nooddijk

Ook: nooddam, tijdelijke waterkering. Een nooddijk is een tijdelijke waterkering voor uitzonderlijke situaties om een overstroming of grote mate van wateroverlast door hoog water te voorkómen. Veel nooddijken moeten eigenlijk gebouwd of geplaatst worden vóórdat het hoge water opkomt.

De nooddijk als hoogwaterbescherming kan:
- geheel tijdelijk zijn (denk aan zandzakken)
- bestaan uit een permanent deel met een tijdelijke sluiting.

Waar moet men op letten bij het aanleggen van een nooddijk:
- geeft de ondergrond voldoende houvast om het gewicht van de beoogde nooddijk aan te kunnen? 
- is de beoogde nooddijk uit zichzelf al "zelfverankerend" of voldoende stabiel zonder extra hulpstukken e.d.?
- hoeveel tijd is er waarschijnlijk nog tot (a) er echt een overstroming is en (b) er geen nooddijk meer kan worden aangelegd?
- kan het beoogde type nooddijk ook als er al een laag water staat?
- 3M's: is er voldoende materiaal (waaruit de nooddijk bestaat) en voldoende materieel én mankracht (om de nooddijk aan te leggen) in de buurt beschikbaar en te transporteren?
- zijn er eventueel snelle, alternatieve manieren (bijvoorbeeld een boot afzinken om een groot gat in de dijk te dichten)?
- wie is verantwoordelijk? is dat handig als er snel beslist moet worden? wie heeft verstand van zaken én kan snel beslissen? wie moet eigenlijk, procedureel beslissen (maar is niet beschikbaar, of kan of wil toch geen beslissing nemen)?
- de verantwoordelijke (gemeente, Rijkswaterstaat o.d.) moet zorgen dat het materiaal voor de nooddijk opgeslagen wordt en gemakkelijk bereikbaar is als de nood aan de man komt (dus a.u.b. geen gekissebis tussen gemeente en Rijkswaterstaat zoals in Limburg gebeurde en er geen nooddijk was maar wel een grote overstroming).

Zie eventueel dijkbewaking.

Een aantal methoden voor een tijdelijke waterkering:


Zandzakken

- gehele constructie is tijdelijk
- de oudste methode (vroeger en nu nog wel jute, nu ook polypropyleen o.d.)
- kunnen ook geplaatst worden als het hoge water al opgekomen is
- geen materieel nodig om de zandzakken te leggen
- vergt wat tijd en mankracht (materiaal halen en plaatsen)
- overigens, zandzakken kunnen ook toegepast worden om water in (een bepaald deel van) een sloot o.d. vast te houden, bijvoorbeeld wanneer er anders te laag water zou ontstaan


nooddijk / nooddam, zandzakken, militaire oefenen in het leggen van zandzakken (defensie):


Balgkering: zeer dikke "slang" (tunnel, buis, tube) die gevuld wordt met water

- zie ook bij balgstuw
- gehele constructie is (meestal) tijdelijk
- gevulde "slang" is de waterkering, afdichtend goede methode
- kan ook geplaatst worden als het hoge water al opgekomen is (SlamDam)
- vergt wat meer tijd en mankracht (materiaal halen, uitrollen, SlamDam vullen met water, TubeBarrier vult zich theoretisch zelf)
- vooral TubeBarrier nog niet of nauwelijks toegepast (2024)
- voorbeelden: SlamDam (documentatie), TubeBarrier 
- opmerking: met de combinatie van het voorspellen van waar een gebied overstroomd kan worden (3Di Water Management) met bijvoorbeeld een "slang" als tijdelijke waterkering (SlamDam) houden we wellicht nog langer droge voeten


nooddijk / nooddam, "slang" in compartimenten, gevuld met water, een nederlands product (slamdam)   

nooddijk / nooddam, "slang" gevuld met water, een nederlands product (tubebarrier):


Grote blokken stapelen (Lego-manier, van beton of kunststof)

