DE DAKPAN VAN A TOT Z

Een kleidakpan lijkt voor de leek op het eerste zicht een banaal product. Niets is evenwel minder waar.
De dakpannen in gebakken aarde die door de dakdekker vakkundig op uw woning worden gelegd, zijn het resultaat van een gesofisticeerd productieproces waar heel wat gespecialiseerde kennis en moderne spitstechnologie aan te pas komen. Wij gunnen u graag een blik achter de schermen van de "geboorte" van een dakpan : Het verhaal van de klei tot het afgewerkte product…


DE KLEI

De basis van iedere kleidakpan is - hoe kan het ook anders - klei. Deze basisgrondstof varieert enorm van land tot land, zelfs van regio tot regio. Deze variaties in samenstelling en eigenschappen van de klei bepalen in grote mate de toekomstige eigenschappen (van de gebakken kleidakpan) die zullen bekomen worden na het doorlopen van het volledige productieproces.

Tevens betekent de grote variatie aan beschikbare kleigrondstoffen dat we in onze diverse vestigingen creatief kunnen omgaan met vormen en modellen.


KLEIONTGINNING

Vooraleer een terrein te ontginnen, worden (onder toezicht van onze geologen) boringen uitgevoerd om na te gaan of de aangeboorde kleilagen naar dikte en kwaliteit geschikt zijn voor een hoogstaande kleidakpanproductie.

Al naar gelang de aard van de beschikbare kleien (= plastische component) en de vereiste eindkwaliteit van het gebakken product kunnen eventueel niet-plastische componenten, zoals bijvoorbeeld kwartszand, toegevoegd worden. Ook de prospectie en de ontginning van deze niet-plastische componenten worden aan een grondige controle onderworpen.

Na het vrijgeven van de grondstoffen door onze laboratoria gaat men over tot de eigenlijke ontginning. De manier waarop dit gebeurt, wordt volledig bepaald door de aard en het voorkomen van de individuele grondstoffen.


DE KLEIMENGING

 De aangevoerde grondstoffen worden op het verwerkend bedrijf vaak afzonderlijk opgeslagen, bemonsterd en gecontroleerd. Nadien worden de diverse samenstellende componenten volgens vastliggende hoeveelheden gedoseerd, samengevoegd en in elkaar gekneed.

Deze geknede massa wordt vervolgens laag na laag uitgestrooid en opgeslagen in een "mengelingkelder" met de bedoeling een optimale en homogene menging te realiseren.

Gedurende deze lagenopbouw worden continu en automatisch stalen genomen en gecontroleerd in onze laboratoria. Eventuele afwijkingen worden op die manier direct opgespoord en gecorrigeerd.
Een dergelijk systeem garandeert dat de productie-eenheden het jaar door over constante grondstofmengelingen kunnen beschikken.

Een op die manier opgebouwde mengeling wordt vervolgens vrijgegeven aan het eigenlijke productieproces dat drie belangrijke stadia omvat :

- het strengpersen en vormgeving,
- het drogen en
- het bakken.

Elk van deze volgende stadia zijn bepalend voor de eindkwaliteit van de dakpan en vragen daarom de grootste zorg en kennis.

HET STRENGPERSEN

De voorbereide plastische massa wordt, via een aantal tussenliggende kneed-en walsbewerkingen, naar de vacuumstrengpers gevoerd.
In de vacuümstrengpers wordt de lucht uit de massa onttrokken en vervolgens als een "streng" door het mondstuk van de pers geduwd.

Deze streng wordt automatisch in gelijke stukken of "kleikoeken" versneden. Deze kleikoeken vertonen reeds de primitieve vorm van de latere dakpan.


DE VORMGEVING

De "voorgevormde" plastische kleikoek krijgt zijn "definitieve" dakpanvorm tijdens het "persen" in een mal.


HET DROGEN

 De natte, geperste pannen worden nu gedroogd. Dit proces kan, afhankelijk van de gebruikte grondstofsoorten gebeuren in gestuurde en volautomatische droogkamers of droogtunnels. Het heeft tot doel het water, dat nodig was voor de plastische vormgeving, te verwijderen zonder dat vervorming of scheurvorming optreedt.

Immers, deze wateronttrekking gaat gepaard met een volumevermindering tengevolge van droogkrimp.
Een perfecte beheersing van het droogproces is dus heel belangrijk.

Alvorens de gedroogde dakpan aan het bakproces onderworpen wordt, kan, indien gewenst, een oppervlaktebehandeling uitgevoerd worden.

Hierbij worden droge pannen in een "spuiteenheid" beneveld of bespoten met een waterige suspensie of "barbotine" (=mengsel van water, klei, fritte, oxiden of minerale kleurstoffen) waarvan de samenstelling erg kan verschillen afhankelijk van het type deklaag (engobe of glazuur) en de gewenste kleur.

HET BAKKEN

 De droge pannen, die al dan niet voorzien werden van een deklaag, worden nu op vuurvaste dragers of cassettes op de ovenwagens geplaatst. Het bakproces of de "thermische behandeling" in de tunneloven kan nu aanvangen.
Bij het bakproces wordt de energiebron (aardgas) en de recuperatie van de vrijkomende warmte optimaal en milieuvriendelijk aangewend.

De thermische behandeling is naar baktijd en baktemperatuur volledig afgestemd op de grondstofsoorten die verwerkt worden en omvat drie fasen :

- de opwarmingsfase,
- de vuurzone waarbij de maximale baktemperatuur bereikt wordt en
- de afkoelingsfase.

De scheikundige en mineralogische omvormingen die gedurende dit volledig computergestuurd proces plaatsgrijpen, leggen de esthetische en kwalitatieve eigenschappen van de pan vast.

KWALITEITSCONTROLE

 Na het verlaten van de tunneloven worden de dakpannen individueel onderworpen aan een visuele controle en aan een controle op de "helderheid van klank" (aantikken met metalen hamertje).

Op die manier worden eventuele zichtbare en onzichtbare gebreken (koelscheuren) onmiddellijk opgespoord en afgevoerd.

DE VERPAKKING

De pannen worden op houten paletten gestapeld. Tussen de opeenvolgende lagen wordt een beschermingskarton geplaatst ter voorkoming van wrijvingspunten. Tot slot wordt de palet stevig omsloten met een plastic krimpfolie.


*) Met dank aan Koramic/Wienerberger.