|
|
|
|
1.
Ook: geschutkelder, kanonkelder, gekazematteerde batterij, gekazematte batterij.
Een kazemat is een overwelfde ruimte voorzien van schietgaten van waaruit
de vijand kan worden beschoten met vuurwapens. De overwelfde ruimte is tegen
aanvallen van de vijand beschermd door dikke muren, versterkte bovenbedekking
e.d.
Een kazemat kan in een vesting zijn opgenomen of als vrijstaande verstevigde
geschutskelder (kanonkelder, bunker).
In een vesting
De
kazemat kan opgenomen zijn in een aarden of stenen wal van een bastion
of in een rondeel, vooral om de
naastgelegen vestingwal of vestingmuren (courtines)
te verdedigen. Er zijn verschillende typen kazematten (met dank aan Stichting Menno van
Coehoorn):
- De Haxo-kazemat bevindt zich in/op de wal van een vesting, waarbij de
achterzijde open is voor de afvoer van kruitdampen. Dit type kazemat is genoemd
naar de Franse vestingbouwkundige baron François-Nicolas-Benoît Hoxa.
- De traditore-kazemat is een kazemat die zich in de keel van een fort of
bastion bevindt en dus door de vijand vanuit het voorterrein (het front) niet
zichtbaar is. De Bourges-kazemat is een Frans type traditore-kazemat,
meestal hoog gelegen om in heuvelachtig terrein de dalen te kunnen bestrijken.
Traditore is Italiaans voor verrader of verraderlijk gelegen.
- De Reiche-kazemat of Reichese kazemat is een kazemat die forse, naar
buiten uistekende muurstukken heeft als dekking tegen vijandelijke schoten van
opzij.
Vrijstaand
Een vrijstaande kazemat is bijvoorbeeld een betonnen
ruimte (bunker) voor geschut in het open veld of in de duinen (kanonnen,
mitrailleurs e.d.). Vrijstaande, bij voorkeur bomvrije kazematten maken vaak
deel uit van een verdedigingslinie. In het begin werd de bunker van
ongewapend vervaardigd (brikkenbeton), later van gewapend
beton.
klik op de afbeeldingen voor groter kazematten in een vesting: haxo-kazemat (kanonkazemat) in/op de wal van een vesting (afbeelding chris weber, stichting menno van coehoorn):  |
traditore-kazematten in de keel van een fort, let op: uitsluitend de uitstekende ruimten bij de pijlen zijn de kazematten (afbeelding chris weber, stichting menno van coehoorn):  |
reiche-kazemat, uitstekende muurdelen tegen vijandelijk vuur van opzij (verg. verweerluik; afbeelding chris weber, stichting menno van coehoorn):  |
reiche-kazemat, licht uitstekende muurdelen tegen vijandelijk vuur van opzij, fort rijnauwen (foto hugo ouwerkerk):  |
|
kazemat, waarschijnlijk een haxo-kazemat, st. lucian toren, marsaxlokk, malta (copyright h.j. moyes (shoka), wikimedia):  |
kazemat in de wal van een bastion van vesting naarden (nederlands vestingmuseum):  |
vrijstaande kazemat, d.w.z. niet verbonden aan een vesting (bunker): kazemat of bunker (verdedigingswerken.nl):  |
De term kazemat is via het Franse casemate ontleend aan het Italiaanse casamatta
(ruimte onder een vestingwal), eerder camata. De verdere etymologie is onzeker, maar
waarschijnlijk met volksetymologische invloed van casa (huis), ontleend aan
het Griekse khasmata, meervoud van khasma (grote ruimte, kloof,
muil), een afleiding van khaskein of khanein (gapen, zich
openen). In de 16e eeuw is het woord kazemat met veel andere militaire termen uit het Frans overgenomen. Sinds de Tweede Wereldoorlog is het woord in het Nederlands verdrongen door
de term bunker. Vooroorlogse kazematten worden echter nog steeds zo genoemd.
Bron Etymologiebank.
Met dank aan Terminologie vestingwerken van Stichting Menno van
Coehoorn.
Zie ook International
Fortress Council.
Eng. casemate;
Du. Kasematte;
Fr. casemate
2. Een kazemat is een verstevigde opslagruimte voor wapens, munitie, materieel e.d.
Eng. casemate
3. Een kazemat is een hangende slaapplaats voor militairen in
kazernes en op schepen. Bron Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie.