arbo

Arbo is een verkorting van het woord arbeidsomstandigheden. De zogenoemde Arbowet verplicht bedrijven in de bouw (en andere bedrijfstakken) maatregelen te nemen om veiligheidsrisico's voor werknemers te beperken. De Arbowet, maar ook bijvoorbeeld het Bouwbesluit, bevat doelvoorschriften; hoe dat doel te bereiken is, wordt aan (markt)partijen overgelaten.
"De Arbocatalogus is een hulpmiddel om aantoonbaar aan de wettelijke eisen te voldoen.""In een arbocatalogus beschrijven werkgevers en werknemers op eigen initiatief hoe ze zullen voldoen aan doelvoorschriften van de overheid voor veilig en gezond werken. Een doelvoorschrift is een norm in de wet waaraan bedrijven zich moeten houden. Bijvoorbeeld het maximale geluidsniveau."

De Arbocatalogus valt onder Arbotechniek en bevat o.m.:
- Werken aan elektrische installaties
- Werken met gevaarlijke stoffen
- Werken op hoogte
- Werken in kruipruimten
- Werken met schadelijk geluid
- Snijden
- Aandacht voor fysieke belasting
- PSA / Werken zonder stress.

Omdat er toch veel ongelukken plaatsvinden in "de bouw", is Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) opgericht. Bedrijven die dara lid van zijn, erkennen dat veiligheid in de bouw (en vooral op de bouwplaats) zeer belangrijk is. 
Een stappenplan kan er als volgt uitzien (zie bijvoorbeeld "Stappenplan Vallen van hoogte voorkomen"):

- Bepaal het risico.
- Is er een risico? 
Nee: OK.
Ja: Bepaal de bron.
- Kun je de bron afschermen? 
Ja: Scherm de bron af. OK.
Nee: Neem organisatorische maatregelen.
- Organisatorische maatregelen mogelijk en doeltreffend?
Ja: OK.
Nee: Neem technische maatregelen.
Technische maatregelen mogelijk en doeltreffend?
Ja: OK.

Nee: Neem persoonlijke maatregelen.
Persoonlijke maatregelen mogelijk (in deze situatie) en doeltreffend?
Ja: OK.

Nee: Leg het werk stil!

Voor de bouw is er tevens het samenwerkingsverband Volandis ("het kennis- en adviescentrum voor duurzame inzetbaarheid in de bouw- en infrasector").

Eigenlijk zou Safety-by-Design leidend moeten zijn: al bij het ontwerp moet de veiligheid van bouwers en gebruikers bij alle fysieke processen in de bouw voorop staan. Zover is het vaak nog niet.
Wel is er een aantal verplichtingen voor bedrijven in de bouw, waarvan de belangrijkste zijn:
- Het opstellen van een Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), in principe wordt deze maar eenmaal uitgevoerd. De risico's en de maatregelen die het bedrijf neemt om deze risico's op te heffen of te beperken, worden vastgelegd in een Plan van Aanpak. Dit Plan van Aanpak wordt eenmaal per jaar herzien en besproken met de werknemers (ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging). 
Brochure over de RI&E van Nieuwhuis Consult.
- Voor bouwprojecten waarvan de aanneemsom meer dan ca. 350.000 euro bedraagt dient o.m. een Veiligheids- en Gezondsheidsplan (V&G-plan) gemaakt te worden. "Voor bouwprojecten waar meerdere partijen samenwerken en voor risicovolle bouwprojecten moet een V&G-plan worden opgesteld. Hierin staan de afspraken op het gebied van veiligheid en gezondheid die tussen de verschillende partijen zijn vastgelegd. Het V&G-plan moet een RI&E bevatten van de werkzaamheden op het project. Deze verplichting is vastgelegd in het Arbobesluit artikel 2.28 Veiligheids- en gezondheidsplan." 

Het Arboportaal heeft ook een V&G-planner beschikbaar.
- Opmerking: "Veiligheid is een onderdeel van het arbeidsrecht. Dit houdt in dat werkgever en werknemer onderling afspraken kunnen maken. Wanneer dit niet gebeurt, gelden de algemene regels (de Arbowet)." Die onderlinge afspraken moeten wel minimaal voldoen aan de algemene regels.

Met betrekking tot bedrijfshulpverlening (BHV) het volgende:
- Een gebouw dient voldoende veilig te zijn (constructief e.d.) en voldoende brandveilig (brandcompartimenten, bijvoorbeeld 30 minuten brandveiligheid e.d.) zodat er bij brand voldoende tijd is om uit het gebouw te komen. Vluchtroutes e.d. moeten bekend, beschikbaar en begaanbaar zijn. (Hieraan liggen het Bouwbesluit, de Arbowet en allerlei andere regels ten grondslag.)
- Elk bedrijf dient een RI&E te maken, een Risico-inventarisatie en -evaluatie. Voor de bedrijfshulpverlening is de werkgever hiervoor verantwoordelijk. Uit die RI&E komt naar voren welke risico's er zijn op welk gebied, wat dat voor gevolgen heeft voor het aantal BHV-ers, hoe vaak per jaar er een brandoefening moet plaatsvinden e.d. Het aantal BHV-ers is voor elk bedrijf dus anders en daarom zijn er bijvoorbeeld geen exacte aantallen BHV-ers verplicht gesteld.
Uit de RI&E kan wel volgen dat het aantal BHV-ers wat groter moet zijn dan "normaal" omdat er bijvoorbeeld veel mindervaliden in het bedrijf werken of door het bedrijf bezocht worden (ziekenhuis, verpleeghuis). Ook als er met veel gevaarlijke stoffen wordt gewerkt, zal de RI&E daar rekening mee houden en dat kan bepalend zijn voor het aantal BHV-ers voor zo'n bedrijf.
Het blijft maatwerk. Ook met beschikbaarheid van de BHV-er (vakanties, ziekte, zwangerschap, beroepsopleidingen e.d.) moet rekening worden gehouden.
- De wet verplicht wel de werkgever ervoor te zorgen dát er medewerkers zijn die hulp kunnen bieden bij brand, een ongeval, plotselinge ziekte van een medewerker e.d.
- De werkgever moet het dus wel mogelijk maken dat er een vorm van alarmering is, wanneer de BHV-er aanwezig moet zijn, welke opleiding te volgen is en hoe vaak getraind moet worden (procedureel moeten opleiding, training en hulpverlening mogelijk zijn).
- Zie Handreiking arbomaatregelen bedrijfshulpverlening (BHV).

arbo-gerelateerd bord (foto joostdevree):

pleidooi voor veiliger werken bij de hoogovens, "onveilig werken kost vele zerken" (zeer lang geleden, hoogovens ijmuiden):

Zie Arbotechniek, de Arbo-site (Arboportaal) en Volandis.

Eng. working conditions regulation(s)