claustra verband, Braziliaans verband

1. Het claustra verband of Braziliaans verband is een metselverband waarbij de stenen alleen met de uiteinden op de eronderliggende laag stenen liggen, waardoor openingen in het metselwerk ontstaan. Omdat het zo'n opvallend verschijnsel is, wordt ook gesproken over claustra-wand. Naast metselwerk komt de claustra-wand ook voor als openingen in beton.

Voordelen claustra verband (met dank aan o.m. Wienerberger)
- verlevendigt de metselwerk-gevel door het gevarieerde beeld
- transparant uiterlijk
- esthetische aspecten (meer vormen mogelijk, bij voorkeur openingen op willekeurige plaatsen, verschillende texturen mogelijk ook door toepassen andere steensoorten, bijvoorbeeld ook enigszins uit de gevel stekend, variatie van maaswijdte en het soort "weefsel") 
- licht bij een raam achter de claustra-wand: spanning tussen "binnen" en "buiten": privacy (gesloten) en doorzicht, massa en openingen (leegte), zonwering (schaduw) en lichtinval, afsluiting en ventilatie
- lucht bij een geopend raam achter de claustra-wand: de wind kan vrij waaien door en langs de openingen (inbraakwerend, verkoeling, denk ook aan nachtventilatie)
- lijkt een kantwerk gevel (als men dat mooi vindt).

Nadelen van claustra verband (met dank aan o.m. Wienerberger)
- omdat er achter de claustra-wand meestal geen draagmuur is, vraagt de verankering van de muur extra aandacht i.v.m. windbelasting e.d.
- zowel de openingen als het korte hechtvlak tussen de metselstenen maken de claustra-wand minder sterk (de grootte van de oplegging, de grootte en de vorm van de openingen, de grootte en lengte/hoogteverhouding van de stenen en de inklemmingsgraad bepalen de sterkte en stevigheid van de claustra-wand
- afvoer van hemelwater vraagt extra aandacht! (mag niet in spouw komen; spouw afdichten en hemelwater afleiden/draineren)
- er ontstaat vervuiling achter claustra (zonder te openen raam achter claustra kan dat een probleem vormen)
- verankeren vensterkozijn vraagt extra aandacht!
- het houtwerk achter de claustra kan langer vochtig blijven
- geeft opgesloten gevoel
- lijkt een kantwerk gevel (als men dat niet zo mooi vindt; er zijn allerlei manieren om het een hedendaags uiterlijk te geven).

Vereenvoudigingen i.v.m. sterkte en stevigheid
- vergroot de contactoppervlaktes in de lintvoegen
- maak minder hoge openingen (over minder steenlagen)
- maak minder openingen per oppervlakte
- voeg eventueel lintwapening en zo mogelijk verticale wapening toe
- lijm hecht beter dan metselmortel.

architectonische toepassing van claustra verband metselwerk, nieuwbouw leidsche rijn (dok architecten):

claustra verband metselwerk (wienerberger):

interessant claustra verband metselwerk, nieuwbouw hasselt; klik voor de volledige afbeelding (arch. bettina luyten):

claustra verband metselwerk tuinmuur (vandersanden)

claustra van beton, vooral in de jaren 1950 in zwang (sas):

claustra van dakpannen (kelibia):

De term claustra in de betekenis van claustra-verband of claustra-wand dateert van na 1950 en verwijst naar het Latijnse claustra (afsluiting, versperring, poort), het meervoud van claustrum (staaf, tralie), van het werkwoord claudere (sluiten); bron Etymologiebank.
De term Braziliaans verband heeft waarschijnlijk te maken met het vóórkomen van dit soort wanden in warme streken (vanwege de verkoelende werking).

Verg. claustrum (overdekte zuilengang).

2. Aansluitend op het opengewerkte karakter van het claustra-verband: claustra is ook de naam voor een geometrische opengewerkte marmer- of gipsplaat zoals de Moren die in de 7e tot 12e eeuw in Spanje toepasten. Bron Bouwkundige termen van Haslinghuis en Janse.