- stevig indien de ondergrond vlak en stabiel is en het gewicht gemakkelijk kan dragen (a) van de, eventueel gestapelde, blokken en (b) van de vrachtauto met blokken aangevoerd worden (1 megablok van 160x80x80 cm van beton weegt ca. 2200-2300 kg, afhankelijk van fabrikant en van 150x75x75 cm van kunststof weegt ca. 1100 kg)
- onderling koppelbara door meer lagen "in verband"
- wanneer een minder hoge nooddijk nodig is, kan met minder hoge blokken worden volstaan
- "deze stenen worden in een rij op een waterdicht zeil geplaatst; het zeil wordt over de waterblocks heen getrokken en vastgemaakt; (...) door hun gewicht kunnen de waterblocks een flinke hoeveelheid water tegenhouden, terwijl het zeil ervoor zorgt dat er geen water tussen of onder de stenen door kan komen" (Aquo)
- vergt materieel en wat tijd; de blokken worden met een kleine kraan gestapeld dus veel mankracht is niet vereist
- de locatie moet met een vrachtauto met een vrachtauto met blokken en kleine kraan bereikbaar zijn (denk aan het gewicht van de blokken)
- voor de stevigheid bij voorkeur 2 lagen? (vanwege de stevigheid omdat de blokken noppen hebben aan de bovenkant en uitsparingen (holtes) in de onderkant waardoor stapelen als de bekende Lego-blokjes mogelijk is)
- voorbeelden: beton o.m. Stapelbetonblokken, kunststof Green Recycling Company (deze megablokken van gerecycled PVC heten GRC-blokken)
- van de megablokken van kunststof is niet bekend of die ook als nooddijk zijn gebruikt (situatie oktober 2024)
- de naamgeving is wat verwarrend: Legioblocken (vanwege de merknaam Legioblock (gebruik van de merknaam Lego was waarschijnlijk niet toegestaan) of legioblokken (hier met dubbel-k, als een soortnaam i.p.v. een merknaam), megablok (i.v.m. de omvang)


nooddijk / nooddam, megablokken of legioblokken (ook legioblocken, een merknaam), grote betonblokken (stapelbetonblokken.nl):

nooddijk / nooddam, grc-blok, megablok van kunststof (green recycling company):


Schuine waterschotten met schoren erachter 

- gehele constructie is tijdelijk (en mobiel)
- zelfverankerend
- onderling koppelbaar
- schuine waterschotten meestal van metaal (aluminium)
- het kunststof doek (zeil) zorgt voor de waterdichtheid
- vergt wat tijd en mankracht (materiaal halen, schotten plaatsen, kunststof doek stevig aan schotten bevestigen)
- voorbeeld: Geodesign Barriers 


nooddijk / nooddam met schuine schotten en schoren (geodesign barriers): 


Haakse waterschotten, van kunststof

- gehele constructie is tijdelijk en op een gemakkelijke manier mobiel (in meer hoogten leverbaar)
- zelfverankerend door waterdruk
- onderling koppelbaar
- rubber band tussen schotten voor waterdichtheid
- vergt wat tijd en mankracht (materiaal halen, schotten plaatsen; 100 meter waterkering in 20 minuten met 2 man (zie ook Waterschot B.V. - YouTube)
- in gebruik door o.m. Waterschap Limburg, Hoogheemraadschap van Delfland, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, Rijkswaterstaat
- voorbeeld: Waterschot 


nooddijk / nooddam met haakse schotten (waterschot):


Permanente dam met opening die gesloten kan worden

- permanente, vrij hoge constructie 
- alleen de sluiting met balken of schotten is tijdelijk
- het sluiten met de schotten (balken) zelf vergt weinig mankracht en tijd (balken in of bij de dam, snel aangebracht)
- het hoge, permanente deel kan doorgang en zicht belemmeren (het grootste nadeel waarschijnlijk van deze waterkering)
- aanleggen permanente deel kost veel tijd (procedures) en geld
- zie verder bij coupure 


coupure in den oever wieringen met twee gleuven en een deurenpaar (danyell):


Permanent kelderdeel met zelfsluitende vlotter (vlotterdam, vlotterkering)

- permanente maar zeer lage constructie
- de vlotter komt bij hoog water uit zichzelf omhoog
- op elk moment in te zetten
- zelfsluitend, dus in beginsel gaat geen tijd verloren en kost het geen mankracht, ook niet bij het terugbrengen in ruststand
- belemmert nauwelijks doorgang en zicht
- zelfsluitend kan risico's meebrengen? (goederen of mensen op het deksel van de vlotter)
- uitsluitend periodiek testen nodig 


een zelfsluitende nooddijk / nooddam: "de vlotterkering®, die bestaat uit een betonnen bak en een drijvend onderdeel (de vlotter) met daarop een stalen paneel als deksel", een nederlands product (vlotterkering):


Permanent kelderdeel met zelfsluitende schotten

- permanente maar zeer lage constructie
- het schot komt bij hoog water uit zichzelf omhoog
- op elk moment in te zetten
- zelfsluitend dus in beginsel gaat geen tijd verloren en kost het geen mankracht, ook niet bij het terugbrengen in ruststand
- belemmert nauwelijks doorgang en zicht
- zelfsluitend kan risico's meebrengen? (goederen of mensen op het deksel van het schot)
- uitsluitend periodiek testen nodig


een ander type zelfsluitende nooddijk / nooddam, self-closing-flood-barrier (scfb), voorbeeld in spakenburg (aggéres):


In de privésfeer, hoogwaterbescherming via de vloedplank

- vergelijkbaar met de coupure


- 600 mm hoog en tot 3200 mm breed (hoogwatershop)

kleiner bereik, vloedplank (hydroprotect):