1.
Het
claustra verband of Braziliaans verband is een metselverband waarbij de stenen alleen met de uiteinden
op de eronderliggende laag stenen liggen, waardoor openingen in het
metselwerk ontstaan. Omdat het zo'n opvallend verschijnsel is, wordt ook
gesproken over claustra-wand. Naast metselwerk komt de claustra-wand ook voor
als openingen in beton.
Voordelen claustra verband (met dank aan o.m. Wienerberger)
- verlevendigt de metselwerk-gevel door het gevarieerde beeld
- transparant uiterlijk
- esthetische aspecten (meer vormen mogelijk, bij voorkeur openingen op
willekeurige plaatsen, verschillende texturen
mogelijk ook door toepassen andere steensoorten, bijvoorbeeld ook enigszins uit
de gevel stekend, variatie van maaswijdte en het soort
"weefsel")
- licht bij een raam achter de claustra-wand: spanning tussen "binnen"
en "buiten": privacy (gesloten) en doorzicht, massa en openingen
(leegte), zonwering (schaduw) en
lichtinval, afsluiting en ventilatie
- lucht bij een geopend raam achter de claustra-wand: de wind kan vrij waaien
door en langs de openingen (inbraakwerend, verkoeling, denk ook aan nachtventilatie)
- lijkt een kantwerk gevel (als men dat mooi vindt).
Nadelen van claustra verband (met dank aan o.m. Wienerberger)
- omdat er achter de claustra-wand meestal geen draagmuur
is, vraagt de verankering van de muur extra aandacht i.v.m. windbelasting e.d.
- zowel de openingen als het korte hechtvlak tussen de metselstenen maken de
claustra-wand minder sterk (de grootte van de oplegging, de grootte en de vorm
van de openingen, de grootte en lengte/hoogteverhouding van de stenen en de
inklemmingsgraad bepalen de sterkte en stevigheid van de claustra-wand
- afvoer van hemelwater vraagt extra aandacht! (mag niet in spouw komen; spouw
afdichten en hemelwater afleiden/draineren)
- er ontstaat vervuiling achter claustra (zonder te openen raam achter claustra
kan dat een probleem vormen)
- verankeren vensterkozijn vraagt extra aandacht!
- het houtwerk achter de claustra kan langer vochtig blijven
- geeft opgesloten gevoel
- lijkt een kantwerk gevel (als men dat niet zo mooi vindt; er zijn allerlei
manieren om het een hedendaags uiterlijk te geven).
Vereenvoudigingen i.v.m. sterkte en stevigheid
- vergroot de contactoppervlaktes in de lintvoegen
- maak minder hoge openingen (over minder steenlagen)
- maak minder openingen per oppervlakte
- voeg eventueel lintwapening en zo mogelijk verticale wapening toe
- lijm hecht beter dan metselmortel.
De term claustra in de betekenis van claustra-verband of claustra-wand dateert van na 1950 en verwijst naar het Latijnse claustra
(afsluiting, versperring, poort), het meervoud van claustrum (staaf,
tralie), van het werkwoord claudere (sluiten); bron Etymologiebank.
De term Braziliaans verband heeft waarschijnlijk te maken met het
vóórkomen van dit soort wanden in warme streken (vanwege de verkoelende
werking).
2.
Aansluitend op het opengewerkte karakter van het claustra-verband: claustra is
ook de naam voor een geometrische opengewerkte marmer- of gipsplaat
zoals de Moren die in de 7e tot 12e eeuw in Spanje toepasten. Bron Bouwkundige
termen van Haslinghuis en Janse.