ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ Toets
een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven. (Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven
voor de site, als auteur?
Mail
even naar Joostdevree
1. Verjongen is in zijn algemeenheid het versmallen van een object,
bijvoorbeeld van
waterleidingen: de richting van het water volgend gaan de leidingen
van dik naar dunner (i.v.m. de waterdruk, de diameter van de leiding en
evenwichtig gebruik). Bij leidingen van het riool is dit begrijpelijk
juist andersom, van dun naar dik omdat er op die manier steeds meer afvalwater
toegevoerd kan worden.
Het verjongen van een (gedenk)naald geeft de
naald een extra slank uiterlijk. De versmalling van een naald of een zuil
vindt vrijwel altijd van onder naar boven plaats (van boven smaller dan aan de
onderzijde).
Het in stappen verjongen (versmallen) van een steunbeer naar boven toe wordt versnijding
genoemd.
rechtlijnige verjonging bij een gedenknaald (soestdijk):
2. Een
speciaal geval van verjongen is entasis
(zie aldaar).
Verjongen is het naar boven toe afnemen in omvang of zwaarte bij een
zuil, kolom of muur. Entasis is het op een
subtiele manier verjongen van een zuil waarbij de versmalling (verjonging) naar
boven toe niet rechtlijnig is maar een zekere boog beschrijft.
Vooral bij hogere gebouwen werd in de klassieke tijd
bij zuilen van de Dorischeorde
entasis toegepast.
Doel
van het verjongen is de optische onbalans tegen te werken waardoor zuilen naar boven toe naar elkaar
toe lijken te gaan.
Doel van de entasis is het optische verschijnsel tegen te werken dat de
zuil een licht hollend indruk geeft, de zuil lijkt concaaf, het zogenoemde
klokhuiseffect (met dank aan Dig Keur). De mate
van entasis is verschillend; soms is het ca. 1/100e van de hoogte, soms zelfs
slechts ca. 1/600e.
Bij de Griekse zuil begint de entasis al bij de basis; bij de Romeinse zuil
begint de entasis pas op ca. 1/3 van de hoogte van de zuil.
3. In
de timmerwereld is verjongen het verkleinen van hout in de dikte, dus het
versmallen van een deel van het hout. Voorbeelden: het verjongen van een kozijn
dat te dik is voor een goede aansluiting op de muur, het verjongen van een spoor
die doorgaat in de overstek.