1. Vijzelen is het
langzaam omhoog brengen (dus verticaal) of voortduwen (horizontaal)
van een voorwerp of constructie.
Meestal wordt het verticale voortduwen als vijzelen gezien.
De term vijzelen is afkomstig van het zelfstandig naamwoord vijzel (hefwerktuig op basis van een schroefvormige spil),
dat waarschijnlijk afgeleid is van het Middelnederlandse vise (schroef,
Nieuwnederlands vijs) met als verkleiningsachtervoegsel -el (denk aan
woorden als beitel e.d.). In elk geval is
het Middelnederlandse vise ontleend aan het Oudfranse vis (vise,
eind 11e eeuw), eerder viz (wenteltrap, 1049), dat op zijn beurt ontleend is aan
het Latijnse vitis (wijnrank, klimplant). Bron Etymologiebank.
Eng. to jack up; op hoogte vijzelen is to jack up to correct height;
vijzel (hefwerktuig) is jack
2. Vijzelen is het
omhoog brengen van bijvoorbeeld water door een schroefvormige as in een cilinder.
een tjaskermolen (hier een bok-tjasker) kan water opvijzelen:
Zie ook de schroefvijzel
of schroef van Archimedes. Eng. vijzel (bij een Tjasker watermolen bijvoorbeeld) screw; vijzelpomp
is Archimedian screw, screw pump