Een castrum is een
meestal rechthoekig Romeins verdedigingswerk
waar soms zelfs 6000 tot 7000 soldaten woonden met hun gezinnen.
Een castellum is een klein castrum. Een castellum
is legerplaats waar tot ca. 1000 man gelegerd waren, een soort dorp waar de soldaten,
hun paarden en eventueel hun gezinnen
woonden. Het castellum werd beveiligd door palen of een muur en
soms door een gracht. In de buurt van castella ontstonden kampdorpen en grafvelden. Met de
naburige bevolking werd regelmatig handel gedreven.
Een castellum kon na
verloop van tijd uitgroeien tot een castrum.
Castella en castra zijn opgezet in de vorm van een schaakbord (grid).
Een stukje uit Archeologiemagazine
2015-02, van Esdor van Elten over de limes, de Romeinse rijksgrens in
Noordwest-Europa:
"Weg, water, forten en wooncentra vormen één geheel. De militaire
ruggengraat van de limes werd gevormd door de castra, de legioenkampen, waarvan
er één in Nederland ligt: Batavodurum of Noviomagus (Nijmegen). In Duitsland
lagen er castra bij Keulen/Bonn, Neuss en Xanten. De castra boden plaats aan
grote aantallen soldaten en hier waren de legionairs (zware infanteristen)
gelegerd. Op regelmatige afstanden van elkaar lagen aan de rivier vervolgens
rond de 25 castella. In uiterlijk leken ze sterk op de castra, maar ze waren
veel kleiner en boden plaats aan eenheden van de auxilia, de hulptroepen;
meestal lichte infanterie (cohors), soms ook ruiterij (ala) of
gecombineerde eenheden. Castella werden in eerste instantie opgetrokken uit hout
en leem, maar daarna ook in steen. Tussen de castella vond je wachttorens
en ministella, waar nog kleinere eenheden gevestigd waren."
castellum, limes, saalburg, foto michaël wannet (recreatief fietsen): |
castellum, ruïne van qasr bshir, nabij el-lejjun, arabië: |
plattegrond van van het castellum praetorium agrippinae van valkenburg (A=hoofdkwartier, B=hoofdofficier, C=Stallen, D=ziekenhuis): |
De term castellum is een verkleinvorm van het Latijnse castrum (legerplaats,
kamp); ons woord kasteel is van castellum afgeleid.
Het meervoud
van castellum is castellums of castella. Het meervoud van castrum is
castra.
Zie ook limes (de rijksgrens van het
Romeinse Rijk) en insula (een een
huizenblok dat door vaak smalle straten omgeven is).
Eng. castrum