schokbeton

Schokbeton is beton dat tijdens het harden van de specie aan schokken wordt blootgesteld waardoor het beton verdicht wordt en daardoor compacter is en een gladder oppervlak krijgt (zo was het vroeger). Het schokken is al lang vervangen door het trillen.

In de drooggelegde Noordoostpolder werden in de beginperiode akkerbouwbedrijven gebouwd met losstaande woningen waarbij de schuren van prefab betonelementen van schokbeton waren.

"Schokbeton wordt gemaakt van een vochtig mengsel van zand, cement en fijn grind. Dat mengsel wordt in mallen gedaan. Door de mal met inhoud verticaal heen en weer te bewegen (‘schokken’), druk je het beton in elkaar, waardoor het verdicht. Het beton krijgt een veel gladder oppervlak en kan snel worden gebruikt. Betonwerker Gerrit Lieve (1888-1944) ontdekte dit bij toeval toen hij een lading beton vervoerde in een kruiwagen met een kapot wiel. Bij aankomst merkte hij dat het beton door het schokken al was uitgehard. Hij vroeg octrooi aan en begon in 1932 met compagnon Matthijs Leeuwrik (1900-1980) het bedrijf N.V. Schokbeton." Het octrooi werd verleend onder nr 36029 en kwam belangstelling voor het Zwijndrechtse product op gang. 
"Elementen van schokbeton zijn tot ver in de jaren tachtig toegepast. (...) Ook andere bedrijven, zoals de betonfabriek De Meteoor uit De Steeg hebben vergelijkbare hardbetonnen producten gemaakt, maar niet geschokt omdat dit niet kon vanwege het octrooi. Het arbeidsintensieve procedé is langzamerhand verdrongen door nieuwe productietechnieken voor verdicht beton."

detail schokbeton van granietgruisbeton; stedelijk gymnasium leiden, fruinlaan 15; klik voor groter (erfgoed leiden en omstreken):

Schokbeton Saramac is een internationaal bedrijf voor betonproducten, met het hoofdkantoor in Québec, Canada.

Citaten uit "Nieuwer- en ouderwetse constructies in het Leidse Gymnasium uit 1936" van Edwin Orsel in Nieuwsbrief Bouwhistorie van de Stichting Bouwhistorie Nederland en Nieuws 1407 van Erfgoed Leiden en Omstreken.