adiabatisch

Adiabatisch betekent letterlijk: zonder warmte-uitwisseling met de omgeving. In een adiabatisch proces is er dus geen sprake van warmteoverdracht maar compressie leidt tot opwarming en expansie tot afkoeling
Een koelkast is een voorbeeld van een adiabatisch proces: een samengeperst gas gaat door een vernauwing en expandeert waardoor de temperatuur van het gas afneemt.


adiabatisch afkoelen van een "pakketje lucht":


Bij verhardend beton komt warmte vrij door de reactie van cement en water (hydratatieproces, exotherme reactie) en  neemt de de temperatuur van het beton toe. Voor een gestandaardiseerde bepaling van de temperatuurontwikkeling van een bepaalde betonsamenstelling kan de adiabatische temperatuurontwikkeling worden gemeten. Dat doen we dus bij voorkeur in een (vrijwel) gesloten systeem, dus in een omgeving waar de door het object gevormde warmte niet "weg kan" en waar ook geen warmte (of koude) van buitenaf kan worden toegevoerd.
Bij dit onderzoek verhardt een proefstuk in een waterbad, waarbij dit waterbad op exact dezelfde temperatuur wordt aangestuurd als het proefstuk. Hierdoor verhardt het beton "adiabatisch". De temperatuurontwikkeling van een betonsamenstelling is belangrijk om na te gaan of de temperatuur in het hardende beton niet te laag blijft of te hoog wordt. Verhardend beton met een te lage temperatuur verhardt niet of nauwelijks en zal zijn sterkte niet in de gewenste tijd bereiken. Die gewenste tijd is meestal maximaal een uur of 12 tot 16 zodat (de volgende dag) de bekisting van het beton verwijderd kan worden; het beton is dan sterk genoeg om een volgende "bouwlaag" te dragen. Bij een te lage beton- en omgevingstemperatuur wordt het beton verwarmd met bijvoorbeeld een warmtekanon.
Verhardend beton van een te hoge temperatuur kan o.m. scheuren gaan vertonen. Dit kan zich vooral voordoen als het een grote massa beton betreft waarbij niet alle warmte aan de lucht kan worden afgevoerd (de warmte blijft in "het systeem" aanwezig). Het beton dient in dit geval gekoeld te worden, bij voorkeur ook inwendig door bijvoorbeeld minder warm water door buizen te leiden die in het beton zijn gegoten.

Vaak moet het adiabatische proces in zijn directe omgeving worden gezien: samen vormen zij een adiabatisch systeem.

Met dank aan o.m. Cement & Beton en Atmospheric Sciences of Northern Vermont University-Lyndon.

Eng. adiabatic