Ook,
soms: strovorst. Een rietvorst is een dakpan die bij een rieten dak als
nokafwerking (nokvorst)
wordt
toegepast. De nokafwerking van een rieten dak wordt meestal
gerealiseerd met rode of blauwe (grijze) vorstpannen,
speciaal hiervoor gemaakte boogvormige pannen, die voor een mooie
afwerking van het dak zorgt.
Deze pannen worden normaal gelegd in een kalkrijke
basterdmortel en platvol
gevoegd of met verhoogde voeg, bol- of spitsvorm om
een mogelijk maatverschil in deze grote pannen met een grootste overspanning
van 660 mm te verbloemen. (Monumentenzorg eist platvol.)
Meer dan 90% van alle rieten daken in Nederland, België en Frankrijk worden met speciale keramische nokvorsten (rietvorsten) afgedekt.
In Duitsland komen heidevorsten voor en in Normandië bloemenvorsten.
De
uiteinden kunnen,
afhankelijk van de situatie, voorzien zijn van uilenborden of van een
eindstukpan, een zogenoemde apenkont.
een aantal rietvorsten; klik voor groter: |
Tegenwoordig zijn ook koperen rietvorsten verkrijgbaar. De koperen variant zou het voordeel hebben dat het koperzuur het
rieten dak vrijhoudt van algen en mos. Dit laatste zou ook kunnen worden verkregen door 5 mm koperen garden onzichtbaar in het riet
zelf aan te brengen. Bij een koperen rietvorst moet er wel rekening mee
gehouden worden dat de kleur na verloop van tijd verandert (groen
geoxideerd bij onbehandeld koper, bij behandeld koper bv.
donkerbruin), dat de koperen afwerking prijstechnisch
aanzienlijk duurder zal zijn en dat de uitvoering precisie vraagt (wordt in zeer grote elementen vervaardigd) en een nauwkeuriger maatwerk dan de traditionele
robuuste gebakken nok van slechts 210 mm
breedte met een werkende breedte van 230 mm. Rechts een maatschets van
een rietvorst, bijvoorbeeld 660 x 235 x 210 mm en overlangs gemeten 860 mm
(weldoorbakken, de lengte vóór het bakken is 960 mm; als de
rietvorst niet voldoende doorbakken is, zou het ook 870 of 880 mm kunnen zijn).
rietvorst met rode pannen; klik voor groter: |
rietvorst met blauwe / grijze pannen; klik voor groter: |
rietvorst van koper; klik voor groter: |
rietvorst van hout: |
rietvorst van gras; klik voor groter: |
Wat betreft kleuren en kleurvastheid van traditionele rietvorsten:
- natuurrood, ovenvallend, niet geëngobeerd, alleen maar
weldoorbakken (natuurrood is het "huisrood"
van de betreffende dakpannenfabriek; ovenvallend betekent dat nog niet op kleur
is gesorteerd dus kan ietsje genuanceerd zijn)
- blauw gesmoord (het blauw is meer grijs).
Het ijzergehalte van de klei bepaalt de kleur. Hoe donkerder het natuurrood des te
donkerder
moet het gesmoorde blauw zijn (het grijs dat zwart nadert). Legt men natuurrood en gesmoord naast elkaar, dan lijkt het pittoresk
rood roder en grijs blauwer. Het gesmoord van Tichelaar is meer vaalzwart, van Meyer meer grijszwart
en het rood van Tichelaar is donkerder dan het huisrood van Meyer dat ietsje meer naar oranje gaat,
net als Deest.
Het verglazen is bij rietvorsten standaard in glanzend gitzwart zoals op stelpboerderijen in
Westfriesland, maar kan ook in andere kleuren zoals kastanjebruin (schoorsteenpottenbruin) of in transparant.
In principe in elke andere kleur mogelijk. Wanneer een pannenfabriek geen goed huisrood
heeft, kan die mbv. engobe in elke gewenste kleur brengen. Bovendien is geëngobeerd veel voordeliger dan geglazuurd. Bij glazuren
(verglazen) bakt het product vaak aan elkaar, bij engoberen niet.
streefmaten voor keramische rietvorsten; klik voor groter: |
Leveranciers van rietvorsten zijn o.m. Meyer
uit D-46446 Emmerich-Vrasselt van Rijnklei (Wonink Rijnlandse rietvorst),
TCB Terres
cuites de Bourgogne van Loireklei (Bourgondische rietvorst)
en nog van Tichelaar Makkum
van Westerwaldklei.
Met dank aan Rietdekker
Bron, Vakfederatie
Riet, Rasenberg,
Vranken
rietdaken (veel fotomateriaal).
Speciaal dank aan Kees Wonink, ook voor alle technische details.
Zie ook voorbeelden van dakpannen.
Eng. ridge tile (of a thatched roof)