Een
zandpaal is een vorm van verticale
drainage door het boren van een
diep gat en dit opvullen met grof, goed
water doorlatend zand. (Wanneer grind
als vulmiddel wordt gebruikt, is het een grindpaal.) Zandpalen worden aangebracht om voor aanvang
van bouwactiviteiten de drainage van een slappe bovenlaag te
versnellen. Ook verkleint de zandpaal de samendrukbaarheid van klei en
veen; het inklinkproces
wordt aanzienlijk versneld.
De zandpaal kan ook met geotextiel
ommanteld worden, waardoor geotextiele slangen ontstaan die de
grond ingebracht worden en met zand worden gevuld. Zo kan een gebied
met veel klei en veen eerder geconsolideerd worden (compacter worden
gemaakt, zodat veel water uit klei en veen is verdwenen); de aanleg van
wegen of gebouwen kan op deze manier vaak een jaar vroeger plaatsvinden.
(
Na de bouw hoeft daarom minder geld te worden uitgegeven aan
onderhoudswerkzaamheden als gevolg van zakking.)
Door het opbrengen van extra massa zal het water nog sneller uit de
kleilaag naar boven komen (tweede afbeelding).
Door het aanbrengen van horizontale drainage aan de bovenzijde van de
zandpalen wordt het water sneller en beter geleidbaar afgevoerd (derde
afbeelding).
Zandpalen
kunnen ook wateroverlast in de tuin sterk verminderen. Wellicht werken
zandpalen aan de buitenzijde van de buitenmuren ook tegen teveel
(regen)water in de kruipruimte,
maar dan wel met geotextiel
ommanteld omdat anders zullen na een aantal jaren klei en veen de zandpaal
verdrongen hebben.
Zandpalen dringen soms tot twintig meter de ondergrond binnen. Nadeel:
ze penetreren bijvoorbeeld slecht doorlatende lagen en veroorzaken
door de relatief hoge doorlaatbaarheid van het zand "kortsluiting"
tussen de ophooglaag en het diepere grondwater, een soort "doorprikken".
Dit kan kwel van zout water veroorzaken wat ook bij het gebruik van
lange heipalen in de Noordoostpolder plaatsvond bij de aanleg van de
spoorlijn Kampen-Lelystad (zout water in de diepere ondergrond komt
naar boven en veroorzaakt ongewenste verzilting van het gebied).
Andersom kan deze "kortsluiting" bij verontreinigde
bovengrond ook het
transport versnellen van opgeloste verontreinigingen naar het diepe grondwater,
verkort daarmee de tijd voor biologische afbraak en het diepe, nu
verontreinigde, grondwater stroomt naar andere streken om daar ook voor
verontreiniging te zorgen.
Een zandpaal kan door het naar boven leiden van het grondwater voor de
verstoring van de grondwaterhuishouding zorgen. Door de zandpaal
letterlijk afsluitbaar te maken wordt vermeden dat het water te snel en op een
verkeerd moment verdwijnt. De afsluitbare zandpaal vermijdt zo dat het
water uit die andere (soms Holocene) lagen zich vermengt met het hoger
liggende grondwater en dat de Holocene laag verstoord wordt. GeoDelft
(Deltares) paste deze methode toe bij de Haagse tramtunnel na bedenkingen van
Gemeente over de methode van een aannemer van het tramtunnelproject.
methode toepassing zandpalen; klik voor groter:
door het opbrengen van extra massa zal het water nog sneller uit de
kleilaag naar boven treden (ism,
sunly engineering):
verticale drainage via zandpalen én horizontale drainage; door de
horizontale drainage kan het water sneller en beter geleidbaar worden
afgevoerd; klik voor groter (cofra
geotechnics):