huilende bruiden

Huilende bruiden is de naam voor herenboerderijen van de ooit rijke graanboeren in het Oost-Groninger land die aan het vervallen zijn of dreigen te vervallen. De huidige eigenaren hebben geen geld voor het benodigde onderhoud en vaak is er schade door de bodemdaling. Voor een renovatie zijn vaak helemaal geen middelen beschikbaar waardoor in de nabije toekomst veel van die karakteristieke boerderijen verkommeren en gesloopt zullen moeten worden. Dit deel van Groningen heeft ook veel te lijden onder bodemdaling en aardbevingen als gevolg van de aardgaswinning, maar "helaas ligt de boerderij net een kilometer buiten het compensatiegebied voor mijnbouwschade".

Deze boerderijen zijn in een tijd gebouwd dat het de boeren zeer goed ging, eind 19e begin 20e eeuw (de zogenoemde Graanrepubliek 1870-1920, de bloeitijd van de graanteelt in de provincie Groningen, omgeving Oldambt). Eigenlijk zijn ze nu te groot voor de huidige bewoners en de bewoners hebben andere zorgen dan de pracht en praal van rond 1900. In de winter wordt vaak alleen de zitkamer verwarmd omdat de boerderij niet geïsoleerd is.
Veel van de omvangrijke, karakteristieke schuren zijn al zó ver vervallen dat herstel niet zinvol lijkt (je kunt niet alles bewaren), maar de grote herenboerderijen zelf zijn te redden.

"Ruim driehonderd pronkboerderijen verkeren in staat van verval. Tientallen staan er op instorten. Huilende bruiden worden ze hier genoemd, misschien omdat ze rouwen om de vergane glorie." (Bert Nijmeijer in Trouw, 31 okt 2024) 

Kritische noot
- Veel schade aan de boerderijen is ontstaan door de aardgaswinning, maar overheidsbijdragen voor herstel komen nauwelijks van de grond. Miljarden zijn verdiend aan het aardgas, maar sporadisch wordt de schade hersteld. Onderzoeken voor herstel zijn er genoeg, maar alleen in een beperkt gebied. Uitsluitend duurbetaalde onderzoekers en adviseurs worden er beter van, want daadwerkelijk gebeurt er vrijwel niets.
Er zou compensatiegeld van het Nationaal Programma Groningen ook naar herstel van deze boerderijen kunnen gaan, desnoods als gedeeltelijke bijdrage voor het herstel.
- Waarom moet een ander zijn oude huis verkopen als hij geen onderhoud kan uitvoeren en moeten deze boerderijen wel gered worden? Omdat het karakteristieke gebouwen zijn in het Groninger landschap en onderdeel uitmaken van bijvoorbeeld de tegenstelling arm-rijk die zo kenmerkend is voor Oost-Groningen.
- Is herbestemming als woonruimte een optie? Waarom niet op laten kopen door de gemeenschap (woningcorporatie o.d), renoveren en woonruimte maken? Of zijn het allemaal krimpgebieden en heeft extra woonruimte geen nut?
Onder meer Het Groninger Landschap zet zich in om deze boerderijen te behouden.
Drs. Peter Prak van Cooper Feldman brengt eigenaren, plannenmakers en geïnteresseerden van monumentale boerderijen bij elkaar. (Een motto van hem: "Noch in Beleid, noch in Ambitie kun je Wonen", dus een praktijkgericht en bewogen man.) 
- "Zonde om die prachtige boerderijen te laten vervallen. Redden!"

oldambster boerderij (foto landleven; discl.):

wolkenvelden, oude laan (gedicht van esmé van den boom): En as ik ainmoal nait meer ben Ik nait meer zain en heuren ken Van aal dat mooie en schoone Ik hoop, dat d’neie aigenoar Voak nog mit open oog en oor Dankboar geniet van d’olle loane

Zie ook Oldambster boerderij.