home  

discl. / ©, lid NVJ

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
Toets een onderwerp in het zoekboxje, of
klik op één van de letters A..Z hierboven.
(Oud-)student(e) Archit., Bwk, Civ. Techn.?
Iets schrijven voor de site, als auteur?
Mail even naar Joostdevree


verjongen

 

verjongen

1. Verjongen is in zijn algemeenheid het versmallen van een object, bijvoorbeeld van waterleidingen: de richting van het water volgend gaan de leidingen van dik naar dunner (i.v.m. de waterdruk, de diameter van de leiding en evenwichtig gebruik). Bij leidingen van het riool is dit begrijpelijk juist andersom, van dun naar dik omdat er op die manier steeds meer afvalwater toegevoerd kan worden.

Het verjongen van een (gedenk)naald geeft de naald een extra slank uiterlijk. De versmalling van een naald of een zuil vindt vrijwel altijd van onder naar boven plaats (van boven smaller dan aan de onderzijde).

Het in stappen verjongen (versmallen) van een steunbeer naar boven toe wordt versnijding genoemd.


rechtlijnige verjonging bij een gedenknaald (soestdijk):


2. Een speciaal geval van verjongen is entasis (zie aldaar). Verjongen is het naar boven toe afnemen in omvang of zwaarte bij een zuil, kolom of muur. Entasis is het op een subtiele manier verjongen van een zuil waarbij de versmalling (verjonging) naar boven toe niet rechtlijnig is maar een zekere boog beschrijft. 
Vooral bij hogere gebouwen werd in de klassieke tijd bij zuilen van de Dorische orde entasis toegepast. 

Doel van het verjongen is de optische onbalans tegen te werken waardoor zuilen naar boven toe naar elkaar toe lijken te gaan.
Doel van de entasis is het optische verschijnsel tegen te werken dat de zuil een licht hollend indruk geeft, de zuil lijkt concaaf, het zogenoemde klokhuiseffect (met dank aan Dig Keur). De mate van entasis is verschillend; soms is het ca. 1/100e van de hoogte, soms zelfs slechts ca. 1/600e.
Bij de Griekse zuil begint de entasis al bij de basis; bij de Romeinse zuil begint de entasis pas op ca. 1/3 van de hoogte van de zuil.


entasis bij een dorische zuil, sterk overdreven (cornell university):


entasis van de zuilen bij het parthenon:


Het woord entasis is Grieks voor "aanspanning".

Verg. andere optische trucjes als entasis, contractie, curvatuur, trompe-l'oeil en op vlucht.

Eng. entasis


3. In de timmerwereld is verjongen het verkleinen van hout in de dikte, dus het versmallen van een deel van het hout. Voorbeelden: het verjongen van een kozijn dat te dik is voor een goede aansluiting op de muur, het verjongen van een spoor die doorgaat in de overstek.


verjongen bij een kozijn (reinærdt deuren):


Verg. menageren.