klimaatmantel

Een klimaatmantel is een multifunctioneel natuur/cultuurlandschap met de gelijke nadruk op klimaatbestendigheid (opvangen wateroverlast en droogte op een natuurlijke manier) en natuur (meer diversiteit van flora en fauna, minder invloed van mest e.d., meer ruimte voor natuurlijke begroeiing als kruiden e.d.). Omdat het vaak lijkt te gaan om de strijd tussen natuur en cultuur (intensieve landbouw en veeteelt, stedelijk gebied) wordt een klimaatmantel vaak gezien als een "multifunctionele blauwgroene dooraderde bufferzone rond natuurgebied"; dat wil waarschijnlijk zeggen dat er een afwisseling is tussen meer cultuur-gerichte gebieden en natuur-gerichte gebieden maar waarbij de nadruk ligt op het natuurlijke aspect en de aanpassing van de natuur aan een veranderend klimaat. Een mantel bedekt de natuur en maakt haar weerbaarder tegen veranderingen.

Overigens, klimaatbuffer is een algemene term en kan ook slechts één aspect van de klimaatmantel omvatten.

Doeleinden van een klimaatmantel kunnen zijn:
- "een zone waarin zowel natuur, landbouw, waterbeheer en recreatie profiteren van de aanpassingen aan klimaatverandering"
- om de gevolgen van klimaatverandering op de omgeving te beperken (dier- en plantenpopulaties moeten extreem natte en droge periodes beter kunnen opvangen)
- als buffer tussen natuur of natuurvriendelijke landbouw of veeteelt enerzijds en de intensieve landbouw of veeteelt anderzijds
- om water te kunnen bergen en af te staan
- om veilig drinkwater te garanderen
- als plek voor natuur of een natuurlijk boerenbestaan (kleinschalige, extensieve landbouw en veeteelt)
- om bij te dragen aan de biodiversiteit in en aan het water.

Een paar toepassingen:
- De oever uitbreiden met een plas waardoor meer water geborgen kan worden, tijdens droogte de plas en oevers meer water aan de omgeving kunnen afstaan en de natuur meer kansen geeft. Onder meer waterplanten en -dieren vinden er een geschikt leefmilieu.
- Bij de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) komen veel kleine en grotere onderbrekingen voor. De EHS of een onderdeel ervan kan ingebed worden in of overlapd worden door een klimaatmantel zodat EHS en klimaatmantel elkaar aanvullen, natuurlijker en robuuster worden en de bestaanszekerheid van zowel EHS als klimaatmantel vergroot wordt.
- Door toevoegen van een groter aantal "klimaatmanteltjes" in een gebied kan een robuuster ecosysteem ontstaan, meer bestand tegen hevige regenval en langere droogte.
- Een scala aan mogelijkheden van klimaatmantels: als een beek een grotere waterrijke oever krijgt levert dat meer diversiteit en robuustheid op, bijvoorbeeld kruidenrijke graslanden, rabattenbossen, kraamkamers voor "modderdieren". ("Rabatten zijn langwerpige ophogingen die gelegen zijn tussen greppels. De grond die uit de greppels afkomstig is wordt gebruikt om het rabat mee op te hogen." Wikipedia)

Kritische noten
- Boeren willen vaak grond die droog is, terwijl veel planten en dieren juist baat hebben bij een normaal of hoog waterpeil. Bij landbouw- en veeteeltgebieden is na wat minder regenval de natuur dus echt te droog, simpelweg omdat er veel minder water in de grond mag zitten. (Boeren hebben ook hun eigen, geborgde zetels in het bestuur van de Waterschappen...)
- Nederland is het dichtstbevolkte land van de wereld. De dure, schaarse grond voor een zeer fors deel gebruiken ten behoeve van de export van landbouw- en veeteelt is dan duidelijk te ver doorgeschoten. De veeteelt vindt bijna uitsluitend plaats op een natuur-onvriendelijke manier wat het imago van boerenbedrijven zeker ook geschaad heeft en nog steeds schaadt (er zijn nog steeds veel te weinig uit overtuiging biologische boeren). En als er stoffen worden geproduceerd waarvan de hoeveelheden veel groter zijn dan de (ja, ook doorgeschoten) Europese normen, dan neemt de urgentie toe daar iets aan te veranderen. Eigenlijk is het een win-win-situatie om landbouw en veeteelt te verminderen: meer plaats voor natuur, meer diversiteit in de natuur, er is weer en meer woningbouw mogelijk, bij voorkeur minder dier-onvriendelijke veeteelt en desnoods ook meer recreatie.
- Overigens, waarom polderen we geen zee of IJsselmeer meer in? Dan hoeft veel landbouw, veeteelt en glasbouw niet in de omgeving van stad en dorp en bossen plaats te vinden en kan waarschijnlijk veel landbouw en veeteelt behouden blijven. Waar zijn bij de overheid de visionairs van niet eens zo heel lang geleden?

voorbeeld: toevoegen van een plasoever bergt meer water en geeft meer kansen aan de plant en dier (water in polder nijbroek):

een scala aan mogelijkheden van klimaatmantels bij een beek o.d., met meer diversiteit in en robuustheid van de natuur; klik voor groter! (water in polder nijbroek):

rabattenbos als mogelijk onderdeel van een klimaatmantel; waterberging e.d.; klik voor groter (foto erik wannee, wikipedia):

de groene pijlen geven de klimaatmantels aan in een gebied van ca. 100 km2 (regio foodvalley):

de arceringen geven de klimaatmantels aan in een groot gebied op de grens van stad (links), landbouw/veeteelt (links en boven) en bos (rechts), met plaats voor een veilige drinkwatervoorziening (ede):