten brengen. Een grote bak sla met tomaten enz. is makkelijk klaar te maken en verkoelt ook nog.
- Gebruik 's nachts een fles bevroren water of een koelelement als omgekeerde kruik in bed. 
- Het wasgoed binnen drogen heeft het voordeel dat het drogen warmte opneemt uit de binnenlucht.
- Een aantal pet-flessen met bevroren water voor de ventilator plaatsen koelt de lucht iets af. Hou er wel rekening mee dat de warme binnenlucht condenseert op de fles en de tafel waar die op staat en daardoor vlekken na kan laten.
- Neem af en toe een korte douche: juist een lauwwarme douche verkoelt (daarna) enorm.
- Drink niet te koude dranken, maar drink wel veel.
- Probeer zo min mogelijk zware arbeid te verrichten, hoewel transpireren natuurlijk wel verkoelend werkt.
- In de auto: water en handdoeken, maak de handdoeken nat en koel jezelf ermee (in je nek bijvoorbeeld, af en toe de doek omdraaien).
- Slaap onder en op "zomer"lakens of in ieder geval lakens die niet warm aanvoelen. 
- Ga eens beneden slapen, op de bank. Meestal is het op de begane grond eerder wat koeler dan de bovenverdiepingen.
- Een natte theedoek of handdoek voor een deel voor een wijd geopend raam hangen, schijnt ook te helpen (?), hoewel het de doorstroming met koelere lucht natuurlijk niet tyeveel moet tegenhouden.
- Een plafondventilator is meestal niet zo heel goedkoop als je hem zelf niet kunt installeren, maar heeft als voordeel dat die weinig geluid maakt en ook in een stand is te zetten die de lucht niet naar beneden "duwt" maar "trekt", de zogenoemde winterstand, waardoor het minder waai-hinder geeft. (Nadeel plafondventilator: je bent meestal het plafondlicht van de slaapkamer kwijt.)
- Als u voldoende middelen en mogelijkheden heeft: laat een een airco installeren (of een warmtepomp, die kan vaak ook koelen), met een binnen- en buitenunit, bij voorkeur een stille buitenunit (i.v.m. de buren) en energielabel A (i.v.m. de elektriciteitskosten). De airco hoeft echt niet zo vaak gebruikt te worden. Voor een slaapkamer is een aantal uren in de avond vaak voldoende (als de ramen en toegangsdeur van de slaapkamer dicht blijven). Zet de temperatuur niet onnodig laag (dat bespaart energie). Airco's kunnen tegenwoordig naast koelen ook verwarmen, maar verwacht er 's winters niet teveel van als de muren niet goed geïsoleerd zijn, en elektriciteit is duur als je die niet zelf opwekt. (Een warmtepomp kan meestal ook koelen.)
- Ga naar de zaak als daar airco is, of naar 'n zaak met airco zoals een supermarkt, winkelcentrum (mall) of bioscoop.
- Als het huis nog niet zeer goed geïsoleerd is, zou men kunnen overwegen de muren en het dak te isoleren, maar belangrijker is de warmte buiten te houden (met buitenzonwering e.d.). Bij de meeste huizen blijft namelijk vaak de warmte juist in huis hangen omdat de binnenlucht heel warm is geworden, de warmte van de lucht is in de muren "gaan zitten" en het duurt lang voordat die warmte er weer uit is (warmteaccumulatie).
- Een groendak verkoelt de ruimte eronder vrijwel uitsluitend als het dak niet geïsoleerd is. Bij een goed geïsoleerd dak is de verkoeling uiteraard aanzienlijk minder want het dak is toch al geïsoleerd. Alleen als je het groendak af en toe sproeit verkoelt het ook enigszins de omgeving. (Een groendak heeft i.v.m. stedelijke opwarming natuurlijk wel zijn nut, maar dan moeten er wel heel veel groendaken zijn.)
- Minder massa-dichte binnenwanden of muurbedekking is gunstig omdat die muur in de zomer minder warmte opneemt en in de winter minder warmte nodig is om die muur te verwarmen (lagere stookkosten). Zie ook TOjuli bij BENG.
- Een witte gevel absorbeert minder warmte en werkt daardoor verkoelend. Het uitstralen van de geabsorbeerde warmte is fors, dus de directe omgeving blijft heet (ook nadat de zon onder is). Hoewel je kunt denken dat vooral bij minder goed geïsoleerde huizen de witte verf een positieve invloed heeft (de warmte komt door de spouwmuur heen), zal dit dus ook bij goed geïsoleerde huizen een positieve invloed hebben op de directe omgeving. Als men toch van plan is de gevel te buiten-latexen of te kaleien o.d., dan heeft een witte gevel daarom een voordeel. Maar het onderhoud van zo'n gevel is niet onaanzienlijk (elke 8-10 jaar opnieuw behandelen?); kostenbesparend zal de witte gevel daarom niet zijn. Wit behandelen met buiten-latex, kalei o.d. van de gevel kan wel helpen de gevel meer kier- en waterdicht te maken. 

Kijk eventueel ook bij klimaatadaptief of droogte weerstaan in tuin, weide, akker.

Verg. TOjuli (temperatuuroverschrijding in juli) bij BENG.