vijzelen

1. Vijzelen is het langzaam omhoog brengen (dus verticaal) of voortduwen (horizontaal) van een voorwerp of constructie.
Meestal wordt het verticale voortduwen als vijzelen gezien.

daams' molen in vaassen is 4,90 m opgevijzeld en van een volwaardige nieuwe "begane grond" voorzien (daams' molen); klik voor groter (met dank aan bresser fundering- en vijzeltechniek en van laar bouwbedrijf):

De term vijzelen is afkomstig van het zelfstandig naamwoord vijzel (hefwerktuig op basis van een schroefvormige spil), dat waarschijnlijk afgeleid is van het Middelnederlandse vise (schroef, Nieuwnederlands vijs) met als verkleiningsachtervoegsel -el (denk aan woorden als beitel e.d.). In elk geval is het Middelnederlandse vise ontleend aan het Oudfranse vis (vise, eind 11e eeuw), eerder viz (wenteltrap, 1049), dat op zijn beurt ontleend is aan het Latijnse vitis (wijnrank, klimplant). Bron Etymologiebank.

Zie opvijzelen, tunnelsegment, verhoogde vloer.

Eng. to jack up; op hoogte vijzelen is to jack up to correct height; vijzel (hefwerktuig) is jack

2. Vijzelen is het omhoog brengen van bijvoorbeeld water door een schroefvormige as in een cilinder.

een tjaskermolen (hier een bok-tjasker) kan water opvijzelen:

Zie ook de schroefvijzel of schroef van Archimedes.

Eng. vijzel (bij een Tjasker watermolen bijvoorbeeld) screw; vijzelpomp is Archimedian screw, screw pump