fink-vakwerk

Het Fink-vakwerk dankt zijn naam aan de Duits-Amerikaanse ingenieur Albert Fink, die met zijn in 1854 gepatenteerde ontwerp van een vakwerk vele bruggen ontwierp voor de Amerikaanse spoorwegen. De eerste Fink-brug zag het licht in 1852, over de rivier de Monogahela in Fairmont (West-Virginia, VS). Vooral in de tweede helft van de 19e eeuw zijn veel Fink-bruggen gebouwd.
Het Fink-vakwerk werd ontworpen voor de onderzijde van het brugdek omdat dan eenvoudig een kruisverband tussen top en voet van de verticalen mede voor stabiliteit zorgt. Een Fink-vakwerk aan de bovenzijde van het wegdek wordt daarom een omgekeerd Fink-vakwerk (inverted Fink truss) genoemd, maar niet altijd wordt de toevoeging "omgekeerd" gebruikt.

Tegenwoordig zien we eigenlijk uitsluitend omgekeerde Fink-vakwerkbruggen. Omdat o.m. de kruisverbanden tussen de staanders ontbreken moeten meestal andere oplossingen gevonden worden om de stabiliteit te garanderen.

Stabiliteit
Het (omgekeerde) Fink-vakwerk dankt, naast een dwarsverbinding tussen de tegenover elkaar liggende staanders, mede zijn stabiliteit aan:
- het gebruik van verschillende diagonalen (kabels) die onder verschillende hoeken van de top van de palen (staven, staanders) naar een punt onder een andere paal lopen, aan of net onder het wegdek; de langste diagonaal loopt zo van het midden van de brug (de middelste paal) naar de aanhechting van het vakwerkdeel (landhoofd of tussenpijler)
- het feit dat de paal (staaf, staander) tot onder het onderste punt van de diagonalen (kabels) ligt.

Voordelen van het Fink-vakwerkbrug
- eenvoudig te standaardiseren (veel lengtes zijn in de oorspronkelijke ontwerpen hetzelfde, waardoor de brug gemakkelijk in elkaar is te zetten)
- goed te vervoeren (in de 19e eeuw was het in de VS handig kortere lengtes bouwmateriaal te hebben)
- in beginsel eenvoudig ontwerp (kan architectonisch interessant zijn)
- vakwerk is zowel boven als onder het wegdek te plaatsen (geldt voor veel vakwerksoorten).

Nadelen Fink-vakwerkbrug
- soms een beetje knullig en een wat onaf uiterlijk (maar ook wel een fraai voorbeeld van een technische oplossing en de meeste hedendaagse ontwerpen zijn zeer aantrekkelijk)
- stabiliteit is wat moeilijk verkregen.

Hedendaagse varianten (geen foto's beschikbaar i.v.m. copyright, zoek even met Google o.d.):
- Passerelle La Défense, Parijs, van SBP consulting engineers (mooi!)
- Forthside Footbridge, Stirling (Schotland), van WilkinsonEyre
- Royal Victoria Dock Foot bridge, Londen, van Lifschutz Davidson Sandilands.

Het Fink-vakwerk wordt vooral in bruggen gebruikt, maar ook wel in woonhuizen als een spant.

fink-vakwerkbrug, northern virgina railway bridge, 1875 (draagconstructies, prof. ir. rob nijsse, tu delft):

fink-vakwerk brug; bruggenhoofd, halve overspanning en rechts dwarsdoorsnede met een kruisverband; klik voor groter:

(omgekeerd) fink-vakwerkbrug, kabels (diagonalen) in rood en staven (palen) in paars; het deel onder het wegdek is hier weggelaten (draagconstructies, prof. ir. rob nijsse, tu delft):

(omgekeerd) fink-vakwerk, flemington, hunterdon county, new jersey, vs; klik voor groter! (foto jack boucher, wikipedia):

hedendaagse (omgekeerde) fink-vakwerkbrug, moody pedestrian bridge, austin, texas, vs; klik voor groter (foto bryan rutherford, wikipedia):

Zie vakwerkbrug, vakwerk, vakwerkligger, zie eventueel ook bij spant voor andere vakwerkbruggen.

Eng. Fink truss (bridge)