ip-waarde

De IP-waarde is meestal een tweecijferige code die voor een elektrisch apparaat de mate aangeeft waarin het bescherming biedt:
- tegen indringen van voorwerpen en stof (1e cijfer; voorbeelden: grote, kleine of spitse voorwerpen)
- tegen indringen van water (2e cijfer; voorbeelden: druppels, spatten, waterstraal, damp)
- slagvastheid (3e cijfer; mechanische bescherming).

IP staat voor zowel International Protection als voor Ingress Protection; ingress is Engels voor binnendringen.

Opmerking:
- soms wordt er een spatie ingevoegd na de letters IP, bijvoorbeeld IP 44 i.p.v. IP44; het invoegen van een spatie is niet handig omdat heet "beeld" van de IP-code verdwijnt
- een cijfer is niet altijd verplicht, bijvoorbeeld IPX7 is een veel voorkomende code.

IP-code 1e cijfer
IP0x t/m IP6x geeft de mate van bescherming tegen indringen van voorwerpen
(de 2e cijfercode kan een x zijn; een x betekent "geen gegevens bekend" of "onbelangrijk"):


1e cijfer	bescherming tegen indringen van voorwerpen én bescherming van personen
IP0x	geen bescherming
IP1x	voorwerpen groter dan 50 mm (bijvoorbeeld toevallig contact met de achterkant van de hand)
IP2x	voorwerpen groter dan 12,5 mm (diameter vinger, aanrakingsveilig)
IP3x	voorwerpen groter dan 2,5 mm (aanraking met werktuig, gereedschap, kabels)
IP4x	voorwerpen groter dan 1 mm (aanraking met draad of fijn gereedschap)
IP5x	voorwerp geheel dicht (aanraking met draad, beschermt tegen stof, maar maar niet voor alle stof)
IP6x	voorwerp volkomen stofdicht (aanraking met een draad)

IP-code 2e cijfer
IPx0 t/m IPx9K geeft de mate van bescherming tegen indringen van water
(de 1e cijfercode kan een x zijn; een x betekent "geen gegevens bekend" of "onbelangrijk"; IP-code 2e cijfer is ook bekend als JIS-code, bijvoorbeeld JIS6 houdt hetzelfde in als IPx6):


IPx0	geen bescherming
IPx1	"druipwaterdicht" tegen druppels loodrecht op voorwerp (drupdicht type 1)
IPx2	druipwaterdicht (extra) tegen druppels waarbij voorwerp 15% gekanteld (drupdicht type 2)
IPx3	"regenwaterdicht" tegen sproeiend water, onder hoek van max. 60 graden (10 liter/min) (helaas ook soms spatdicht genoemd)
IPx4	"spatwaterdicht" ("plensdicht", regenwaterdicht vanuit elke hoek, uit alle richtingen, opspattend water; 10 liter/min)
IPx5	"spuitwaterdicht" ("sproeidicht", lage druk waterstralen uit alle richtingen, douche; 12,5 liter/min)
IPx6	beschermd tegen stortbuien, krachtige waterstralen, tegen golven water, 100 liter/min onder elke hoek, waterdruk 100 kPa op 3 m afstand (helaas soms "waterbestendig" genoemd)
IPx6K	dito, maar met verhoogde waterdruk van 1000 kPa op 3 meter afstand
IPx7	"waterdicht" ("dompeldicht", tegen onderdompelen, 30 minuten lang op 1 m diepte)
IPx8	"drukwaterdicht" (specifieke omstandigheden moeten toegevoegd zijn, vaak: tegen langdurige onderdompeling)
IPx9	vochtdicht, drukwaterdicht, tegen vochtigheidsgraad van meer dan 90% of besproeien onder hoge druk
IPx9K	dito, maar met verhoogde waterdruk 8-10 Mpa op 0,10-0,15 m afstand en temperatuur van 80 graden C

Voorbeelden van IP-waarden bij lampen zijn o.m. IP65 die in elke zone van de badkamer mag (zie verderop; maar niet ondergedompeld, dus niet in bad en niet onder de douchekop) en IP44 en IP65 voor gebruik buitenshuis.
Enkele voorbeelden (de vetgedrukte in specieke delen van de badkamer):
IP20 (alléén binnen gebruiken) aanraakveilig, geen bescherming tegen stof of vocht
IP21 (alléén binnen gebruiken) drupwaterdichte lamp (drupdicht type 1, d.w.z. geen schade indien onderhevig aan vallende druppels)
IP23 regenwaterdicht,vrijwel verticaal vallende regen (badkamer alléén zone 3)
IP44 opspattend en sproeiend regenwater vanuit elke hoek; spat- en plenswaterdichte lamp (voor buiten; voor de keuken; voor badkamer maar niet in buurt van douche of bad, dus alléén zone 3 en 2)
IP65 stofdicht en sproeiwaterbestendig; lamp is beschermd tegen waterstralen (mag ook boven de douchecabine; zowel zone 3 als 2 als 1 in de badkamer)
IP67 stof- en waterdichte lamp (officieel: tijdelijk onder water, in bad; maar: op diverse plaatsen wordt vermeld: "in zone 0 mag geen verlichting worden geplaatst")
IP68 stof- en waterdichte lamp(officieel: permanent onder water, in zwembad; maar: op diverse plaatsen wordt vermeld: "in zone 0 mag geen verlichting worden geplaatst")
IPX7 dompeldicht (30 minuten op 1 m diepte)
IP69K is de hoogste mate van bescherming.

Wat betreft armaturen is sprake van klassen (wat hierbuiten valt is klassenloos):
- klasse I: geaard armatuur 230V
- klasse II: dubbel geïsoleerd armatuur 230V
- klasse III: extra lage veiligheidsspanning.

Voor de verlichting van o.m. badkamers is een zone-indeling gemaakt:
- zone 0 (de nul in rode ovaal in de afbeelding hieronder): hier mag geen verlichting worden geplaatst; dus niet in of bij bad, douchebak e.d. (hoewel ook vaak gesteld wordt dat IP68 toegestaan is, mits in combinatie met 12V en trafo buiten de zonering)
- zone 1: minimaal IP65 klasse III (extra lage veiligheidsspanning); ruimte boven bad, boven douchebak (lage spanning, bijv. 12V; tot 225 cm boven de bodem van bad of douche), boven de douchecabine zelf is IP44 toegestaan maar wordt IP65 klasse III aanbevolen
- zone 2: minimaal IP44 klasse I, II of III; tot 60 cm verwijderd van zone 1; rond de wastafel, rondom het bad (let op: erboven is zone 1), direct boven de douchecabine (let op: boven de douchecabine zelf wordt IP65 klasse III aanbevolen)
- zone 3: minimaal IP21 klasse I, II of III; vanaf 60 cm verwijderd van bad, douche e.d. (door mogelijke condensvorming en eventueel spatten toch een specifieke eis van minimaal IP21).

IP-code 3e cijfer
IPxx0 t/m IPxx9 geeft de mate van bescherming tegen mechanische krachten (mechanische schokken, slagvastheid)
(de 1e en/of 2e cijfercode kan een x zijn; een x betekent "geen gegevens bekend" of "onbelangrijk"; IP-code 3e cijfer werd ook wel de IK-code genoemd):


3e cijfer	stootenergie in Joule
IPxx0	geen bescherming tegen mechanische kracht
IPxx1	0,225
IPxx2	0,375
IPxx3	0,500
IPxx4	0,7?
IPxx5	2,000
IPxx6	5?
IPxx7	6,000
IPxx8	?
IPxx9	10,000

Extra letters
Na de IP-code kan een extra letter geplaatst zijn om aanvullende informatie te verstrekken:


extra letter(s)	betekenis
A	beschermt tegen aanraking met de rug van de hand (diameter 50 mm)
B	beschermt tegen aanraking met een vinger (diameter 12 mm, lengte 80 mm)
C	beschermt tegen aanraking met gereedschap (diameter 2,5 mm, lengte 100 mm)
D	beschermt tegen aanraking met een draad (diameter 1 mm, lengte 100 mm)
F	oliebestendig (F van Fuel?)
H	hoogspanningsapparaat (H van High voltage)
K	verhoogde waterdruk van 1000 kPa op 3 meter afstand; beschermt tegen gerichte met hoge temperatuur en drukwaterstralen, specifiek voor reinigingstoestellen die vaak gereinigd moeten worden (betonmixers e.d.), voedselverwerkingsmachines en autowassystemen (let op: een wat vreemde eend in de bijt; tests met "K" behoren tot ISO 20653 en niet tot IEC-60529)
M	apparaat beweegt tijdens de vochttest (M van Motion)
S	apparaat beweegt niet tijdens de vochttest (S van Stationary of Standing still)
W	weercondities (W van Weather) bijvoorbeeld IP55W betekent beperkte bescherming tegen stof, lagedruk waterstralen uit elke richting en tegen vochtig en nat weer

Enkele voorbeelden

zone en ip-waarde van het lichtarmatuur dat op die plaats toegestaan is; klik voor groter (gamma):

zone, ip-waarde en klasse; hier zijn de minimale ip-waarden vermeld per zone; let op: een hoger getal (tiental) betekent een betere afscherming (gamma):

klasse-aanduiding en erbij behorende iconen (gamma):

enkele ip-waarden; klik voor groter! (lamp en licht):

In de loop van de tijd zijn er meer codes aan toegevoegd (bijvoorbeeld beschermingsgraad tegen mechanische krachten), maar in de bouwwereld zijn de genoemde coderingen het meest gebruikt.

De IP-codering is vermeld in IEC-60529 Beschermingsgraden van omhulsels.

Voor meer informatie:
- Zo kiest u de juiste badkamerverlichting (van Gamma, uit 2013 maar waarschijnlijk nog goed bruikbaar)

Andere interessante gegevens van verlichting zijn bijvoorbeeld de kleurtemperatuur (en kleurweergave) en de stralingshoek. Kijk eventueel bij led-verlichting.

Eng. IP-code, IP-value